Page 42 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 42
4-32 ความร้ทู างสังคมศาสตร์และเทคโนโลยีส�ำ หรับนักนิเทศศาสตร์
เร่ืองที่ไม่ง่ายนักท่ีจะจัดประเภทระบบพรรคการเมืองของประเทศใดประเทศหน่ึง ดังจะขอยกตัวอย่าง ที่
เรียกระบบพรรคการเมืองแบบสองพรรคนั้นก็มักจะมีพรรคขนาดเล็กซึ่งอาจจะมาท�ำหน้าท่ีเป็นตัวถ่วงดุล
ระหว่างพรรคการเมืองสองพรรคในบางคร้ังได้ และในบางประเทศท่ีมีพรรคการเมืองจ�ำนวนหลายพรรค
แขง่ ขนั ในการเลอื กตง้ั นน้ั กอ็ าจจะมพี รรคการเมอื งเพยี งหนงึ่ เดยี วทมี่ คี วามโดดเดน่ เปน็ อยา่ งมากเปน็ ระยะ
เวลายาวนาน เชน่ บทบาททโ่ี ดดเดน่ ของพรรคปฏวิ ตั สิ ถาบนั (Institution Revolution Party) ในเมก็ ซโิ ก
ก็ดี หรอื พรรคเดโมเครต (Democratic Party) ในทางตอนใต้ส่วนใหญ่ของสหรัฐอเมรกิ าในชว่ งเวลานบั
จากปี ค.ศ. 1876 ถงึ ทศวรรษ 1950 กด็ ี ถอื ไดว้ า่ เปน็ ตวั อยา่ งของระบบพรรคการเมอื งทพี่ รรคเดยี วมคี วาม
โดดเดน่ เปน็ ตน้
1) ระบบพรรคการเมืองแบบพรรคเดียว (single-party system) เปน็ ระบบพรรคการเมอื ง
ในประเทศท่ีมีระบบการปกครองแบบรวบอ�ำนาจเบ็ดเสร็จอนุญาตให้มีพรรคการเมืองได้เพียงพรรคเดียว
เทา่ นนั้ กระนนั้ กต็ าม พรรคการเมอื งเพยี งพรรคเดยี วนก้ี จ็ ะมอี ำ� นาจแตกตา่ งกนั ออกไป ในประเทศทม่ี กี าร
ปกครองแบบคอมมวิ นสิ ต์ อำ� นาจของพรรคคอมมวิ นสิ ตจ์ ะมอี ยา่ งลน้ เหลอื ในทกุ ๆ ดา้ น เลขานกุ ารคนแรก
ของพรรคอาจจะเป็นบุคคลส�ำคัญท่ีสุดในรัฐบาลและในประเทศเลยก็ได้ และก็มีอยู่บ่อยๆ ที่เจ้าหน้าท่ีช้ัน
สูงของพรรคซึ่งไมใ่ ช่เจ้าหนา้ ทที่ างการของรัฐเป็นผ้มู ีอำ� นาจทางการเมอื งอย่างแท้จริง
ระบบการเมืองที่ถูกครอบง�ำโดยพรรคฟาสซิสต์เพียงพรรคเดียวนั้นก็เป็นอีกตัวอย่างหนึ่ง
ของระบบพรรคการเมืองเพียงพรรคเดียว ในเยอรมนีสมัยนาซีเรืองอ�ำนาจน้ัน พรรคสังคมนิยมแห่งชาติ
(National Socialist Party: NSP) มบี ทบาทสำ� คัญในประเทศ ระบบพรรคเดยี วแบบฟาสซสิ ต์อื่นๆ ได้
ถูกสรา้ งขนึ้ มาโดยพรรคฟาสซสิ ตใ์ นอติ าลี พรรคฟารงั ส์ (Falangs) ในสเปน และพรรคสหภาพแห่งชาติ
(National Union) ในโปรตุเกส อย่างไรก็ดี พรรคการเมืองแบบพรรคเดยี วเหล่าน้ไี มไ่ ด้มคี วามเข้มแขง็
มากเท่าพรรคเอนเอสพี (NSP) ของเยอรมนี
ในครสิ ตศ์ ตวรรษที่ 20 มรี ะบบพรรคการเมืองแบบพรรคเดียวจำ� นวนหน่ึงทไี่ มใ่ ชแ่ บบเดียว
กบั คอมมวิ นิสต์และแบบฟาสซสิ ตไ์ ดเ้ กดิ ข้ึนในเอเชยี แอฟรกิ า และละตนิ อเมรกิ า เปน็ พรรคทีย่ ึดแนวทาง
การปฏิรูป และเป็นพรรคชาตินิยมที่ต้องการต่อสู้เพื่อปลดแอกการตกเป็นอาณานิคมของชาติตะวันตก
พรรคเหล่านี้ ได้แก่ พรรคสหภาพสังคมนยิ มอาหรับ (Arab Socialist Union Party) ในอยี ปิ ต์ พรรค
ประชาชนรีพับลกิ นั (Republican People’s Party) ในตรุ กี และพรรคนีโอเดสตัวร์ (Neo-Destour) ใน
ตนู เิ ซีย เปน็ ต้น
2) ระบบพรรคการเมืองแบบสองพรรค (two-party system) จะมพี รรคการเมอื งอน่ื ๆ ซงึ่
เรียกกันว่า พรรคการเมืองขนาดเล็ก (minor parties) ลงสมัครรับเลือกต้ังด้วย แต่พรรคการเมืองใหญ่
สองพรรคจะไดร้ บั การสนบั สนนุ กวาดคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั ไปเกอื บทงั้ หมด และพรรคการเมอื งหนงึ่ ในสอง
พรรคใหญน่ จี้ ะชนะไดค้ ะแนนเสยี งสว่ นใหญแ่ บบเดด็ ขาดสามารถควบคมุ ทงั้ ฝา่ ยบรหิ ารและฝา่ ยนติ บิ ญั ญตั ิ
ของรัฐบาล ทงั้ สองพรรคใหญน่ ีป้ กตจิ ะผลดั เปล่ยี นหมนุ เวยี นกันข้ึนครองอำ� นาจจัดต้งั รฐั บาล ระบบพรรค
การเมืองของสหรัฐอเมริกาคือตัวอย่างแบบคลาสสิกของระบบพรรคการเมืองแบบสองพรรคที่ท�ำงานอยู่
ภายใตร้ ฐั ธรรมนญู ทก่ี ำ� หนดใหม้ กี ารแบง่ แยกอำ� นาจของรฐั บาลออกเปน็ ฝา่ ยบรหิ ารและฝา่ ยนติ บิ ญั ญตั อิ ยา่ ง
เป็นทางการในระบบการปกครองแบบประธานาธิบดี สว่ นระบบพรรคการเมอื งในสหราชอาณาจกั รและใน
