Page 45 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์

ความรดู้ ้านการเมืองการปกครอง 4-35
ปัจจัยอื่นๆ ที่มีอิทธิพลต่อการตัดสินว่าประเทศใดจะมีระบบพรรคการเมืองแบบใดนั้น ก็คือ
โครงสรา้ งและวฒั นธรรมของประเทศ ตลอดจนระบบรฐั ธรรมนญู ทเ่ี ปน็ ทางการ (ซงึ่ กร็ วมถงึ ระบบการเลอื ก
ตง้ั ดว้ ย) และประวตั ศิ าสตรข์ องพรรคการเมอื งในประเทศ อนั เปน็ ผลของการสบื ทอดมรดกมาจากเหตกุ ารณ์
ทางการเมอื งในอดีตของประเทศน้ันๆ ด้วย

2. กลุ่มผลประโยชน์

ระบบการเมืองทุกระบบจะมีวิธีการจัดการกับข้อเรียกร้องหรือความต้องการของประชาชน การ
ตดั สนิ ใจทางการเมอื งทกุ อยา่ งยอ่ มมผี ลกระทบตอ่ ผลประโยชนข์ องบางกลมุ่ ทงั้ ในทางบวกและทางลบ กลมุ่
คนท่ีได้รับผลกระทบในทางลบจะแสดงออกโดยการรวมตัวเป็นกลุ่มเพื่อประท้วงหรือโต้ตอบนโยบายของ
รัฐบาล เพ่ือให้ขจัดภาวะท่ีไม่พึงประสงค์นั้นหมดไป ซ่ึงการรวมกลุ่มน้ันอาจเรียกได้ว่าเป็น “กลุ่มผล
ประโยชน”์

2.1 ความหมายและประเภทของกลมุ่ ผลประโยชน์ กลมุ่ ผลประโยชน์ (interest group) คอื กลมุ่
คนทเ่ี ชอื่ มโยงกนั โดยมคี วามสนใจหรอื หว่ งใยในสง่ิ หนงึ่ สงิ่ ใดหรอื มผี ลประโยชนร์ ว่ มกนั และโดยมคี วามสำ� นกึ
อยู่ไมม่ ากกน็ อ้ ยว่าเขามีความเช่อื มโยงดังกล่าวกนั อยู่ กลมุ่ ผลประโยชน์แบ่งออกเป็นหลายประเภท ดงั นี้

1) กลุ่มผลประโยชน์และบุคคลที่เคว้งคว้างไร้บรรทัดฐาน (anomic interest groups)
เป็นกลมุ่ ทป่ี ะทุขึน้ อยา่ งคอ่ นข้างจะกะทันหันตามอารมณ์ เช่น การจลาจล การลอบสงั หาร ตลอดจนการ
เดนิ ขบวนประทว้ ง การเรยี งรอ้ งผลประโยชนใ์ นรปู ลกั ษณน์ ม้ี กั จะเกดิ ขน้ึ ในสภาพทไี่ มม่ กี ลมุ่ ทไ่ี ดร้ บั การจดั
ตั้งอยู่ในสังคม หรือว่าหากมีก็มีบางกลุ่มท่ีถูกปิดกั้นไม่ให้แสดงออกซึ่งความต้องการ ดังน้ัน ความไม่พึง
พอใจทถ่ี กู ปดิ อยกู่ ดดนั ไวจ้ ะปะทอุ อกมาถา้ มเี หตกุ ารณเ์ ออ้ื อำ� นวยหรอื มผี ชู้ กั นำ� หรอื “ปลกุ ระดม” ใหเ้ กดิ ขน้ึ
การชกั นำ� นอี้ าจกระท�ำโดยผทู้ อ่ี ยใู่ นอำ� นาจทางการเมอื งเพอ่ื ผลประโยชนข์ องตนเองกไ็ ด้ แตข่ อ้ สำ� คญั ไมม่ ี
การจดั ตงั้ เปน็ องคก์ รแตอ่ ยา่ งใด ประเทศไทยมเี หตกุ ารณท์ างการเมอื งทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ กลมุ่ ผลประโยชนป์ ระเภทน้ี
เชน่ ครงั้ หนง่ึ ในอดตี ศนู ยก์ ลางนสิ ติ นกั ศกึ ษาแหง่ ประเทศไทยเปน็ แกนนำ� ในการเรยี กรอ้ งรฐั ธรรมนญู ตลอดจน
การท้าทายอ�ำนาจรัฐซึ่งผู้ปกครองโดยนายทหาร แต่ฝูงชนที่เข้าร่วมเดินขบวนประท้วงจนมืดฟ้ามัวดินใน
ช่วงเวลานัน้ อาจจัดเข้าอยู่ในลกั ษณะกล่มุ นไ้ี ด้

2) กล่มุ ผลประโยชนท์ ไ่ี ม่มกี ารจดั ตงั้ (non-associational interest groups) หมายถงึ กลมุ่
ถงึ เครอื ญาติ กลมุ่ เชอื้ ชาติ กลมุ่ ภมู ภิ าค กลมุ่ สถานภาพ กลมุ่ ชนชนั้ กลา่ วคอื กลมุ่ คนทอี่ าจไมไ่ ดพ้ บปะกนั
อยา่ งสมำ่� เสมอ แตม่ คี วามรสู้ กึ รว่ มกนั มคี วามเชอื่ มโยงกนั ทางจติ ทางวฒั นธรรมอยา่ งรใู้ จกนั พอสมควร ซงึ่
อาจเรยี กรอ้ งผลประโยชนข์ องเขาเปน็ ครงั้ คราว โดยผา่ นบคุ คลใดบคุ คลหนง่ึ หรอื ผนู้ ำ� เชน่ ผนู้ ำ� ทางศาสนา
ยกตวั อยา่ ง การทเี่ จา้ ของทด่ี นิ หลายคนขอรอ้ งขา้ ราชการชนั้ ผใู้ หญห่ รอื รฐั มนตรใี หพ้ จิ ารณาไมข่ น้ึ ภาษที ด่ี นิ
โดยทกี่ ารขอรอ้ งนเ้ี กดิ ข้นึ เมือ่ เล่นกอล์ฟด้วยกัน จะเห็นได้วา่ กลมุ่ 2 ประเภท ดงั กลา่ วไปแล้ว มกี ารเรยี ก
ร้องผลประโยชน์แต่เพียงครั้งเดียว ไม่มีขั้นตอนหรือการจัดตั้งที่แน่นอนในการเรียกร้องและไม่มีความต่อ
เนอื่ งในการเรียกร้อง กลุ่มดังกลา่ วจะมอี ิทธพิ ลนอ้ ย