Page 98 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 98
4-88 ความรู้ทางสังคมศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีส�ำ หรบั นกั นเิ ทศศาสตร์
1.2 รปู แบบคณะกรรมการและผบู้ รหิ าร (commission and administrative form) รปู แบบคณะ
กรรมการและผบู้ รหิ ารเปน็ รปู แบบทพ่ี ฒั นามาจากรปู แบบแรก ประกอบดว้ ยคณะกรรมการและฝา่ ยบรหิ าร
คณะกรรมการจะทำ� หนา้ ทใี่ นดา้ นการกำ� หนดนโยบาย และควบคมุ การปฏบิ ตั ติ ามนโยบาย สว่ นฝา่ ยบรหิ าร
เป็นผู้ปฏิบัติท�ำหน้าท่ีน�ำเอานโยบายซึ่งก�ำหนดโดยคณะกรรมการไปด�ำเนินการให้เกิดผลในทางปฏิบัติ
และรายงานผลให้คณะกรรมการทราบ
การบรหิ ารในรปู แบบน้ี คณะกรรมการอาจมาจากการเลอื กตง้ั ของประชาชน หรอื บางสว่ นมาจาก
การเลอื กตงั้ บางสว่ นมาจากการแตง่ ตง้ั หรอื เปน็ คณะกรรมการโดยตำ� แหนง่ กไ็ ด้ สว่ นผบู้ รหิ ารอาจมาจาก
การท�ำสัญญาจา้ งจากนกั บรหิ ารมืออาชีพที่มีประสบการณ์ดา้ นการบริหารทอ้ งถิน่ มาแลว้ ก็ได้
ในประเทศไทยเคยน�ำรปู แบบของผบู้ รหิ ารทเ่ี รยี กวา่ ผจู้ ดั การเมอื ง (city manager) มาใชใ้ นการ
บริหารเมืองพทั ยา (ก่อนปี พ.ศ. 2542) ซึ่งเป็นการปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ เนือ่ งจากเมอื งพทั ยา
เปน็ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วทมี่ ชี อื่ เสยี งทว่ั โลกและเปน็ แหลง่ ทท่ี ำ� รายไดใ้ หก้ บั ประเทศเปน็ จำ� นวนมหาศาล จงึ จำ� เปน็
ตอ้ งใชผ้ ้บู รหิ ารทเ่ี ป็นมอื อาชพี เพือ่ ก่อใหเ้ กิดการบรหิ ารทีม่ ปี ระสิทธิภาพสูงสดุ แก่ท้องถน่ิ
1.3 รูปแบบสภาและฝ่ายบริหาร (council and executive form) รูปแบบคณะกรรมการและ
ผบู้ รหิ ารเปน็ รปู แบบการบรหิ ารองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ทไี่ ดร้ บั ความนยิ มมากทสี่ ดุ ในปจั จบุ นั เนอ่ื งจาก
เป็นรูปแบบและลักษณะเป็นประชาธิปไตยซึ่งประชาชนมีส่วนร่วมมากท่ีสุด การบริหารงานประกอบด้วย
โครงสร้าง 2 ส่วน คอื สภาและฝ่ายบริหาร
1) สภา ประกอบดว้ ยสมาชกิ สภาซง่ึ มาจากการเลอื กตงั้ โดยตรงของประชาชน หรอื การแตง่ ตง้ั
หรอื การเปน็ สมาชกิ สภาโดยตำ� แหนง่ ก็ได้ ทำ� หนา้ ที่เป็นฝา่ ยนิตบิ ญั ญตั ิขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิน่
2) ฝา่ ยบรหิ าร ประกอบดว้ ยผบู้ รหิ ารคนหนง่ึ หรอื คณะผบู้ รหิ าร ซงึ่ อาจมาจากการเลอื กตงั้
โดยตรงจากประชาชน หรือการเลือกตั้งโดยอ้อม ฝา่ ยบรหิ ารหรอื ผู้บริหารที่มาจากการลงคะแนนเลือกตง้ั
โดยตรงจากประชาชน จงึ ถอื วา่ เป็นการแสดงเจตนารมณข์ องประชาชนโดยตรง ดังนน้ั สภาจงึ ไม่สามารถ
ลงมติไม่ไว้วางใจหรอื ถอดถอนไดเ้ นอื่ งจากถือเปน็ “คนของประชาชน” ไม่ใช่ “คนของสภา” เหมือนกบั
ฝา่ ยบรหิ ารทม่ี าจากการเลอื กตง้ั โดยออ้ ม ดงั นน้ั การทจ่ี ะถอดถอนจงึ ตอ้ งกระทำ� โดยประชาชนผมู้ สี ทิ ธเิ ลอื ก
ตัง้ ซ่ึงถอื ว่าเปน็ อ�ำนาจโดยตรง ฝ่ายบริหารซึ่งมาจากการเลือกต้งั โดยตรงจงึ ถอื วา่ เปน็ ผูบ้ รหิ ารท่ีมีเสถยี ร-
ภาพ หรือมีความเข้มแข็งกว่าฝ่ายบริหารท่ีมาจากการเลือกตั้งโดยอ้อม จึงเรียกฝ่ายบริหารท่ีมาจากการ
เลอื กตัง้ โดยตรงวา่ ผบู้ รหิ ารแบบมีความเข้มแขง็ หรอื มีเสถียรภาพ (strong executive)
สว่ นฝา่ ยบรหิ ารทมี่ าจากการเลอื กตงั้ โดยออ้ ม หมายถงึ ฝา่ ยบรหิ ารทม่ี าจากการเลอื กของสมาชกิ
สภาทอ้ งถน่ิ ดงั นนั้ จงึ อาจถกู ถอดถอนโดยสมาชกิ สภาทอ้ งถนิ่ ไดเ้ ชน่ เดยี วกนั ฝา่ ยบรหิ ารลกั ษณะนจ้ี งึ ตอ้ ง
บรหิ ารงานภายใตก้ ารประนปี ระนอมกบั สมาชกิ กลมุ่ ตา่ งๆ ของสภาทอ้ งถนิ่ คอ่ นขา้ งมาก ในหลายกรณกี าร
บรหิ ารงานขาดเสถยี รภาพ จงึ ถอื ว่าเป็นฝ่ายบริหารท่ไี มเ่ ขม้ แขง็ เหมอื นแบบแรก
2. โครงสร้างของการเมืองการปกครองท้องถ่ิน
โครงสร้างการบริหารของการเมืองการปกครองท้องถิ่นแบ่ง ออกเป็น 3 โครงสร้างหลัก คือ
โครงสรา้ งเชงิ นโยบาย โครงสร้างระดบั กรม และโครงสรา้ งระดับทอ้ งถิ่น ดงั นี้
