Page 97 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 97
ความรู้ด้านการเมอื งการปกครอง 4-87
เร่ืองท่ี 4.4.3
รูปแบบและโครงสร้างของการเมืองการปกครองท้องถิ่น
การปกครองทอ้ งถนิ่ ของไทยมหี ลายรปู แบบแตกตา่ งกนั ออกไปตามความเหมาะสมกบั สภาพของ
แต่ละท้องถ่ิน โดยในสภาวการณ์ท่ีเกิดการเปลี่ยนแปลงท้ังทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ได้ท�ำให้
ประชาชนมคี วามตน่ื ตวั และมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจในการปกครองตนเองมากยง่ิ ขน้ึ การจดั รปู แบบการบรหิ าร
ราชการสว่ นทอ้ งถิน่ ไทย และโครงสร้างการบริหารราชการสว่ นท้องถิ่นของไทย มีดงั นี้
1. รูปแบบขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
รูปแบบขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นลักษณะการจัดโครงสร้างทางการบริหารขององค์กร
ปกครองสว่ นทอ้ งถิ่นซึง่ มีอยอู่ ยา่ งหลากหลายในประเทศต่าง ท้งั นข้ี น้ึ อยู่กับความเหมาะสมของขนาดและ
ความสำ� คญั ของทอ้ งถนิ่ นนั้ ๆ ตวั อยา่ งเชน่ การบรหิ ารทอ้ งถน่ิ ในเขตนครหลวงของประเทศตา่ งๆ ซงึ่ ถอื วา่
เป็นเมืองหรือท้องถิ่นท่ีส�ำคัญท่ีสุดของประเทศ มักจะใช้รูปแบบองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่เป็นรูปแบบ
พิเศษหรือแบบเฉพาะ ท้ังนี้ขึ้นอยู่กับขนาดของพ้ืนท่ี จ�ำนวนประชากร กิจกรรมของเมือง รวมท้ังสภาพ
ปัญหาของเมืองท่ีมีความสลับซับซ้อนมากกว่าเมืองทั่วไป ปัจจัยต่างๆ เหล่านี้ย่อมมีผลโดยตรงต่อการ
กำ� หนดรปู แบบโครงสรา้ งการบรหิ ารองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ทง้ั นจ้ี ดุ มงุ่ หมายสงู สดุ คอื เพอื่ ประสทิ ธภิ าพ
และประสทิ ธผิ ลทางการบรหิ ารทม่ี งุ่ ตอบสนองกบั ความตอ้ งการของประชาชนนนั่ เอง แมว้ า่ รปู แบบองคก์ ร
ปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละประเทศจะมีความแตกต่างหลากหลายตามสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจสังคม
การเมืองและวัฒนธรรมดังได้กล่าวข้างต้น แต่โดยหลักการพ้ืนฐานแล้วมีความคล้ายคลึงกันหรือใกล้เคียง
กันเพียงอาจเรยี กชื่อหรือมรี ายละเอยี ดแตกตา่ งกนั เพียงเลก็ นอ้ ยหรืออาจมีลักษณะผสมผสานกนั
รปู แบบขององคก์ รปกครองสว่ นท้องถนิ่ โดยทั่วไปมี 3 รูปแบบ คอื
1.1 รูปแบบคณะกรรมการ (commission form) รปู แบบคณะกรรมการ ประกอบดว้ ยองคก์ รการ
บรหิ ารในรปู ของคณะกรรมการจำ� นวนหนงึ่ ซง่ึ อาจมาจากการเลอื กตง้ั การแตง่ ตงั้ หรอื การสรรหาทำ� หนา้ ท่ี
ทงั้ ดา้ นการออกกฎ ระเบียบ ก�ำหนดหลกั เกณฑ์ วิธีการดำ� เนนิ การ ตรวจสอบควบคุมการปฏิบตั ิงาน และ
ท�ำหน้าท่ีทางการบริหารไปด้วยในเวลาเดียวกัน เช่น อาจแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบภายในองค์กรการ
บรหิ ารออกเปน็ ฝา่ ยตา่ งๆ แตล่ ะฝา่ ยมกี รรมการคนหนง่ึ เปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบภายใตก้ ารควบคมุ หรอื ประสานงาน
ของประธานคณะกรรมการหรอื ประธานกรรมการบริหาร
รปู แบบคณะกรรมการมีข้อดีตรงทสี่ ามารถตัดสนิ ใจในเร่ืองต่างๆ ไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ มปี ระสทิ ธภิ าพ
แต่มขี ้อเสยี คอื มโี อกาสทีจ่ ะเปน็ เผดจ็ การโดยบุคคลหรือกลุ่มบคุ คลทเี่ รียกวา่ คณาธปิ ไตย (oligarchy)
สงู และประชาชนขาดการมสี ว่ นรว่ ม ในทางตรงกนั ขา้ มหากคณะกรรมการมปี ญั หาความขดั แยง้ กนั ในแงต่ วั
บคุ คลหรอื ผลประโยชนอ์ าจนำ� มาซงึ่ ความคดิ ขดั แยง้ ในการบรหิ ารงานของสว่ นรวมทำ� ใหเ้ กดิ ความเสยี หาย
ขน้ึ ได้
