Page 32 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 32
13-22 ความร้ทู างสังคมศาสตร์และเทคโนโลยสี ำ� หรบั นักนเิ ทศศาสตร์
ท่ามกลางกระแสวัฒนธรรมโลก ยังคงมีวัฒนธรรมท่ีหลากหลายดังเช่นในปัจจุบันผู้คนที่อาศัยในโลกท่ีมี
วฒั นธรรมเลอื่ มซอ้ นกนั เชน่ ในประเทศสหรฐั อเมรกิ าเอง ชนเผา่ นาโวจาดำ� รงชวี ติ ทา่ มกลางวฒั นธรรมหลกั
คือวัฒนธรรมอเมริกัน หากแต่ยังคงธ�ำรงรักษาเอกลักษณ์ของเผ่าพันธุ์ท่ามกลางความสลับซับซ้อนแห่ง
วัฒนธรรม โดยชาวนาโวจาเป็นชนท่ีพูดสองภาษาคือภาษานาโวจาและภาษาอังกฤษ ทั้งยังคงด�ำรง
เอกลักษณ์ของความเชือ่ ตามลักษณะชนเผ่าไว้ด้วย (Rosman, Rubel, & Weisgrau, 2009: 8)
ประเด็นที่สอง การผสมผสานข้ามสายพันธุ์ทางวัฒนธรรม (culture hybridization) เป็น
มมุ มองทมี่ องวา่ ปฏสิ มั พนั ธร์ ะหวา่ งวฒั นธรรมไมจ่ �ำเปน็ ทจี่ ะตอ้ งปรากฏในรปู แบบการครอบง�ำเสมอไปหาก
แต่ปฏิสัมพันธ์บางครั้งอาจตั้งอยู่บนพื้นฐานการผสมผสานข้ามสายพันธุ์ทางวัฒนธรรมซึ่งเป็นไปตามค�ำ
กล่าวของโฮมม่ี บาบา (Bhabha, 1990 อา้ งถงึ ใน พชั ราพร ดีวงษ,์ 2556: 92) ทกี่ ล่าววา่ ทุกวฒั นธรรม
เปน็ การขา้ มสายพนั ธท์ุ ง้ั นน้ั คอื ทกุ วฒั นธรรมไมเ่ คยหยดุ นงิ่ หรอื เปน็ หนงึ่ เดยี วในตวั เอง แตจ่ ะมคี วามแตก
ต่างและหลากหลายในวัฒนธรรมเสมอ ไม่เคยมีวัฒนธรรมใดสมบูรณ์ได้ด้วยตนเอง แต่วัฒนธรรมจะ
เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาพร้อมกับสัมพันธ์ไปกับวัฒนธรรมอื่น เช่นเดียวกับประธานาธิบดีอัลฟา อูมา โอ
มาล แหง่ ประเทศมาลี ไดใ้ หค้ วามคดิ เหน็ ไวว้ า่ “ไมม่ วี ฒั นธรรมใดดำ� รงอยโู่ ดยตดั ขาดจากโลกภายนอกได้
อย่างสิ้นเชิง ทุกวัฒนธรรมล้วนได้รับอิทธิพลและในทางกลับกันล้วนมีอิทธิพลต่อวัฒนธรรมอ่ืนๆ ไม่มี
วัฒนธรรมใดเช่นกันท่ีไม่เปลี่ยนแปลงหรือคงอยู่ตายตัว ทุกวัฒนธรรมล้วนอยู่ในสภาพหมุนเวียน
เปล่ียนแปลงไปด้วยพลังท้ังภายในและภายนอก...” (ส�ำนักงานคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา
วทิ ยาศาสตรแ์ ละวฒั นธรรมแห่งสหประชาชาต,ิ 2541: 62)
การผสมผสานทางวัฒนธรรมไม่ใช่ส่ิงแปลกใหม่ หากเรามองย้อนกลับไปในอดีต วัฒนธรรมของ
แตล่ ะชาตติ า่ งมกี ารผสมผสานกนั มาเปน็ เวลานานแลว้ เชน่ นาฏศลิ ปข์ องไทยไดร้ บั อทิ ธพิ ลมาจากประเทศ
อนิ เดยี ขนมหวานทองหยบิ ฝอยทอง จากประเทศโปรตเุ กส สถาปตั กรรมแบบชโิ น-โปรตกุ สี จากประเทศ
จนี และประเทศโปรตเุ กส เปน็ ตน้ แตใ่ นยคุ โลกาภวิ ฒั นน์ น้ั เทคโนโลยอี นั ทนั สมยั ท�ำใหเ้ กดิ การแพรก่ ระจาย
ของข่าวสารข้อมูล การสังสรรค์ระหว่างวัฒนธรรมเป็นไปได้สะดวกยิ่งกว่ายุคที่ผ่านมาดังนั้นจึงส่งผลกระ
ทบอย่างสูงต่อการไหลบ่าของวัฒนธรรมโดยเฉพาะโลกตะวันตกท่ีมีข้อได้เปรียบในเชิงการเมืองและ
เศรษฐกิจ ซ่ึงส่งผลกระทบอย่างย่ิงต่อโลกตะวันออกโดยเฉพาะประเทศก�ำลังพัฒนาอย่างไรก็ดีแต่ละท้อง
ถน่ิ ตา่ งมวี ฒั นธรรมของตนเองทส่ี งั่ สมมาเปน็ เวลานานจงึ มศี กั ยภาพในการตอ่ รองกบั กระแสวฒั นธรรมโลก
ดังน้ันผลกระทบของโลกาภิวัตน์ในเชิงวัฒนธรรมจึงอาจไม่เกิดผลในลักษณะของการครอบง�ำเสมอไปแต่
หากท�ำให้เกิดปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรมแบบท่ีผสมผสานความเป็นโลกและท้องถ่ินเข้าด้วยกัน (Glo-
calisation) จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่จะเห็นการสร้างสรรค์เมนูอาหารแบบตะวันตกผสมตะวันออก เช่น แซ
นวชิ ไสก้ ระเพราไกแ่ บบไทย แฮมเบอรเ์ กอรไ์ สไ้ กเ่ ตอรยิ ากแิ บบญป่ี นุ่ เปน็ ตน้ นอกจากนย้ี งั มกี ารผสมผสาน
ในดา้ นอื่นๆ เชน่ ภาษา ละคร การแตง่ กาย อย่างไรกด็ ีการผสมผสานขา้ มสายพันธุ์ทางวัฒนธรรมนี้อาจ
ไม่ได้เกดิ ในรูปแบบของการผสมผสานแบบลงตวั เสมอไป ยงั เกดิ ลกั ษณะอน่ื ได้อกี ด้วย
กระบวนการผสมผสานข้ามสายพันธุ์ทางวัฒนธรรมเกิดได้ 3 ลักษณะ (Murphy & Kraidy,
2003 อา้ งถงึ ใน พัชราพร ดีวงษ์, 2556: 92) คือ วฒั นธรรมผสานที่ลงตวั การขนานทางวฒั นธรรม และ
วัฒนธรรมทผี่ สานไมล่ งตัว
