Page 33 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 33
ความรูด้ ้านวัฒนธรรมและศาสนา 13-23
วัฒนธรรมท่ีผสานลงตัว เป็นกระบวนการที่เกิดจากวัฒนธรรมต่างวัฒนธรรมมาพบกันแล้วไม่
เกดิ ความขดั แยง้ สามารถเขา้ กนั อยา่ งผสมกลมกลนื เชน่ การแสดงโขนสมยั ใหมท่ ยี่ งั คงมรี ปู แบบการดำ� เนนิ
เรอื่ ง การรา่ ยรำ� และการแตง่ กายทสี่ ะทอ้ นถงึ ถงึ วฒั นธรรมไทย แตม่ กี ารใชส้ อ่ื ดนตรสี มยั ใหม่ ใชเ้ ทคโนโลยี
แสง สี หรอื ภาพกราฟกิ ทท่ี นั สมยั เขา้ มาผสาน แตใ่ นบางครงั้ เมอ่ื วฒั นธรรมทแี่ ตกตา่ งกนั มาพบปะสงั สรรค์
กันกไ็ มส่ ามารถผสานเข้ากันได้หรอื ต่างคนต่างอยู่ ตา่ งฝ่ายต่างรกั ษาวฒั นธรรม “พันธแ์ุ ท้” ของตนทำ� ให้
เกิดลักษณะการขนานทางวัฒนธรรม เช่น ผู้นับถือศาสนาอิสลามมีบทบัญญัติทางศาสนาไม่สามารถ
ประกอบพิธีทางศาสนาอื่นได้ หรือละครไทยห้ามน�ำเสนอภาพพระสงฆ์เล่นกีตาร์แต่ในละครตะวันตก
สามารถน�ำเสนอเรื่องราวของนักบวชคริสต์ศาสนาในลักษณะเดียวกันได้ ส�ำหรับวัฒนธรรมที่ผสาน
ไม่ลงตัว เปน็ การผสมผสานทไี่ มส่ นทิ เขา้ กนั แบบหลวมๆ เชน่ สงั คมไทยรบั แนวคดิ เรอ่ื งสทิ ธทิ างเพศแบบ
เท่าเทียมกันในทุกด้านผ่านสื่อจากตะวันตก เช่น ละครโทรทัศน์เร่ือง “Gossip Girl” ท่ีสะท้อนแนวคิด
การใช้ชีวิตเสรีภาพของชาวอเมริกันโดยเฉพาะเสรีภาพด้านเพศซ่ึงสังคมไทยยังคงมีความเชื่อทัศนคติท่ี
ผกู ตดิ อยกู่ บั ความเชอื่ เดมิ แตค่ วามเปน็ จรงิ ในสงั คมปจั จบุ นั ความเชอ่ื ในเรอ่ื งนไี้ ดล้ ดนอ้ ยลงไปตามทม่ี สี ถติ ิ
วยั รนุ่ ของไทยมอี ัตราการตั้งครรภ์สูงข้ึน
จากมุมมองในเรื่องของการครอบง�ำทางวัฒนธรรมที่มหาอ�ำนาจพยายามจะสร้างวัฒนธรรมโลก
หรอื จากมมุ มองการผสมผสานขา้ มสายพนั ธท์ุ างวฒั นธรรมทมี่ องศกั ยภาพของวฒั นธรรมในทอ้ งถน่ิ ตอ่ รอง
กับวัฒนธรรมโลก แม้ว่าจะมีจุดยืนที่แตกต่างกันหากสิ่งที่ปฏิเสธไม่ได้คือโลกาภิวัตน์ได้ส่งผลกระทบต่อ
วฒั นธรรมทำ� ใหเ้ กดิ การปฏสิ มั พนั ธร์ ะหวา่ งวฒั นธรรมเกดิ ขนึ้ ในระดบั สงู มากกวา่ ทเี่ คยปรากฏมาและนำ� มา
สูก่ ารเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม กอ่ ใหเ้ กดิ กระแสวฒั นธรรมใหม่ๆ ในปจั จบุ ันบคุ คลตา่ งดำ� รงชีวิตในโลก
ทมี่ กี ารเลอื่ มซอ้ นกนั ของวฒั นธรรม วฒั นธรรมในโลกปจั จบุ นั ไมไ่ ดค้ งทจี่ ำ� กดั วงอยภู่ ายในขอบเขตพรมแดน
หนึง่ ๆ หากแต่มีการผสมกลมกลืนเข้ากบั วฒั นธรรมอืน่ (Roseman, Rubel & Weisgrau, 2009: 9)
การเปล่ียนแปลงทางวัฒนธรรมนั้นนับเป็นธรรมชาติของวัฒนธรรมสามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา
การศึกษาประวัติศาสตรข์ องประเทศตา่ งๆ สะทอ้ นให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมเสมอ แต่อาจ
กล่าวได้ว่าสภาวะไร้พรมแดนของโลกาภิวัตน์ได้น�ำมาซ่ึงผลกระทบต่อวัฒนธรรมเป็นอย่างยิ่ง ก่อให้เกิด
กระแสวฒั นธรรมใหมๆ่ และ ทำ� ใหก้ ารไหลเวยี นของกระแสวฒั นธรรมใหมแ่ พรไ่ ปไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ทกุ ที่ ทกุ
เวลา กฤตนิ ี ณัฎฐวุฒสิ ทิ ธิ์ และคณะ (2553: 61-64) ได้ศึกษาวจิ ยั พลวตั การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม
ของโลกท่ีมีผลกระทบต่อวัฒนธรรมและสังคมไทยพบว่าผลกระทบจากกระแสโลกาภิวัตน์น�ำไปสู่กระแส
วัฒนธรรมใหม่ 6 กระแส คอื
1) กระแสวัฒนธรรมสากล (Cosmopolitan culture) เป็นกระแสท่ีอยู่บนหลัก 3 ประการคือ
การยอมรับความเป็นธรรม (impartiality) การยอมรับในความแตกต่าง (reciprocal recognity) และ
ความเสมอภาคเทา่ เทยี ม (egalitarianity) ผคู้ นทงั้ หลายนอกจากจะเปน็ พลเมอื งของประเทศหนงึ่ แลว้ จาก
การเชอ่ื มโยงให้เกิดปฏิสัมพนั ธ์ระหว่างกนั มากข้ึน โดยไม่มีพรมแดนของเวลาและสถานทจ่ี ะทำ� ให้ผู้คนจะ
ตระหนกั ในเสรภี าพทจี่ ะคดิ และแสดงออก ในฐานะของ พลเมอื งโลก เกดิ การแบง่ ปนั ความรู้ ประสบการณ์
ความรว่ มมือกนั เกดิ กระแสวัฒนธรรมสากลที่อยบู่ นหลัก 3 ประการดังกล่าว
