Page 31 - วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการพิมพ์และบรรจุภัณฑ์

กรด เบส และ​เกลือ 2-19

เรอ่ื ง​ที่ 2.1.4
สารละลายบ​ ัฟเฟอร์

การ​เติม​กรด​หรือ​เบส​ลง​ใน​สารละลาย​จะ​มี​ผล​ให้ pH ของ​สารละลาย​เปลี่ยนแปลง​ไป การ​เปลี่ยนแปลง pH​
จะม​ ากห​ รอื น​ อ้ ยข​ ึน้ อ​ ยกู​่ บั ปรมิ าณค​ วามเ​ขม้ ข​ น้ และช​ นดิ ข​ องก​ รดแ​ ละเ​บสท​ เี​่ ตมิ ล​ งไ​ป แตก​่ ม​็ ส​ี ารละลายบ​ างช​ นดิ ท​ สี​่ ามารถ​
จะร​ กั ษา pH ของส​ ารละลายไ​มใ​่ หเ​้ ปลีย่ นแปลงไ​ปม​ ากน​ กั เมือ่ เ​ตมิ ก​ รดแกห​่ รอื เ​บสแ​ กเ​่ ลก็ น​ อ้ ยล​ งไ​ป สารละลายด​ งั ก​ ลา่ วน​ ​ี้
เรียกว​ ่า สารละลายบ​ ัฟเฟอร์ (buffer solution)

1. สว่ นป​ ระกอบข​ องส​ ารละลายบ​ ัฟเฟอร์
สารละลายบ​ ัฟเฟอร์ แบ่งต​ ามส​ ่วนป​ ระกอบไ​ด้เ​ป็น 2 ชนิด คือ สารละลายบ​ ัฟเฟอร์ท​ ี่ป​ ระกอบด​ ้วยก​ รดอ​ ่อนก​ ับ​

เกลือ​ของก​ รดอ​ ่อนช​ นิดเ​ดียวกัน และ​สารละลายบ​ ัฟเฟอร์ท​ ี่ป​ ระกอบด​ ้วยเ​บส​อ่อนก​ ับ​เกลือ​ของ​เบส​อ่อน​ชนิดเ​ดียวกัน

สารละลายบ​ ัฟเฟอรท์​ ีป่​ ระกอบด​ ้วยก​ รดอ​ ่อนก​ ับเ​กลือข​ องก​ รดอ​ ่อนช​ นิดเ​ดียวกัน เช่น สารละลายผสมข​ องก​ รด​

แpNอha​ซo2sCี​ตpิกOh3(aสสa)tcา่วeแรeน,ลลtN​สiะะcาลaสร3aาาลPยรcะผO​ลidละส4,าล)มยCาข​​บยHอัฟ​ผง3ก​CสเฟรมOดอ​ขOค​รอ์​าทH​งรี่​ปกบ์ )ร​รอกะดนับก​ฟก​ิ ​เอกอ(บcลสa​ดือฟr้ว​โb​อซยoรเ​เnดิ​กบiียcส(มa​อpc​แ่อhiอนdoซ​,s​กHีเ​pับทh2​เตCกoOr(ลsicือ3o)​ขdกaอiบัcuงเi​m​เกdบล,สaอืH​อcโ​ซe3่อPtเนดaO​ชtยี e4นม),ิดคCก​เาดHับรบ์ีย​โ3ซCอวเเกOดนันOียตมN(เsช​ฟao่นอd) iสสuเาmฟรตลcaะ(rลsbาooยdn​ผiauสtmeม,​​

ของแ​ อมโมเนีย​มไฮด​ รอ​ ก​ไซด์ (ammonium hydroxide, NH4OH ) กับ​เก​ลือแ​ อมโมเนียม​ ​คลอ​ไรด์ (ammonium
chloride, NH4Cl)

2. กลไกก​ ารท​ �ำ งาน​ของ​สารละลาย​บัฟเฟอร์
สารละลาย​บัฟเฟอร์​แต่ละ​ชนิด​จะ​มี​ไอออน​ร่วม​ที่มา​จาก​เกลือ​ซึ่ง​จะ​ไป​รบกวน​สมดุล​เดิม​ของ​กรดอ่อน​หรือ​

​เบส​อ่อน เมื่อเ​ติมก​ รดแก่ห​ รือเ​บสแ​ ก่ล​ งไ​ป​ในส​ ารละลาย​เล็กน​ ้อย ก็​จะ​รักษา pH ไว้ไ​ด้
2.1 กลไก​การ​รกั ษา pH ของ​สารละลายบ​ ัฟเฟอรท​์ ​่ีประกอบด​ ้วยก​ รด​อ่อนก​ ับ​เกลอื ​ของก​ รด​ออ่ นชนิด​เดียวกนั
เมื่อเ​ติมเ​กลือข​ องก​ รดอ​ ่อนล​ งใ​นส​ ารละลายก​ รดอ​ ่อน เช่น เติมเ​กลือโ​ซเดียมแ​ อซ​ เี​ทต (CH3COONa) ลงใ​นก​ รดแ​ อซ​ ตี​ ิก​
(CH3COOH) ปริมาณข​ อง CH3COO— จะ​เพิ่มข​ ึ้น ดังส​ มการ

เมื่อ​สมดุล CCHH33CCOOOONHa CNHa3+C+OCOH— 3+CHO+O—
แต่

มากข​ ึ้น ทCำ�ใHห3้​ปCรOิมOาณ— ​ขทอเี​่ พงิม่ Hข​+ึน้ ใจ​นะ​สไ​ปารร​ลบะกลวานยส​​นม้อดยลุ ​ลเ​ดง มิ ข​ อง CH3COOH ใหท​้ �ำ ป​ ฏกิ ริ ยิ าก​ บั H+ เปลีย่ นเ​ปน็ CH3COOH
เมื่อ​เติม​กรดแก่​ลง​ไป​ใน​สารละลาย​เล็ก​น้อย H+ ที่​จะ​มา​จาก​กรดแก่​ที่​เติม​ลง​ไป​จะ​ไม่​ทำ�ให้​ความเข้ม​ข้น​ของ​
H+ จะเ​ขา้ ไปร​ วมก​ บั CH3COO— ซึง่ ม​ จ​ี �ำ นวนม​ ากใ​นส​ ารละลาย​
ไฮโดรเจนไ​อออนเ​ปลีย่ นแปลงไ​ปม​ ากน​ กั ทัง้ นเี​้ นือ่ งจาก
นั้น​ได้ CH3COOH ดังส​ มการ