Page 16 - การวิจัยทางนิเทศศาสตร์
P. 16
12-6 การวิจัยท างน ิเทศศาสตร์
1.2 ในฐานะที่เป็นกระบวนการของการใช้ข้อมูลประกอบการเปรียบเทียบหาแนวทางเลือกปฏิบัติที่
เหมาะสม เน้นในเรื่องการแสวงหาแ นวทางเลือก และการใช้เกณฑ์ป ระเมินเพื่อช่วยในการเลือกแนวทางเหล่าน ั้น
2) มคี วามห มายแ ละข อบเขตก วา้ งไ ปก วา่ ก ารต รวจส อบก ารบ รรลจุ ดุ ม งุ่ ห มายข องแ ผน ในอ ดีตท ี่ผ ่านม าก าร
ประเมินแผนฯ มักจะมีจุดหมายที่สำ�คัญอยู่ที่การตรวจสอบดูว่าแผนฯ นั้นได้บรรลุตามจุดมุ่งหมายที่กำ�หนดไว้มาก
น้อยเพียงใด แต่ในป ัจจุบันได้ม ีก ารข ยายแนวคิดของการป ระเมินแ ผนฯ ออกไป มิใช่เพียงแต่ด ูที่จ ุดมุ่งห มายเท่านั้น
แต่ย ังต ้องม ีการประเมินผลก ระทบที่เกิดจากแ ผนฯ ไม่ว ่าจ ะต ั้งใจห รือคาดห วังล ่วงห น้าไว้ห รือไม่ก ็ตาม
3) มไิ ดจ้ �ำ กดั อ ยแู่ ตเ่ พยี งก ารป ระเมนิ ท เี่ กดิ จ ากแ ผน ในสมัยก่อนน ั้นเข้าใจว่า การประเมินก็ค ือการตรวจสอบ
ผลขั้นสุดท้ายเมื่อแ ผนฯ ได้เสร็จส ิ้นแล้ว ซึ่งเรียกว่าการประเมินส รุป แต่ในป ัจจุบันได้ยอมรับว ่าการป ระเมินย ่อยหรือ
การป ระเมนิ เปน็ ร ะยะ ๆ ซึง่ เปน็ การป ระเมนิ ในร ะหวา่ งก ารด �ำ เนนิ ง านข องแ ผนฯ กม็ บี ทบาทส �ำ คญั ไมย่ ิง่ ห ยอ่ นไปก วา่ ก าร
ประเมินส รุป ดังน ั้น ความหมายข องก ารป ระเมินแ ผนฯ ในปัจจุบันจึงค รอบคลุมทั้งการประเมินย ่อยและการป ระเมิน
สรุป ทั้งนี้ก ็เพื่อก ารห าข ้อมูลต่าง ๆ มาพ ัฒนาปรับปรุงการด ำ�เนินง านข องแ ผนฯ ให้ด ีข ึ้น ตลอดจ นก ารห าข ้อบ กพร่องว่า
จะต ้องแ ก้ไขเรื่องป ัจจัย วิธีก ารด ำ�เนินก ารอ ย่างไร จึงจ ะท ำ�ให้ก ารด ำ�เนินง านม ีป ระสิทธิภาพแ ละเมื่อแ ผนฯ ได้ส ิ้นส ุดล ง
แล้วก ็จ ำ�เป็นจ ะต ้องม ีก ารป ระเมินเพื่อห าข ้อมูลม าใช้ในก ารป ระกอบก ารต ัดสินใจว ่าจ ะท ำ�อย่างไรต ่อไปเกี่ยวก ับแ ผนฯ
เหล่านี้ในอ นาคต เป็นต้น
4) มขี อบเขตก วา้ งข วางก วา่ ก ารป ระเมนิ โดยท วั่ ไป กล่าวค ือ การป ระเมินเป็นว ิธีก ารข องก ารป ระเมินท ีเ่น้นใน
กิจกรรมแผนฯ ใด โครงการหนึ่งโดยเฉพาะ มักจ ะเน้นในเรื่องก ารเปลี่ยนแปลงของบุคคลในเรื่องค วามรู้ ทักษะแ ละ
ทัศนคติ ส่วนการป ระเมินแ ผนฯ เป็นเรื่องเกี่ยวก ับการประเมินองค์ป ระกอบต่าง ๆ ที่ด ำ�เนินก ารมาจนจบแ ผนฯ และ
เน้นในเรื่องผ ลท ี่เกิดจากก ารเปลี่ยนแปลงในตัวบ ุคคลและองค์ป ระกอบอ ื่น ๆ
5) มคี วามแ ตกต า่ งก บั การว จิ ยั ประเมนิ ท ่ัวไป กล่าวคือ การว ิจัยป ระเมิน (Evaluation research) เป็นส าขา
หนึ่งของการวิจัยที่สนใจเฉพาะการประเมินคุณค่า กล่าวคือ เป็นกระบวนการของการระบุคุณค่าของแผนฯ หรือการ
เปรียบเทียบคุณค่าของแผนฯ ตั้งแต่ 2 โครงการขึ้นไป หรือสนใจว่าแผนฯ นั้นได้ให้สิ่งที่มีคุณค่าตามที่ได้ระบุไว้ใน
ความต้องการห รือความค าดห วังหรือไม่ ข้อส รุปที่ได้ใช้อ ้างอิงเป็นก ฎเกณฑ์ได้ ส่วนการป ระเมินแผนฯ เป็นกร ะบวน
การที่สนใจในการหาคำ�ตอบเฉพาะแผนฯ ใดแผนหนึ่ง ไม่ได้มุ่งเน้นในเรื่องการค้นหาทฤษฎีหรือหลักเกณฑ์เพื่อหา
ข ้อส รุปอ้างอิง แต่เป็นการร วบรวมข ้อมูลเพื่อการใช้ป ระโยชน์เฉพ าะแ ผนฯ นั้น ๆ
6) เป็นเคร่ืองมือส�ำ คัญในการจัดและบริหารแผนฯ ถ้าผ ู้ป ฏิบัติงานมีค วามเข้าใจในบ ทบาทข องการป ระเมิน
มากเท่าใดก็ยิ่งเห็นความสำ�คัญของการประเมินแผนฯ ที่จะนำ�มาใช้ในการวัดและการบริหารแผนฯ มากขึ้นเท่านั้น
เพราะป ระโยชนท์ ีไ่ดร้ ับจ ากก ารป ระเมินแ ผนฯ มมี ากน านัปการ เช่น ช่วยในก ารใหข้ ้อมูลเพื่อก ารต ัดสินใจเลือกแ นวทาง
ปฏิบัติ ช่วยในก ารปรับปรุงก ารปฏิบัติง านให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งข ึ้น ช่วยในก ารให้ข ้อมูลท ี่จ ะใช้ในก ารป ระกอบก าร
ตัดสินใจว ่าจ ะดำ�เนินก ารเกี่ยวกับแผนต่อไปอย่างไร
7) เปน็ ก จิ กรรมท ย่ี ดึ ถอื บ คุ คลเปน็ จ ดุ ศนู ยก์ ลาง ซึง่ แ นวโนม้ ข องก ารป ระเมนิ แ ผน ในป จั จบุ นั น ไี้ ดเ้ ปลีย่ นแปลง
ไปจากเดิม กล่าวคือ การประเมินแผนเป็นกิจกรรมสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับบุคคลที่ปฏิบัติงานตามแผนเหล่านั้นมาก
ย ิ่งข ึ้น โดยม องเห็นว ่าการประเมินเป็นป ัจจัยท ี่น ำ�ไปส ู่ก ารต ัดสินใจน ั้น จำ�เป็นที่จ ะต ้องอ าศัยก ารป ฏิสัมพันธ์ข องบ ุคคล
ที่เกี่ยวข้องกับแผนฯ หรือแม้แต่การประเมินเพื่อการปรับปรุงแผนฯ บุคคลที่ทำ�หน้าที่ประเมินก็คือ ผู้ที่รับผิดชอบ
และปฏิบัติตามแผนฯ เหล่านั้นนั่นเอง นอกจากนี้การประเมินเพื่อการพิจารณาแผนฯ ซึ่งจำ�เป็นจะต้องมีการสร้าง
หลักเกณฑ์ก ารป ระเมินนั้น ผู้ท ี่ก ำ�หนดเกณฑ์ก ็ค ือ บุคคลต่างๆ ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับแ ผนฯ เมื่อก ล่าวโดยสรุปบทบาท
ในก ารป ระเมินแ ผนฯ ในป ัจจุบันจ ะเป็นค วามร ับผ ิดช อบข องค ณะผ ูป้ ฏิบัตติ ามแ ผนฯ นักป ระเมินท ีเ่ป็นบ ุคคลภ ายนอก
จึงอยู่ในฐานะของที่ป รึกษาก ารประเมินแผนฯ
