Page 44 - กฎหมายระหว่างประเทศ และองค์การระหว่างประเทศ
P. 44
15-34 กฎหมายระหว่างประเทศและองค์การระหว่างประเทศ
บทบาทข องบ รรษทั ข า้ มช าตนิ บั เปน็ ส ว่ นส �ำ คญั ท สี่ รา้ งค วามเปลีย่ นแปลงท างเศรษฐกจิ เปน็ ผ ลท �ำ ใหร้ ฐั ใหค้ วาม
สำ�คัญก ับความพ ยายามควบคุมบ รรษัทข ้ามช าติท ี่น ับต ั้งแต่ท ศวรรษที่ 1990 มีกระแสในก ารค วบคุมบ รรษัทข ้ามชาติ
ในรูปแบบใหม่เพื่อสร้างความเจริญให้กับประเทศนั้นด้วยการกำ�หนดให้มีส่วนร่วมในการพัฒนา แต่ความพยายาม
ในรูปแบบใหม่เป็นกระแสจากประเทศพัฒนาแล้วที่กำ�หนดให้ประเทศที่บรรษัทข้ามชาติเข้าไปลงทุนต้องดำ�เนินการ
อย่างไร เพื่อเป็นการผูกมัดให้ประเทศที่รับการลงทุนต้องส่งเสริมการลงทุนด้วยการให้หลักประกันในการลงทุนข้าม
ชาติ ความพ ยายามด ังก ล่าวป รากฏในร ูปของอ งค์การค วามร่วมมือท างเศรษฐกิจแ ละการพัฒนา (Organization for
Economic Cooperation and Development: OECD) ที่มีการจัดท ำ�ความต กลงว ่าด ้วยก ารล งทุนระหว่างป ระเทศ
หลายฝ่าย (Multilateral Agreement on Investments: MAI) แต่ความต กลงไม่ได้รับการย อมรับ มีการต่อต ้าน
จากทั้งประเทศพัฒนาแล้วและประเทศกำ�ลังพัฒนาที่มีความคิดเห็นแตกต ่างห ลากหลาย ทำ�ให้ความตกลงว่าด้วยก าร
ลงทุนระหว่างประเทศไม่เป็นผลในท ี่สุด55
เป็นท ี่น ่าส ังเกตว ่าส หรัฐอเมริกาภ ายห ลังส งครามเย็นซ ึ่งเป็นม หาอำ�นาจข ั้วอ ำ�นาจเดียวม ีบ ทบาทส ำ�คัญในก าร
สนับสนุนการลงทุนโดยตรงในต่างประเทศซึ่งเท่ากับสนับสนุนบทบาทของบรรษัทข้ามชาติ ตั้งแต่การออกกฎหมาย
หลายฉ บับ เช่น The Hickenlooper amendment ซึ่งอนุญาตให้ส หรัฐอเมริกาตัดค วามช่วยเหลือก ับป ระเทศท ี่โอน
กจิ การน กั ล งทนุ ส หรฐั อเมรกิ าเปน็ ข องร ฐั โดยไมม่ กี ารช ดใชเ้งนิ ท นุ กฎหมายก ารค า้ (Trade Bill) ทตี่ ดั ส ทิ ธพิ เิ ศษท างการ
ค้า (General System of Preferentation: GSP) กับประเทศที่เวนคืนบ ริษัทของส หรัฐอเมริกาโดยไม่จ ่ายค ่าชดเชย
กฎหมายที่ปกป้องการลงทุนจากต่างประเทศมักเชื่อมโยงผลประโยชน์ในนโยบายต่างประเทศของสหรัฐอเมริกาเข้า
ไว้กับผ ลป ระโยชน์ข องบ ริษัท และห ลายครั้งท ี่บ ริษัทเหล่านี้ไปไกลกว่าด้วยก ารข อให้รัฐบาลส นับสนุนก ารต่อต ้านข อง
บรรษัทต ่อป ระเทศห รือส ถาบันท ี่ไม่เอื้อต ่อป ระโยชน์ต ่อบ รรษัทข องต นในป ระเทศท ี่ร ับก ารล งทุน แม้ก ารอ อกก ฎหมาย
หลายค รัง้ จ ะไดด้ �ำ เนนิ ก ารม าก อ่ นท ศวรรษ 1990 แตผ่ ลข องม นั ก ลบั ม คี วามช ดั เจนน บั ต ัง้ แตป่ ลายท ศวรรษ 1980 เปน็ ตน้
มา56 ตัวอย่างเช่น บริษัทผลิตบุหรี่ของสหรัฐอเมริกาบ ังคับให้ป ระเทศในเอเชียหลายประเทศ เช่น ประเทศไทย เปิด
ตลาดส ินค้าบุหรี่ เป็นต้น และมีแนวโน้มที่จะม ีค วามร ุนแรงม ากข ึ้นเพราะถ ึงแม้การล ดก ำ�แพงภ าษีจ ะเพิ่มม ากขึ้นตาม
ที่อ งค์การก ารค ้าโลกบ ังคับ แต่มาตรการกีดกันท างการค ้าท ี่ไม่ใช่ภาษี (Non-tarriff barrier) จะม ีบ ทบาทเพิ่มม ากขึ้น
ดังนั้น บรรษัทข้ามชาติในกระแสโลกาภิวัตน์จึงมีบทบาทด้านการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมเพิ่มมากขึ้น
ตามลำ�ดับ โดยมีรัฐบาลของประเทศที่เป็นเจ้าของบรรษัทข้ามชาติ ที่ส่วนใหญ่เป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว โดยเฉพาะ
สหรัฐอเมริกา ต่างให้การส นับสนุนจ นม ีผ ลต ่อค วามร ่วมม ือแ ละค วามข ัดแ ย้งต ่อป ระเทศท ี่เข้าร ับก ารล งทุนข องบ รรษัท
ข้ามชาติตามม า
55 ประภ ัสสร์ เทพช าตรี อ้างแล้ว หน้า 52
56 See Joan Edelman Spero. op.cit. Chapter 8
