Page 67 - ประวัติศาสตร์ไทย
P. 67
อาณาจักรอยุธยา 4-57
เร่ืองที่ 4.4.1
โครงสร้างชนช้ัน
สังคมอยุธยาซึ่งมีพระมหากษัตริย์เป็นผู้น�ำและเป็นจุดสุดยอดของสังคมน้ันประกอบด้วยกลุ่มคน
4 กลุ่ม คือ เจ้านาย ขุนนาง ไพร่ ทาส โดยมีพระสงฆ์เป็นแกนกลางเชื่อมโยงกลุ่มคนต่างๆ ในสังคม
เขา้ ไวด้ ว้ ยกนั นอกจากนน้ั มกี ารจดั ระเบยี บชนชน้ั ในรปู ของระบบศกั ดนิ า ซงึ่ ไดก้ ำ� หนดลกั ษณะชนชนั้ และ
สิทธหิ นา้ ท่ตี า่ งๆ ของคนในสงั คมอยุธยาท้ังลกั ษณะทเี่ ป็นแนวตัง้ และแนวนอน ลักษณะของระบบศกั ดนิ า
ทเี่ ปน็ แนวตง้ั นนั้ จะเหน็ ไดจ้ ากการจดั ลำ� ดบั ชนั้ ของคนในสงั คมอยธุ ยาลดหลน่ั กนั ลงมาตงั้ แตพ่ ระมหากษตั รยิ ์
เจา้ นาย ขุนนาง จนถึงไพร่ และทาส ส่วนลกั ษณะท่เี ป็นแนวนอนจะเห็นได้จากการก�ำหนดความแตกต่าง
ในสทิ ธทิ ส่ี มั พนั ธก์ บั หนา้ ทค่ี วามรบั ผดิ ชอบของแตล่ ะบคุ คลในแตล่ ะชนชน้ั ตวั อยา่ งเชน่ บคุ คลทเี่ ปน็ ขนุ นาง
ช้ันผู้ใหญ่แม้ว่าจะมีศักดินาเท่ากันในระดับ 10,000 ก็ตาม แต่ต�ำแหน่งและฐานะอาจแตกต่างกันได้ เช่น
ต�ำแหน่งสมุหพระกลาโหมและสมุหนายก ย่อมใหญ่กว่าต�ำแหน่งนครบาล ธรรมาธิกรณ์ โกษาธิบดี และ
เกษตราธิการ หรืออย่างเช่น ขุนนางยศชั้น “พระยา” ซึ่งมีศักดินาต่างๆ กันต้ังแต่ 1,000–10,000 นั้น
พระยาทม่ี ศี กั ดนิ าสงู ยอ่ มมตี ำ� แหนง่ สทิ ธิ หนา้ ที่ ความรบั ผดิ ชอบและฐานะในสงั คมสงู กวา่ พระยาทม่ี ศี กั ดนิ า
นอ้ ยกว่า สว่ นความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งชนช้ันในสงั คมมีลกั ษณะเปน็ ความสมั พนั ธแ์ บบอุปถัมภ์
1. ชนช้ันในสังคมอยุธยา
ชนช้ันในสังคมอยุธยาแบ่งกว้างๆ ได้เป็น 2 ชนชั้นใหญ่ คือ ชนช้ันปกครอง และชนชั้นที่ถูก
ปกครอง ชนชนั้ ปกครองประกอบด้วย พระมหากษัตริย์ เจ้านาย และขุนนาง พวกเจ้านายและขุนนางนั้น
บางทีเรียกรวมๆ กันว่าพวกมูลนาย ส่วนชนชั้นท่ีถูกปกครอง ได้แก่ ไพร่และทาส โดยมีพระสงฆ์เป็น
แกนกลางเช่ือมโยงชนชัน้ ในสงั คมเขา้ ด้วยกัน ตามสาระขอ้ มูลโดยสรุปดงั นี้
1.1 พระมหากษัตริย์ ในทางการเมอื ง ทรงเปน็ ประมขุ ของอาณาจกั ร เปน็ เจา้ ชวี ติ กลา่ วคอื ทรง
มีพระราชอ�ำนาจเหนือชีวิตของคนทุกคนในสังคม ไม่ว่าบุคคลนั้นจะอยู่ในฐานะสูงต่ําเพียงใด ทรงเป็น
ทร่ี วมและท่ีมาแหง่ อำ� นาจ ทรงปกครองอาณาจกั รโดยมพี วกเจา้ นายและขนุ นางเป็นผู้ช่วย ซ่งึ เจา้ นายและ
ขนุ นางจะเปน็ ตวั จกั รกลในการบรหิ าร นอกจากนนั้ ยงั ทรงดำ� รงตำ� แหนง่ จอมทพั ของอาณาจกั ร บงั คบั บญั ชา
ทหารท้ังปวง ทรงมีหน้าท่ีป้องกันอาณาจักรให้พ้นภัยจากอริราชศัตรู และทรงเป็นเจ้าของที่ดินท้ังหมด
ในอาณาจกั ร จงึ ทรงเปน็ “พระเจ้าแผ่นดิน”
ในทางสังคม ทรงดำ� รงฐานะสงู สดุ และเปน็ ผนู้ �ำของสงั คม นอกจากนนั้ ยงั ทรงเปน็ องคอ์ ปุ ถมั ภข์ อง
พุทธศาสนา ซึ่งเป็นศาสนาท่ีช่วยจรรโลงเอกภาพของสังคมอยุธยา เพราะประชาชนในอาณาจักรไม่ว่า
จะเป็นกลุ่มคนในชนช้ันใด ส่วนใหญ่จะนับถือพุทธศาสนา ฉะน้ัน พุทธศาสนาจึงเป็นสายใยท่ีเช่ือมโยง
ชนชั้นปกครองและผู้อยู่ใตป้ กครองเข้าไวด้ ้วยกัน
