Page 43 - วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมเพื่อชีวิต
P. 43
สารเคมีในชวี ิตประจ�ำวันและสิ่งแวดล้อม 5-33
1) ข้อควรระวังในการใช้ยาผิด พิจารณาจากหลักทางการแพทย์และเภสัชกรรมในการใช้ยาถูก
5 ประการ คอื การใชย้ าถกู กบั อาการของโรค ถกู กบั บคุ คล ถกู ขนาด ถกู วธิ ี และถกู เวลา ถา้ ปฏบิ ตั ไิ มต่ รง
กบั ประการใดถือเป็นการใชย้ าผดิ ดังนี้
(1) การใช้ยาต้องถูกกับอาการของโรค การใช้ยาผิดกับโรคอาจเกิดอันตราย ดังน้ันการใช้
ยารักษาโรคต้องท�ำด้วยความระมัดระวัง ต้องอ่านสลากยาและค�ำอธิบายต่างๆ ให้เข้าใจก่อนใช้ ไม่เชื่อ
คำ� โฆษณาชวนเชอ่ื โดยตอ้ งเขา้ ใจวา่ โรคหลายอยา่ งมที มี่ าจากสาเหตตุ า่ งกนั อาจมอี าการทแ่ี สดงออกเหมอื นกนั
เชน่ อาการไออาจเกดิ จากวณั โรคหรอื ถงุ ลมอกั เสบ การใชย้ าทไ่ี มถ่ กู กบั สาเหตขุ องโรคทำ� ใหก้ ารรกั ษาไมไ่ ดผ้ ล
และอาจมีอาการหนักมากข้ึน และไม่ควรซื้อยาโดยดูจากตัวอย่างยาเม็ดหรือแคปซูลท่ีมีลักษณะและสีสัน
ภายนอกเหมือนกนั อาจเปน็ ยาตา่ งชนิดกันได้ จงึ ควรรู้จักชอ่ื ยาและซอื้ ยาจากเภสชั กรเทา่ น้ัน
(2) การใช้ยาต้องถูกกับบุคคล บุคคลในท่ีนี้พิจารณาจากเพศ วัย และสภาวะของผู้ป่วย
เนอ่ื งจาก เดก็ ผใู้ หญ่ หญงิ มคี รรภ์ และผสู้ งู อายุ มกี ารใชย้ าตา่ งกนั ยาของผใู้ หญม่ คี วามแรงเกนิ ไปสำ� หรบั เดก็
ท�ำใหอ้ ันตราย ยาของเดก็ ออกฤทธิน์ ้อยไปกับผ้ใู หญท่ �ำใหไ้ มเ่ กดิ ผลในการรกั ษา ยาของหญงิ มีครรภถ์ า้ ใช้
ไมถ่ ูกตอ้ งจะมผี ลตอ่ ทารกในครรภไ์ ด้โดยเฉพาะในชว่ งเวลา 3 เดอื นแรกของการตัง้ ครรภ์ทีท่ ารกในครรภ์
มีความไวต่อความพิการทางสมอง และความผิดปกติทางร่างกาย เช่น ยาเตตระซัยคลินห้ามใช้ในหญิง
มีครรภ์เพราะจะท�ำให้ทารกมีฟันเหลืองด�ำ กระดูกมีการเจริญเติบโตผิดปกติ และห้ามใช้กับเด็กอายุ
ต่าํ กว่า 12 ปี เพราะจะท�ำใหฟ้ ันแทเ้ ปน็ สนี ้าํ ตาลด�ำ นอกจากนัน้ ยงั มขี ้อควรระวงั ในการใชย้ าของคนใหก้ บั
สัตว์เลย้ี งซ่ึงบางคนเขา้ ใจวา่ สามารถใหย้ าทีค่ นกินกับสนุ ัขหรือแมวท่ปี ว่ ยได้ จงึ ต้องให้สตั วแพทย์เป็นผู้สัง่
ยาให้แทนท่ีเจ้าของจะเป็นผู้พิจารณาเองซ่ึงไม่ถูกต้อง และในกรณียาของผู้สูงอายุต้องมีผู้ดูแลจัดหายาให้
เพราะผ้สู ูงอายอุ าจมีอาการหลงลมื ท�ำให้หยิบยาผิดหรอื กนิ ยาผิดเวลาได้
(3) การใช้ยาต้องถูกขนาด ในการสง่ั ยาของแพทย์จะตอ้ งพิจารณาขนาดทีเ่ หมาะสมของยา
ส�ำหรับผู้ป่วยแต่ละคน โดยต้องเป็นขนาดที่น้อยท่ีสุดท่ีมีการสนองตอบต่อยาและมีประสิทธิภาพในการ
รกั ษาโรคใหไ้ ดผ้ ลดี การใชย้ าเกนิ ขนาดอาจเกดิ อนั ตรายถงึ ชวี ติ สาเหตขุ องการใชย้ าเกนิ ขนาดมกั เกดิ จาก
ความสะเพรา่ เชน่ การนับเม็ดยาผิด การตวงยาผดิ การกนิ ยาซ้ําโดยคดิ วา่ ยงั ไม่ได้กนิ และการกนิ ยานาํ้
โดยไม่เขย่าขวดก่อนกิน
(4) การใช้ยาต้องถูกวิธี เนื่องจากยาแตล่ ะชนดิ มวี ิธที ตี่ า่ งกนั ได้แก่ ยากนิ ยาทาภายนอก
ยาเม็ด ยาฉดี ยาใสแ่ ผล ตอ้ งใช้ให้ถูกกบั วิธที ีร่ ะบไุ ว้ ดงั นนั้ จึงตอ้ งมีการอ่านสลากยาและปฏบิ ัติตามอย่าง
เคร่งครัด ยาบางอย่างอาจท�ำให้เกิดความระคายเคืองต่อกระเพาะอาหาร หรืออาจถูกท�ำลายโดยกรด
ในกระเพาะอาหารหรอื อาจรวมตวั กบั อาหารไมถ่ กู ดดู ซมึ ทำ� ใหไ้ มไ่ ดผ้ ลในการรกั ษา การกนิ ยาเมด็ หรอื แคปซลู
ควรกลนื ไปพรอ้ มกบั นาํ้ ทอี่ ณุ หภมู ปิ กติ และควรอยใู่ นทา่ ยนื หรอื ทา่ นงั่ ตรง การกนิ ยาในทา่ นอนหรอื ไมด่ ม่ื นา้ํ
ตาม เมด็ ยาอาจตดิ อยทู่ ค่ี อ การออกฤทธขิ์ องยาลา่ ชา้ ไปหรอื คอเกดิ การอกั เสบ ไมค่ วรกนิ ยาพรอ้ มกบั สรุ า
ชา กาแฟ นาํ้ อดั ลม หรอื เครอื่ งดม่ื อน่ื ๆ ทไ่ี มใ่ ชน้ า้ํ ดม่ื ปกตเิ พราะอาจมผี ลตอ่ การออกฤทธขิ์ องยาได้ ยาเมด็
บางชนดิ ตอ้ งเคย้ี ว เชน่ ยาลดกรด แตบ่ างชนดิ ตอ้ งใชอ้ มใตล้ น้ิ เชน่ ยาฆา่ เชอ้ื โรคในปากและลำ� คอ ยาทกุ ชนดิ
ตอ้ งใชใ้ ห้ถูกวธิ ีจึงจะได้ผล ยาบางชนดิ ออกฤทธิท์ ำ� ให้ง่วงนอนควรกนิ กอ่ นนอน
