Page 66 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน
P. 66
6-56 ความรู้เบ้ืองตน้ การส่ือสารชมุ ชน
เรื่องที่ 6.3.1
การส่ือสารทางการเมืองของชุมชนรูปแบบใหม่
ในส่วนนี้จะกล่าวถึงการส่ือสารทางการเมืองของชุมชนรูปแบบใหม่ โดยอาศัยกรอบของการมอง
ผา่ นทฤษฎขี บวนการทางสงั คมใหม่ ทเ่ี รม่ิ มกี ารกอ่ ตวั ในภาคพนื้ ทยี่ โุ รปมาตง้ั แตท่ ศวรรษท่ี 1960 เปน็ ตน้ มา
โดยมกี ลมุ่ นกั ศกึ ษาเปน็ หวั ขบวน มาสขู่ บวนการเรยี กรอ้ งสนั ตภิ าพ ขบวนการสงิ่ แวดลอ้ ม ขบวนการสทิ ธสิ ตรี
ฯลฯ โดยจะกล่าวถงึ นักคิดทส่ี ำ� คัญๆ ในกลมุ่ น้ี 2 คนก็ คอื มานเู อล คาสเทล (Manuel Castells) และ
เจอรเ์ กน็ ฮารเ์ บอรม์ าส (Jurgen Habermas) ซง่ึ เปน็ ผอู้ ธบิ ายโลกแบบยคุ ใหม่ คอื โลกแบบเครอื ขา่ ยและ
พื้นท่สี าธารณะ
การสอ่ื สารทางการเมอื งของชมุ ชนรปู แบบใหม่ มฐี านคดิ ทสี่ ำ� คญั ตอ่ ยอดมาจากแนวคดิ ขบวนการ
ทางสงั คมใหมท่ เี่ รม่ิ ตระหนกั วา่ ทฤษฎมี ารก์ ซสิ ต์ (Marxist Theory) โดยเฉพาะในสายคลาสสกิ มขี อ้ จำ� กดั
ในการอธบิ ายการเคล่อื นไหวแบบใหมๆ่ ไดโ้ ดยมีจดุ อ่อนท่สี �ำคัญ 2 ประการ คือ
1) การให้ความส�ำคัญกับเศรษฐกิจมากและวิพากษ์ระบบทุนนิยมเกินไปจนละเลยมิติด้านสังคม
จนเปน็ ปจั จยั รอง
2) การให้ความส�ำคัญกบั มิติ “ชนชน้ั ” จนมองว่าเปน็ ปัจจัยสำ� คัญในการสรา้ งความแตกต่างและ
ความขดั แยง้ จนการกระทำ� ดา้ นอน่ื ๆ โดยเฉพาะประเดน็ อตั ลกั ษณท์ างสงั คม ถกู ละเลยทง้ั ๆ ทเี่ ปน็ ประเดน็
สำ� คญั ของการเคารพศกั ดแ์ิ ละศรขี องความเปน็ มนษุ ยใ์ นโลกสมยั ใหม่ ทมี่ คี วามแตกตา่ งหลากหลาย แตถ่ กู
ทำ� ให้เปน็ ปจั จัยรอง (มณีมยั ทองอยู่, 2557: 143)
ข้อวิจารณ์อันนี้น�ำมาสู่การให้ความส�ำคัญของการกระท�ำรวมหมู่ เช่น การเมือง อุดมการณ์
วัฒนธรรม การพยายามวิเคราะห์อัตลักษณ์ร่วมทางสังคม ในหลากหลายมิติ เช่น ชาติพันธุ์ เพศสภาวะ
(Gender) เพศวิถี (Sexuality) น�ำมาสู่การมองใหม่และก่อตัวข้ึนของ “ขบวนการทางสังคมแบบใหม่”
ทคี่ รอบคลมุ กนิ ความการกระทำ� รวมหมตู่ า่ งๆ แทนการขบั เคลอ่ื นขบวนของชนชน้ั กรรมาชพี แมจ้ ะดเู หมอื น
วา่ แนวคดิ เชน่ นจ้ี ะเปน็ ฝา่ ยปฏกิ ริ ยิ าตอ่ แนวมารก์ ซสิ ต์ แตเ่ มอื่ พจิ ารณาอกี แงม่ มุ หนงึ่ กพ็ บวา่ ไดป้ รบั แปลง
แนวคดิ ดงั กลา่ วใหม้ คี วามทนั สมยั มากขนึ้ โดยมจี ดุ เนน้ ทกี่ ารใหค้ วามสำ� คญั กบั การเคลอื่ นไหวทหี่ ลากหลาย
(ดู Buechler ใน มณีมัย ทองอย่,ู 2557: 144-145) โดยมีคณุ ลักษณะร่วมท่สี �ำคัญ 5 ประการคือ
1) ใหค้ วามสำ� คญั กบั การกระทำ� เชงิ สญั ลกั ษณใ์ นภาคประชาสงั คม (Civil society) ในฐานะพน้ื ท่ี
ทางวฒั นธรรมทใี่ ชแ้ สดงออกการกระทำ� ทางสงั คม โดยไมเ่ นน้ ไปทกี่ ารยดึ อำ� นาจรฐั ทเี่ คยเปน็ เปา้ หมายหลกั
แบบองค์กรปฏวิ ัติ
2) ให้ความส�ำคัญกับกระบวนการของคนต่างๆ เพ่ือยืนยันถึงอิสรภาพในการจัดการตนเอง
(Autonomy) และกำ� หนดชะตากรรมตนเอง (Self determination) มากกวา่ การสรา้ งอำ� นาจหรอื อทิ ธพิ ล
เหนอื ผอู้ ่ืน
