Page 67 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน
P. 67
การส่อื สารชุมชนกับการพัฒนาการเมืองชุมชน 6-57
3) ใหค้ วามส�ำคญั กบั บทบาทคา่ นยิ มแบบ “หลงั วัตถนุ ิยม” ทต่ี ระหนกั เรอื่ งความเปน็ อิสระในตน
หรือการเลือกชีวิตตามวิถีตนเอง หลังจากอ่ิมตัวจากวิถีแบบบริโภคนิยมแล้ว โดยสนใจการกระท�ำร่วม
มากกวา่ ท่จี ะมคี วามขดั แย้งด้านทรพั ยากรทางวัตถุ
4) ใหค้ วามสำ� คญั กบั กระบวนการอตั ลกั ษณร์ ว่ มและการสรา้ งผลประโยชนร์ ว่ มของกลมุ่ มากกวา่
ทอ่ี า้ งว่าเปน็ ความขดั แย้งของกล่มุ ผลประโยชน์ต่างๆ ทถี่ ูกก�ำหนดโดยโครงสรา้ งเพียงอย่างเดยี ว
5) ใหค้ วามสำ� คญั กบั เครอื ขา่ ย (Network) ไมว่ า่ จะเปน็ เครอื ขา่ ยแบบชวั่ คราว บอบบาง เพง่ิ กอ่
ตัวขน้ึ โดยไม่ไดเ้ ครง่ ครดั ว่าจะตอ้ งมอี งคก์ รที่มสี ายบังคบั บญั ชาหรอื ศูนยก์ ลางของอำ� นาจแบบเดิม
นักทฤษฎีขบวนการทางสังคมรูปแบบใหม่
มานเู อล คาสเทล (Manuel Castells) นกั สงั คมวิทยาเช้ือสายสเปนท่านนี้ สนใจระบบทนุ นิยม
และสังคมเมือง โดยเฉพาะประเด็นการบริโภคสาธารณะ (Collective consumption) ทวีความส�ำคัญ
อยา่ งยง่ิ ในสงั คมเมอื ง จนรฐั ตอ้ งเขา้ มาแทรกแซงเพอื่ สนบั สนนุ การผลติ สนิ คา้ และบรกิ ารทจี่ ำ� เปน็ สาธารณะ
แมจ้ ะไม่สร้างผลก�ำไร
บริบทเช่นน้ีคือเบ้าหลอมที่ส�ำคัญต่อการเติบโตของขบวนการทางสังคมในการต่อรองกับรัฐและ
พลังทางสังคมแบบอื่นๆ เน่ืองจาก “เมือง” นั้นเป็นผลผลิตทางสังคม คือผลผลิตของการต่อรองท้ัง
ผลประโยชน์และคุณค่าท่ีแตกต่างกัน โดยพบว่า ทางหนึ่งแม้ว่ากลุ่มผลประโยชน์จะพยายามเพื่อช่วงชิง
พนื้ ที่ในการแปลงทุกอย่างให้กลายเป็นสนิ คา้ (Commodification) ตามตรรกะแบบทนุ นิยมและราชการ
แต่ในอีกทางหน่ึงขบวนของคนจากรากหญ้าหรือขบวนการอ่ืนๆ ในเมือง ก็พยายามที่จะรักษาฐานที่มั่น
เพอื่ รกั ษาผลประโยชนข์ องตน พยายามรกั ษาอตั ลกั ษณว์ ฒั นธรรม รกั ษาความอสิ ระทางการเมอื ง ซงึ่ คาสเทล
มองว่า ขบวนการทางสังคมมักต่อสู้ในประเด็นหลัก ๆ 3 ประเด็นคือ
1) ความต้องการการบริโภคสาธารณะที่รัฐพึงจัดให้ ซึ่งรัฐต้องจัดหาให้ตามความต้องการของ
ชมุ ชน ไมว่ า่ ตรรกะของตลาดจะเปน็ เช่นใดก็ตาม
2) อัตลักษณ์และวัฒนธรรมชุมชน ขบวนการทางสังคมพยายามที่จะสร้างและปกป้องความเป็น
ชุมชนไปเสยี จาก ความพยายามในการสร้างมาตรฐานท่เี ปน็ หน่ึงเดียว
3) การจดั การตนเอง ทตี่ อ้ งการๆ สนบั สนนุ หรอื การเปลยี่ นแปลงรปู แบบการปกครองหรอื อำ� นาจ
จากรัฐ ในการดแู ลตนเองและเคารพการตดั สนิ ใจ อสิ รภาพของการดูแลตนเองของชุมชน
การวิเคราะห์ขบวนการทางสังคมของคาสเทล ชี้ให้เห็นความสนใจของขบวนการทางสังคม
แบบใหม่หลายประเดน็ คือ
1) อัตลกั ษณท์ างวัฒนธรรม
2) ผู้เข้าร่วมขบวนการไม่ได้ระดมจดุ ร่วมจากจุดยืนแบบ “ชนชน้ั ”
3) การจัดการโดยอิสระ (Autonomous self–management)
4) การตอ่ ตา้ นกระบวนการทเี่ ปน็ สว่ นหนง่ึ ของระบบของการกลายเปน็ สนิ คา้ และระบบแบบราชการ
(Bureaucracy)
