Page 17 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 17
การศกึ ษาและวิเคราะหช์ ุมชนเพ่ือการวิจยั การสอ่ื สารชุมชน 3-7
กิจกรรม 3.1.1
การวเิ คราะหช์ ุมชนหมายถึงอะไร
แนวตอบกิจกรรม 3.1.1
การวิเคราะห์ชุมชน หมายถึง การแยกแยะรายละเอียดของชุมชนท่ีศึกษา ท้ังโครงสร้างชุมชน
ผู้คน กายภาพ รวมถึงส่งิ ทมี่ องไม่เหน็ ได้แก่ ความเชือ่ ความหมายท่ีแฝงอยใู่ นชุมชน
เรื่องที่ 3.1.2
แนวทางการวิเคราะห์ชุมชน
แนวทางการวิเคราะหช์ มุ ชนสามารถพิจารณาได้หลากหลายแนวทาง ตามเกณฑ์ต่างๆ ประกอบ
ด้วย 1) มมุ มอง ในหัวขอ้ 1-2 ได้แก่ มมุ มองของผูท้ วี่ เิ คราะห์ มุมมองดา้ นบวกและลบ 2) การวเิ คราะห์
ด้วยมิติต่างๆ ในหัวขอ้ 3-6 ไดแ้ ก่ การวิเคราะห์คุณลกั ษณะ ประวตั ิศาสตร์ เหตุผล และการเปรียบเทียบ
นอกจากนน้ั ยงั สามารถวเิ คราะหไ์ ดต้ าม 3) สำ� นกั คดิ หรอื ทฤษฎี ใน หวั ขอ้ ท่ี 7-10 ไดแ้ ก่ โครงสรา้ งหนา้ ท่ี
เศรษฐศาสตร์ การเมอื ง วฒั นธรรม และความหมาย แนวทางดังกลา่ วนี้สามารถนำ� มาผสมผสานกันได้
1. การวิเคราะห์จากมุมมองของผู้วิเคราะห์ (รัฐ-นักพัฒนา-ชุมชน)
การวิเคราะห์ชุมชนในอดีตมักจะมาจากภาครัฐเป็นคนก�ำหนด และมักจะมองชุมชนในรูปแบบ
เดยี วกนั หมดทง้ั ประเทศ เหตผุ ลหลกั กค็ อื การมองจากกระบวนทศั นก์ ารพฒั นากระแสหลกั ทเ่ี นน้ ความทนั
สมัย (modernistic paradigm) แตต่ ่อมาในชว่ งยคุ เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 เป็นต้นมา การวเิ คราะห์
ชมุ ชนแบบใหมก่ เ็ รม่ิ เกดิ ขน้ึ มาโดยนกั พฒั นาบนจดุ ยนื ทว่ี า่ ชมุ ชนแตล่ ะพน้ื ทมี่ คี วามแตกตา่ งกนั การวเิ คราะห์
จึงต้องพจิ ารณาบนความต่างของแต่ละชุมชนแตก่ ็ยงั อยู่บนการวิเคราะหข์ องนกั พฒั นา
หลังจากน้ัน ก็เกิดค�ำถามต่อไปว่า นักพัฒนาจะท�ำอย่างไรท่ีจะท�ำให้คนในชุมชนสามารถหันมา
วิเคราะห์ได้ด้วยตนเอง หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือ การพัฒนาคนในชุมชน (empowerment) ให้เป็น
ผวู้ เิ คราะหช์ มุ ชนเอง ซงึ่ เทา่ กบั การแสดงใหเ้ หน็ คณุ คา่ ของชมุ ชนและการแกไ้ ขปญั หาทม่ี าจากชมุ ชนนนั้ เอง
(กาญจนา แกว้ เทพ, 2538, น. 187) แนวทางดงั กล่าวจะช่วยทำ� ให้เกดิ การพฒั นาทย่ี ่ังยืน กล่าวคือ การ
ดำ� เนนิ การมาจากคนในชมุ ชน
อย่างไรก็ดี แนวทางการให้คนในชุมชนหันมาวิเคราะห์ชุมชนเองน้ัน ไม่ได้หมายความว่า จะ
ตัดขาดความช่วยเหลือจากภายนอกโดยสิ้นเชิง ยังผนวกกับแนวทางการมีส่วนร่วม (participation) ให้
