Page 29 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 29
การศึกษาและวเิ คราะหช์ มุ ชนเพื่อการวจิ ยั การสื่อสารชมุ ชน 3-19
ดำ� เนนิ อยไู่ ด้ ตวั อยา่ ง ชมุ ชนแหง่ นอ้ี าจมที นุ เศรษฐกจิ การเพาะปลกู ทด่ี ี มกี ารบรหิ ารควบคมุ อยา่ งดที งั้ ดา้ น
การปกครองและศาสนา จะทำ� ใหช้ ุมชนสามารถพัฒนาไปไดอ้ ย่างดี
4. วัฒนธรรมในชุมชน
วัฒนธรรมในชุมชนจะหมายถึงท้ังสิ่งท่ีมองเห็นและมองไม่เห็น เช่น วัตถุ ส่ิงของ ความเชื่อ
พธิ ีกรรม ภาษา เคร่อื งแต่งกาย วิถีปฏิบตั ิของคนในชุมชน คตชิ าวบา้ น และเผยแพร่สืบต่อกันในชุมชน
หากพิจารณาวัฒนธรรมชุมชนด้วยแนวทางเชิงประวัติศาสตร์ก็จะพบว่า วัฒนธรรมบางอย่างก็มี
การแปรเปลยี่ น บางอยา่ งอาจสญู หายไปได้ หรอื หากพจิ ารณาดว้ ยแงม่ มุ ของนกั พฒั นาสายวฒั นธรรมชมุ ชน
กจ็ ะพบวา่ วฒั นธรรมชมุ ชนมกั จะเปน็ ทนุ ส�ำคญั ในการเปน็ พลงั สำ� คญั ในการพฒั นา นอกจากนน้ั วฒั นธรรม
ชมุ ชนบางอย่างกอ็ าจกลายเปน็ อตั ลักษณห์ รือตัวตนของชมุ ชนนนั้ ๆ ไดด้ ้วย
5. ผู้คนและผู้น�ำในชุมชน
การศกึ ษาผคู้ นในชมุ ชน สว่ นหนง่ึ จะเชอื่ มโยงกบั โครงสรา้ งประชากรแลว้ ยงั ขยายไปสกู่ ารศกึ ษาวา่
ผคู้ นในชมุ ชนจะก้าวเข้ามาเปน็ “ทนุ ” ในการชว่ ยสนับสนุนการด�ำเนินงานไดห้ รอื ไม่อย่างไร
กาญจนา แกว้ เทพ (2538, น. 115) ยงั เสนอใหพ้ จิ ารณาถงึ ผนู้ ำ� ในชมุ ชน เพราะผนู้ ำ� จะอยใู่ นฐานะ
แกนกลางในการดำ� เนนิ กจิ กรรมตา่ งๆ ในชมุ ชน อยา่ งไรกต็ ามผนู้ ำ� ในแตล่ ะพน้ื ทกี่ ย็ อ่ มมคี วามแตกตา่ งกนั
บางพื้นท่ีอาจเป็นผู้น�ำท่ีเป็นนักการเมืองท้องถ่ิน บางพื้นที่อาจเป็นผู้สูงอายุ หรือบางพื้นท่ีอาจเป็นนัก
วิชาการ
6. การส่ือสารและสื่อในชุมชน
การพิจารณาประเด็นเร่ืองการสื่อสารและส่ือในชุมชนจะเป็นการศึกษาในสายนักสื่อสารเพื่อการ
พฒั นา (development communication) โดยวางอย่บู นฐานคดิ ทีว่ า่ การส่ือสารจะเปน็ เคร่อื งมอื สำ� คญั
ในการพฒั นา หากมกี ารศึกษาการส่อื สารได้อย่างละเอียดครบถว้ นก็ย่อมทำ� ใหส้ ามารถใช้เปน็ เครอ่ื งมอื ใน
การพัฒนาไดด้ ียง่ิ เพราะแตล่ ะชมุ ชนจะมีลักษณะการส่อื สารทีแ่ ตกต่างกัน
การศึกษาการสื่อสารนอกจากจะพิจารณาถึงใครคือผู้ส่งสาร เน้ือหา ช่องทาง และผู้รับสารแล้ว
ยงั พจิ ารณาทศิ ทางการสอื่ สารวา่ จะมลี กั ษณะเชน่ ไร การไหลเวยี นของขา่ วสารในชมุ ชนเปน็ การสอื่ สารแบบ
ใดเปน็ ลกั ษณะการสอ่ื สารทางเดยี วหรอื สองทศิ ทาง โดยทวั่ ไปการสอื่ สารในชมุ ชนมกั จะเปน็ การสอื่ สารสอง
ทศิ ทางเปดิ โอกาสใหค้ นในชมุ ชนเขา้ มามสี ว่ นรว่ ม นอกจากนนั้ ยงั อาจพจิ ารณาการสอ่ื สารภายนอกชมุ ชน
ดว้ ย ทง้ั กรณขี องการสอื่ สารขาเขา้ ในชมุ ชนและขาออกนอกชมุ ชนหรอื การเผยแพรข่ า่ วสารจากชมุ ชนไปสู่
ภายนอกชุมชน หากเป็นชุมชนเปิดก็มักจะมีการไหลเวียนข่าวสารภายนอกค่อนข้างมาก ในทางกลับกัน
หากเป็นชมุ ชนปดิ ก็จะมกี ารสื่อสารไหลเวียนนอ้ ย รวมถงึ ไมค่ อ่ ยจะสื่อสารออกไปภายนอก
ส�ำหรับการศึกษาส่ือชุมชนจะพิจารณาว่า ชุมชนมีสื่ออะไรบ้างท่ีจะเป็นเครื่องมือของการสื่อสาร
ทง้ั ภายในชมุ ชนและสง่ ตอ่ ออกไปภายนอกชมุ ชน แตล่ ะชมุ ชนจะมสี อื่ ทแ่ี ตกตา่ งกนั เชน่ สอื่ บคุ คล สอ่ื พน้ื บา้ น
