Page 25 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 25
การศกึ ษาและวเิ คราะหช์ ุมชนเพอื่ การวิจัยการสื่อสารชุมชน 3-15
เป็นหมู่บ้านกันชนในยุคของสงครามเวียดนาม ประสบกับภาวะบ้านแตก ต้องคอยอพยพ หลบหนี ส่วน
ผู้คนเป็นคนรักชาติเสียสละเพื่อชาติ เช่น การรับจ้างรบ รับจ้างเก็บกู้ระเบิด ท�ำให้เสียชีวิต พิการจาก
สงคราม เปน็ ต้น
ในยุคของการเปิดประตูการค้าในช่วงทศวรรษที่ 2530 ชุมชนก็ได้รับอานิสงส์ของการท่องเที่ยว
การคา้ ขายพรมแดน แตใ่ นช่วงทศวรรษที่ 2550 ที่มปี ัญหาพรมแดน ชาวบ้านถูกมองว่าไม่รักชาติ แต่ใน
ความเปน็ จรงิ ชาวบา้ นกลบั มองวา่ พนื้ ทตี่ นถกู ระเบดิ เสยี หาย ผคู้ นลม้ ตาย พกิ าร เหมอื นบา้ นแตกอกี ครง้ั
รวมถึงชมุ ชนท้งั สองฝง่ั ก็มีความสัมพันธก์ นั ดอี ยู่แต่กถ็ ูกทำ� ลายลง
ย่งิ ไปกวา่ นัน้ ในช่วงกลางทศวรรษท่ี 2550 บรบิ ทสังคมไทยภายใตบ้ รรยากาศอาเซยี น กลบั สง่
ใหเ้ กดิ การนยิ ามชมุ ชนภมู ซิ รอลใหม่ โดยยกระดบั ใหโ้ รงเรยี นภมู ซิ รอลเปน็ 1 ใน 54 ศนู ยก์ ารเรยี นรอู้ าเซยี น
แสดงให้เห็นการยอมรับความเป็นเขมร เท่ากับว่า เป็นการสร้างความหมายใหม่ให้กับพื้นที่แห่งนี้โดยรัฐ
อกี คร้ังหนงึ่ และชาวบา้ นก็ถูกนยิ ามกลายเป็นคนที่มีความรู้ภมู ิปญั ญาในด้านภาษาเขมร
การตอ่ สกู้ ารตอ่ รองความหมายของชมุ ชนเปน็ สง่ิ ทนี่ กั วชิ าการสำ� นกั วฒั นธรรมศกึ ษาใหค้ วามสนใจวา่
รฐั จะสรา้ งความหมายแก่ชุมชนอย่างไร มีการเปล่ียนแปลงหรือไม่ และในทางกลบั กันชมุ ชนจะต่อสกู้ ับรัฐ
ทก่ี ำ� หนดความหมายไดอ้ ยา่ งไร และโดยสว่ นใหญแ่ ลว้ ผลกจ็ ะนำ� เสนอใหเ้ หน็ วา่ ชาวบา้ นกม็ คี วามพยายาม
ต่อสู้ต่อรองความหมายภายใตก้ ฎระเบยี บทกี่ �ำหนด
10. การวิเคราะห์เชิงความหมายตามส�ำนักปรากฏการณ์นิยม
การวเิ คราะห์ชมุ ชนดว้ ยแนวทางความหมาย จะสนใจมติ คิ วามหมายทป่ี รากฏในชมุ ชน ซง่ึ มกั จะ
เปน็ ท่ีนิยมในหมู่นักมานษุ ยวิทยาและสงั คมวิทยา และส�ำนกั คดิ ท่ีสนใจความหมาย คือ ปรากฏการณ์นิยม
ส�ำนักนี้ให้ความสนใจการศึกษาความหมายในชุมชนเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ของประสบการณ์คน
ดังนั้น การท่ีจะเข้าใจความหมายของชุมชนได้น้ัน จ�ำเป็นต้องก้าวเข้าไปศึกษาภายในชุมชนอย่างลึกซึ้ง
เพราะความหมายเป็นส่งิ ทผี่ ู้ไดป้ ระสบจะเปน็ ผู้รบั รู้และตคี วาม
ชาย โพสิตา (2547, น. 203) ยังช้ีให้เห็นวา่ การตีความหมายในแนวทางปรากฏการณ์นยิ มจะ
เนน้ การทจี่ ะตอ้ งเขา้ ใจความหมายของประสบการณช์ วี ติ แบบตา่ งๆ บนโลกทผี่ ไู้ ดร้ บั ประสบการณเ์ หลา่ นนั้
กล่าวคอื การจะเข้าใจความหมายไดต้ ้องถือเอาความหมาย ความรสู้ กึ ของผไู้ ด้ประสบเหตุการณน์ ัน้ ไม่ใช่
ความหมายของนักวจิ ยั
การลงไปในชุมชนก็จะท�ำให้เกิดการเรียนรู้และเข้าใจความหมายสัญลักษณ์ต่างๆ ในชุมชน และ
ในที่สุดแลว้ เราจงึ จะเขา้ ใจความหมายในชมุ ชน อาทิ การก้าวเขา้ ไปศกึ ษาชุมชนแฟนคลบั ฟุตบอลกจ็ ะพบ
การให้ความหมายของทีมฟตุ บอล ตรา สญั ลกั ษณ์ สี ในทีม เพือ่ ส่อื ความหมายของทีมตน เช่นเดียวกนั
กับการศกึ ษาพิธีกรรมในหมบู่ ้านกจ็ ะพบความหมาย สัญลักษณ์ตา่ งๆ ท่ปี รากฏในพธิ ีกรรมเหล่านนั้ เช่น
การศึกษาพิธีกรรมเชงเม้ง พิธีกรรมเลี้ยงผีปู่ย่า ก็จะพบกับข้ันตอนการท�ำพิธีกรรม การไหว้ การเลือก
อาหารในการไหว้ การใช้สใี นพิธกี รรม ซง่ึ จะมเี อกลกั ษณ์เฉพาะ
