Page 69 - สื่อ นวัตกรรม และการวัดและประเมินผล การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 69

การผลิตและใช้ชุดการเรียนการสอนชุดฝึกทักษะกระบวนการ และชุดฝึกทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ 6-59

       ทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ เป็นทักษะปฏิบัติอย่างหนึ่งในการกล่าวถึงความหมายของ
ทักษะปฏิบัติการทดลองต้องมีส่วนเกี่ยวข้องกับข้อมูลที่กล่าวถึงข้างต้น รวมกับความหมายของการทดลอง
วิทยาศาสตร์ ซึ่งหมายถึง กระบวนการปฏิบัติเพ่ือหาค�ำตอบหรือการทดสอบสมมติฐานท่ีต้ังไว้ในการทดลอง
ซึ่งประกอบด้วยขั้นตอนส�ำคัญ 3 ขั้นตอน คือ 1) การออกแบบการทดลอง หมายถึง การวางแผนการทดลอง
ก่อนลงมือปฏิบัติการทดลองจริง 2) การปฏิบัติการทดลอง หมายถึง การลงมือปฏิบัติการทดลองจริง และ
3) การบันทึกผลการทดลอง หมายถึง การจดบันทึกข้อมูลที่ได้จากการทดลองซ่ึงอาจเป็นผลจากการสังเกต
และวัดหรืออื่น ๆ (ปรีชา วงศ์ชูศิริ, 2525, น. 383 อ้างถึงใน พัชรา ทวีวงศ์ ณ อยุธยา, 2537)

       จากข้อมูลที่กล่าวถึงข้างต้นอาจสรุปได้ว่า ทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ หมายถึง ความ
สามารถในการเคลอื่ นไหวรา่ งกายและการควบคมุ การทำ� งานของกลา้ มเนอ้ื ในการทำ� งานทางวทิ ยาศาสตร์ เพอื่
หาคำ� ตอบหรอื การทดสอบสมมตฐิ านทตี่ ง้ั ไวใ้ นการทดลองทปี่ ระกอบดว้ ย การออกแบบการทดลอง การปฏบิ ตั ิ
การทดลอง และการบันทึกผลการทดลอง ซึ่งความสามารถนี้สามารถฝึกฝนให้ส�ำเร็จได้ โดยการจัดการให้
ผู้เรียน/ผู้ฝึก ได้มีการรับรู้ การต้ังรับ การตอบสนองข้ันต้น การมีกลไกของการปฏิบัติ การตอบสนองที่
ซับซ้อนอย่างชัดเจน การปรับเปลี่ยนและการคิดริเริ่มสร้างสรรค์ โดยผลของความส�ำเร็จแสดงด้วยความเร็ว
ความถูกต้องแม่นย�ำ และความคล่องแคล่ว

2. 	ขอบเขตของทักษะปฏบิ ัติการทดลองวทิ ยาศาสตร์

       ทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์มีขอบเขตครอบคลุมแขนงวิชาย่อยของวิทยาศาสตร์ทุกแขนง
วิชา ได้แก่ เคมี ชีววิทยา ฟิสิกส์ ดาราศาสตร์ และอื่น ๆ ตัวอย่างเช่น ในแขนงวิชาเคมี มีขอบเขตของทักษะ
ปฏิบัติการทดลองในการออกแบบการทดลอง การเตรียม การใช้ และการเก็บรักษา เคร่ืองมือ และอุปกรณ์
ต่าง ๆ ในห้องปฏิบัติการเคมีและการจดบันทึกข้อมูลที่เป็นผลจากการทดลองได้อย่างถูกต้อง คล่องแคล่ว
และแม่นย�ำ ซึ่งนักศึกษาได้ศึกษามาแล้วในหน่วยท่ี 2-4

       จากความหมายและขอบเขตของทกั ษะปฏบิ ตั กิ ารทดลองวทิ ยาศาสตร์ นำ� มาเปน็ แนวทางในการกลา่ วถงึ
ความหมายและขอบเขตของชุดฝึกทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ นิคม ทาแดง (2527, น. 127) ได้
กล่าวถึงความหมายของชุดทดลองที่มีความใกล้เคียงกับชุดฝึกทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ว่า ชุด
ทดลอง (Experiment kit) เป็นชุดทดลองหรือชุดอุปกรณ์ท่ีจัดเตรียมไว้เพ่ือการทดลองหรือใช้งานอย่างใด
อย่างหนึ่งโดยเฉพาะเร่ือง โดยท่ัวไปจะประกอบด้วยคู่มือการใช้ในรูปของส่ือต่าง ๆ แสดงวิธีประกอบและ
ใช้งานส่วนท่ีเป็นของจริงคือ วัสดุ อุปกรณ์ ส�ำหรับชุดทดลองนั้น ๆ ชุดทดลองจึงสามารถน�ำไปใช้เป็นส่ือ
รายบุคคลและเป็นกลุ่มได้ และเหมาะสมส�ำหรับการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ ชุดทดลองน้ีมีได้ 3 ลักษณะ
คือ 1) ชุดท่ีมีเฉพาะคู่มือการทดลอง 2) ชุดที่มีคู่มือและวัสดุอุปกรณ์พร้อม และ 3) ชุดทดลองส�ำเร็จรูปที่มี
การจัดเตรียมทั้งวัสดุอุปกรณ์และแบบฟอร์มต่าง ๆ ที่ต้องใช้ในการบันทึกผลการทดลอง

       สรุปได้ว่า ชุดฝึกทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ เป็นส่ือประสม ที่จัดเตรียมไว้ฝึกให้ผู้เรียน
มที ักษะในการปฏบิ ัติการทดลองซ่ึงประกอบดว้ ยการฝกึ ทกั ษะปฏบิ ตั งิ านยอ่ ย ๆ หลายงาน ซงึ่ ผ้เู รยี นสามารถ
แสดงความมีทักษะได้จากการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ชนิดต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง
   64   65   66   67   68   69   70   71   72   73   74