Page 68 - สื่อ นวัตกรรม และการวัดและประเมินผล การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 68
6-58 สื่อ นวัตกรรม และการวัดและประเมินผลการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
เร่อื งท่ี 6.3.1 ความหมายและขอบเขตของชุดฝึกทักษะปฏิบัติการ
ทดลองวิทยาศาสตร์
ทักษะปฏิบัติการทดลองเป็นความสามารถที่แสดงออกด้วยความคล่องแคล่ว ถูกต้อง และแม่นย�ำ
ซึ่งสามารถฝึกฝนได้เช่นเดียวกับทักษะแบบอื่น ๆ แต่จะมีความแตกต่างไปจากทักษะการคิด และทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ การผลิตและใช้ชุดฝึกทักษะปฏิบัติการทดลองวิทยาศาสตร์ ต้องรู้ความหมาย
และขอบเขตของทักษะปฏิบัติก่อน เพ่ือน�ำมาเช่ือมโยงเป็นความหมายและขอบเขตของชุดฝึกทักษะปฏิบัติ
การทดลองวิทยาศาสตร์ ดังจะได้กล่าวถึงต่อไปน้ี
1. ความหมายของทักษะปฏบิ ัตกิ ารทดลองวิทยาศาสตร์
ทักษะปฏิบัติ (Motor skills) เป็นความช�ำนาญหรือเช่ียวชาญในการเคล่ือนไหวร่างกายและการ
ควบคุมการท�ำงานของกล้ามเนื้อ บลูม (Bloom, 1979) ได้ระบุว่าการเรียนรู้ด้านปฏิบัติ (Psychomotor
domain) เป็นการเรียนรู้ด้านหนึ่งเช่นเดียวกับการเรียนรู้ด้านความรู้ (Cognitive domain) และด้านความ
รู้สึก (Affective domain) โดยด้านปฏิบัติมีขอบเขตประกอบด้วยการเคลื่อนไหวทางร่างกาย (Physical
movement) การผสานการท�ำงานของอวัยวะ (Coordination) และการใช้ทักษะปฏิบัติ (Motor skills)
การพัฒนาทักษะนี้ต้องอาศัยการฝึกฝน และวัดผลส�ำเร็จได้ด้วยความเร็ว (Speed) ความถูกต้องแม่นย�ำ
(Precision) โดยมีหลักการฝึกฝนเพื่อให้ประสบความส�ำเร็จ 7 ประการ คือ
1) การรับรู้ (Perception) เป็นความสามารถในการใช้ความรู้สึกในการรับรู้สิ่งเร้าที่ท�ำให้เกิด
กิจกรรมการปฏิบัติ
2) การตงั้ รบั (Set) เปน็ การเตรยี มความพรอ้ มของรา่ งกาย และอารมณเ์ พอื่ ตอบสนองตอ่ สงิ่ เรา้ ใหม่
3) การตอบสนองขั้นต้น (Guided response) เป็นขั้นแรกของการเรียนรู้ทักษะท่ีมีความซับซ้อน
รวมถึงการเลียนแบบลองผิดลองถูกจนถึงขั้นสามารถลงมือท�ำงานและประสบความส�ำเร็จได้ด้วยการฝึกฝน
4) มีกลไกของการปฏิบัติ (Mechanism) เป็นขั้นตอนของการปฏิบัติตอบสนองด้วยความเคยชิน
สามารถปฏิบัติได้อย่างคล่องแคล่วมีความมั่นใจ
5) ตอบสนองที่ซับซ้อนอย่างชัดเจน (Complex overt response) เป็นการจัดการให้มีทักษะ
การท�ำงาน
6) การปรับเปลี่ยน (Adaptation) เป็นการพัฒนาทักษะที่มีลักษณะเฉพาะสามารถปรับเปลี่ยนตาม
ความต้องการท่ีมีลักษณะพิเศษได้
7) การคดิ รเิ รม่ิ สรา้ งสรรค์ (Origination) เปน็ การรเิ รม่ิ สรา้ งสรรคร์ ปู แบบของการเคลอ่ื นไหวใหม่ ๆ
ที่ใช้แก้ปัญหาในสถานการณ์ใดสถานการณ์หนึ่งโดยเฉพาะได้
