Page 19 - การวางแผน การออกแบบ และการผลิตสื่อชุมชน
P. 19
การผลิตและการใช้สอ่ื เพ่ือสร้างความเขม้ แขง็ ของชุมชน 15-9
ตารางท่ี 15.1 (ต่อ)
สถานที่ พื้นที่
มีนยั แบบท่นี ่แี ละทอ่ี น่ื ๆ (here and there) อัน มนี ยั แบบทไี่ หนกไ็ ด้ เมอื่ ไรกไ็ ด้ (all-at-once-any-
หมายความว่า สถานที่หนึ่งๆ จะแยกขาดออกจาก where) ดังนน้ั ในพืน้ ที่แบบนจ้ี งึ มศี ักยภาพท่ีจะ
สถานท่ีอื่นๆ และมีลักษณะเฉพาะถนิ่ เฉพาะทชี่ ดั เจน ปรากฏออกมาได้ในทกุ ที่ทุกเวลา เช่น พ้ืนที่ชมุ ชน
เสมอื นอยา่ งสือ่ ออนไลน์
ลกั ษณะคำ� คณุ ศพั ทท์ ี่ใชอ้ ้างอิงจะปรากฏในทำ� นอง ลกั ษณะค�ำคณุ ศัพท์ที่ใชอ้ า้ งองิ จะปรากฏในท�ำนอง
ความใกลช้ ดิ -ความคุน้ เคย-ความตนื่ ตาตืน่ ใจ ความเปน็ ทอ้ งถน่ิ -ความเปน็ ชาติ-ความเปน็ โลก
(intimate-familiar-exotic) (local-national-global)
ท่ีมา: ดดั แปลงจาก Lury. (2005: 149).
นอกจากเลอร่ีที่เทียบความแตกต่างระหว่างพื้นที่ประเภทต่างๆ โดยใช้เกณฑ์เรื่องรูปธรรมและ
นามธรรมของพ้ืนทแ่ี ล้ว อองรี เลอแฟบเวอระ (Henri Lefebvre, 1991) ก็ได้พฒั นาแนวทางการจ�ำแนก
ประเภทของพนื้ ที่ (typology of space) โดยแบง่ วธิ กี ารพจิ ารณาพนื้ ที่ (รวมถงึ พน้ื ทข่ี องความเปน็ ชมุ ชน)
ออกไวเ้ ปน็ 3 ระดับด้วยกนั ไดแ้ ก่
1. พื้นที่เชิงกายภาพ (physical space) คือ ส่วนของพื้นท่ที ี่เป็นรปู ธรรม อันรวมความของพนื้ ที่
ทเี่ ปน็ ธรรมชาติ ซง่ึ จบั ตอ้ งได้ มองเหน็ ได้ หรอื สามารถแจงวดั ไดโ้ ดยใชต้ วั เลขเชงิ ปรมิ าณ อาทิ การทำ� การ
รังวัดพ้ืนที่ของที่ดินเพ่ือก�ำหนดขอบเขตของบ้าน สถานท่ี หรืออาณาบริเวณของชุมชนแบบต่างๆ ว่า
มีสดั ส่วนกว้างและยาวเพยี งไร โดยอาศยั หน่วยวัดทางกายภาพต่างๆ เช่น เปน็ เมตร กโิ ลเมตร ตารางวา
ไมล์ ฯลฯ
2. พื้นที่เชิงจิตใจ (mental space) เป็นพ้ืนทีข่ องการรับรู้เชงิ จติ ใจ อารมณ์ ความรูส้ ึก อนั ได้แก่
ความรสู้ กึ ผกู พนั กบั พน้ื ท่ี ความรสู้ กึ สะดวกสบาย ความรสู้ กึ ยดึ โยงในเชงิ อารมณ/์ จติ ใจกบั คนอนื่ ดงั ตวั อยา่ ง
ประโยคในเพลง รักข้ามขอบฟ้า ท่ีกล่าวว่า “ขอบฟ้าเหนืออาณาใดก้ัน ใช่รักจะดั้นยากกว่านกโบยบิน”
หรือเพลง เติมใจให้กัน ท่ีกล่าวว่า “อยู่ไกลกันเกินคร่ึงฟ้า หากยังมีใจคุ้นกัน” หรือเพลง เล่าสู่กันฟัง
ทก่ี ลา่ ววา่ “ฝนทต่ี กทางโนน้ หนาวถงึ คนทางนี้ ยงั อยากไดย้ นิ ทกุ เรอ่ื งราว” เนอ้ื เพลงตา่ งๆ เหลา่ นส้ี ะทอ้ น
ให้เหน็ วา่ แมพ้ ืน้ ทีท่ างกายภาพของผูค้ นจะอยู่หา่ งไกลกนั ในเชิงรปู ธรรม แตท่ ว่า ในแงพ่ ้นื ทีเ่ ชงิ จิตใจนั้น
ผู้คนยังยดึ โยงสายสัมพนั ธบ์ างเส้นกบั คนอื่นๆ เอาไวด้ ้วยกัน
3. พ้ืนท่ีเชิงสังคม (social space) เป็นพื้นท่ีที่ถูกประกอบสร้างข้ึนด้วยกิจกรรมหรือปฏิบัติการ
ทางสังคมผา่ นการสอ่ื สาร การสรา้ งสัญลักษณ์ และการท�ำใหเ้ กดิ เป็นปริมณฑล (sphere) บางอยา่ ง เช่น
กระบวนการแปลงพื้นที่บางแห่งในชุมชนเมืองให้กลายเป็นเขตธุรกิจ (อาทิ การตัดผ่านของทางด่วนหรือ
ทางเดินรถไฟฟ้า ท�ำให้ที่ดินมีมูลค่าเพิ่มมากข้ึน จนเกิดย่านธุรกิจในเมืองใหญ่ข้ึนมา) หรือกระบวนการ
สรา้ งพน้ื ท/่ี ปรมิ ณฑลของการไหลเวยี นขอ้ มลู ขา่ วสาร (อาทิ การเกดิ เครอื ขา่ ยทางสงั คม ทงั้ ทเ่ี ปน็ เครอื ขา่ ย
