Page 18 - การวางแผน การออกแบบ และการผลิตสื่อชุมชน
P. 18
15-8 การวางแผน การออกแบบและการผลติ สอื่ ชมุ ชน
สัมพันธ์กับเรื่องพื้นท่ีท่ีเราได้ใช้ชีวิตอยู่ แล้วแสดงออกผ่านการส่ือสารทั้งวัจนภาษาและอวัจนภาษา (เช่น
เดียวกับการท�ำตาหลิ่วตามคนอน่ื ๆ ทีส่ ่ือสารกันด้วยภาษาเชน่ นน้ั )
กาญจนา แก้วเทพ (2544) ไดอ้ ธิบายไว้วา่ จริงๆ แล้ว เรอื่ งของ “เวลา” และ “พน้ื ท่ี” เป็นสอง
เร่อื งท่มี ีความสัมพนั ธไ์ ขว้คกู่ นั อยา่ งแนบแนน่ ในกจิ กรรมทางสังคมและการสือ่ สารของมนษุ ย์ แต่ทวา่ เม่อื
เปรยี บเทยี บกนั ระหวา่ งการศกึ ษาเรอื่ ง “เวลา” และเรอ่ื ง “พนื้ ท”ี่ แลว้ การศกึ ษาเรอ่ื ง “พนื้ ท”ี่ มกั ถกู มอง
ขา้ มมากกวา่ ทง้ั ๆ ทใี่ นโลกแหง่ ความเปน็ จรงิ มกี ารเปลยี่ นแปลงในเรอ่ื งของพน้ื ทอี่ ยา่ งตอ่ เนอ่ื งและตลอด
เวลา ทงั้ น้ี นอกจากพน้ื ทจ่ี ะไดร้ บั ความสนใจนอ้ ยแลว้ ความแตกตา่ งระหวา่ งการศกึ ษา “เวลา” กบั “พน้ื ท”่ี
อีกประการหน่ึงก็คือ ในขณะท่ีเวลาเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้หรือมองไม่เห็น แต่กับเรื่องของพื้นที่น้ัน จะมี
ขอบเขตความหมายทีก่ วา้ งขวางกว่า และครอบคลมุ ตัง้ แต่ระดบั รูปธรรมไปจนถงึ นามธรรม ดงั ปรากฏใน
ค�ำที่เก่ียวข้องกับพ้ืนท่ีในหลายๆ ความหมาย เช่น ตั้งแต่พ้ืนท่ีรูปธรรมที่สุดอย่างค�ำว่า อาณาบริเวณ
สถานที่ ขอบเขต ปรมิ ณฑล ดนิ แดน (หรือในภาษาองั กฤษไดแ้ ก่ area, place, boundaries เปน็ ตน้ ) ไป
จนถึงพ้ืนที่ในเชิงนามธรรมอย่างค�ำว่า เทศะ พื้นท่ี จินตกรรมร่วม สนาม (หรือในภาษาอังกฤษได้แก่
space, sphere, domain, site เปน็ ต้น)
เฉกเช่นเดียวกนั คาเรน เลอรี่ (Karen Lury, 2005) กไ็ ด้อธิบายไปในทศิ ทางเดยี วกันว่า พนื้ ท่ี
มีนิยามผ่านค�ำที่ใช้เรียกหลากหลายจากรูปธรรมถึงนามธรรม โดยรูปธรรมก็อาจพิจารณาค�ำเรียกที่ใช้ว่า
“สถานท”ี่ (place) ซึง่ อาจแสดงออกมาในลกั ษณะทางกายภาพที่จับตอ้ งได้ อาทิ เปน็ อาคาร บา้ นเรอื น
เขตร้วั ชายหาด เกาะแกง่ รอ่ งนาํ้ ประเทศ ทวีป ฯลฯ ในขณะทีค่ วามหมายเชงิ นามธรรมกม็ ักจะใชค้ ำ� ว่า
“พ้ืนที่” (space) ซ่ึงมีลักษณะการสื่อสารเชิงสังคมหรือความหมาย ทั้งนี้ เลอร่ีได้เปรียบเทียบความ
แตกตา่ งของ “สถานท่ี” และ “พื้นท”่ี เอาไว้ดงั ตารางสรปุ ต่อไปนี้
ตารางท่ี 15.1 เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสถานที่ (place) กับพ้ืนท่ี (space)
สถานที่ พื้นที่
มองเห็นจับตอ้ งไดแ้ บบเป็นรูปธรรม (tangible) เปน็ นามธรรม (abstract) (เชน่ เป็นพนื้ ท่ีท่สี อ่ื สาร
(เช่น มองเหน็ เป็นตกึ รามบ้านชอ่ ง อาคารบ้านเรอื น ผา่ นทางอารมณค์ วามรู้สึก เหมือนกบั ประโยคท่ี
ฯลฯ) กลา่ ววา่ “ตึกใหญก่ จ็ รงิ แตส่ ายสัมพนั ธ์เปราะบาง
มาก”)
เปน็ ลกั ษณะเชิงภมู ิประเทศ/มลี กั ษณะสภาพแวดล้อม มลี กั ษณะเชิงภูมิศาสตร์ (geography) เนื่องจาก
ทางกายภาพ (environment) เพราะฉะนั้น วิธีการ เปน็ พื้นที่นามธรรม จงึ ตอ้ งแปลงความหมายบาง
เข้าถึงจึงต้องใช้การเดนิ ทางเข้ามาเยอื น อย่างออกมาทดแทน เชน่ กรณกี ารทำ� แผนที่ท่ี
เปลีย่ นสภาพแวดล้อมทางกายภาพของจริงให้
กลายเป็นภาษาสญั ลักษณ์
