Page 74 - การวิจัยทางการวัดและประเมินผลการศึกษา

2-64 การวิจัยทางการวัดและประเมินผลการศึกษา

หนังสือได้รับการพัฒนาสองระยะ แต่ละระยะมีการพัฒนารหัส ISBN คล้ายคลึงกัน มีส่วนแตกต่างกันบ้าง
เล็กน้อย ดังสาระที่จะน�ำเสนอต่อไปน้ี

การพัฒนารหัส ISBN ระยะแรก เป็นผลการพัฒนาเม่ือ ค.ศ. 1967 ประกอบด้วยรหัสตัวเลข
10 หลกั แยกเขยี นเปน็ 4 สว่ น แตล่ ะสว่ นคนั่ ดว้ ยเครอื่ งหมายยตั ภิ งั ค์ (hyphen) หรอื เครอื่ งหมาย ‘-’ ระหวา่ ง
รหัสทั้ง 4 ส่วน ดังความหมายของรหัส ISBN แต่ละส่วนต่อไปน้ี รหัสส่วนแรก รหัสระบุกลุ่ม (a group
identifier) เป็นรหัส 1 หลัก ระบุภาษาหรือภาคภูมิศาสตร์ท่ีผลิตหนังสือ เช่น 0 = อังกฤษ รหัสส่วนท่ีสอง
รหัสระบุส�ำนกั พมิ พ์ (publisher) เป็นรหัส 2 หลัก ระบุบริษัท/ส�ำนักพิมพ์หนังสือ รหัสสว่ นทส่ี าม รหัสระบุ
ชื่อวรรณกรรม หรือช่ือหนังสือ (title) เป็นรหัส 6 หลัก ระบุชื่อหนังสือ/วรรณกรรม และรหัสส่วนท่ีสี่
รหัสตรวจสอบ (check digit) เป็นรหัส 1 หลัก ใช้ในการตรวจสอบรหัส ISBN อน่ึงรหัส ISBN ยังมี ‘รหัส
ISBN-A’ ซึ่งเป็นรหัส ISBN เฉพาะส่วนท่ีเป็นส่วนหน่ึงของรหัส DOI ซึ่งผู้ค้นคืนหนังสือสามารถคลิกท่ีรหัส
ISBN จากรหัส DOI เพ่ือเข้าถึงหนังสือฉบับนั้นได้ด้วย โดยก�ำหนดช่ือรหัสส่วนน้ีว่า ‘ISBN-A’

ในที่นี้ขอยกตัวอย่าง ISBN ของหนังสือตารางสถิติส�ำหรับการวิจัยทางชีววิทยา เกษตรศาสตร์ และ
แพทยศาสตร์ (Statistical Tables for Biological, Agricultural and Medical Research แต่งโดย
Ronald A. Fisher (1995) ได้เสนอ ISBN คือ ISBN-10: 0582445256 (จ�ำนวน 10 หลัก) ต่อมามีการพัฒนา
เป็น 13 หลัก

เพ่ือความเข้าใจที่ชัดเจน ผู้เขียนจึงเสนอตัวอย่าง ISBN ของ ‘หนังสือ Revisiting EFL
Assessment: Critical Perspectives แต่งโดย Rahma Al-Mahrooqi, Christine Coombe, Faisal
Al-Maamari, & Vijay Thakur (Eds.) Springer International Publishing, Switzerland พิมพ์เผย
แพร่เมื่อปี 2017 โดยแสดงสาระส่วนหน้าปกรองของหนังสือ และอธิบายความหมายตามสาระท่ีได้จาก
Encyclopaedia Britannica (2018) และ International ISBN Agency (2017)

ต่อมาใน ปี ค.ศ. 2007 International ISBN Agency ได้พัฒนารหัส ISBN เป็นระยะทสี่ อง
ผลการพัฒนาปรับปรุงได้รหัส ISBN ประกอบด้วยรหัสตัวเลข 13 หลัก แยกเขียนเป็น 5 ส่วน ค่ันด้วย
เครื่องหมายยัติภังค์ (hyphen) หรือ ‘-’ ระหว่างรหัสทั้ง 5 ส่วน ดังความหมายของรหัสแต่ละส่วนต่อไปน้ี
รหัส ISBN: รหสั สว่ นแรก สว่ น Global Standards Organisation 1 (GS1 element) เป็นรหัส 3 หลัก แทนกลุ่ม
ประเทศท่ีผลิตวรรณกรรมประเภทหนังสือ ตามรหัสมาตรฐานสากลของ European Article Numbers
(EAN) ซึ่งในอดีตเป็นหน่วยงานหน่ึงใน GS1 ดังนั้นรหัสส่วน GS1 จึงเป็นรหัสที่ใช้ระบบเดียวกับรหัสสากล
ของ EAN และ GS1 ในปัจจุบันด้วย ท�ำให้ขอบข่ายการใช้ประโยชน์ ISBN สามารถเชื่อมโยงกันได้อย่างท่ัว
ถึงทั้งโลก การปรับปรุงรหัสส่วนน้ีจัดว่าเป็นรหัสส่วนท่ีไม่มีในระบบ ISBN 10 หลัก รหสั สว่ นทส่ี อง สว่ นการ
จดทะเบยี นกลมุ่ (registration group element) เป็นรหัส 1-5 หลัก แทนประเทศ ภาคภูมิศาสตร์ หรือภาษาท่ี
ใช้ในการผลิตวรรณกรรม รหัสส่วนท่ีสองน้ีแตกต่างจากรหัสระบุกลุ่ม (group identifier) 1 หลัก ในระบบ
ISBN 10 หลัก เพราะ GS1 ก�ำหนดรหัสส่วนการจดทะเบียนกลุ่มเป็นรหัสตัวเลข 1-5 หลัก เป็นรหัสแทน
ประเทศท่ีผลิตวรรณกรรมประเภทหนังสือ ทั้งประเทศท่ีมีอยู่จริงตามภูมิศาสตร์โลก และประเทศสมมติที่
ก�ำหนดช่ือเรียกว่า ‘Bookland’ ซ่ึงไม่มีในแผนท่ีโลก การท่ีต้องก�ำหนดประเทศ ‘Bookland’ เพราะการ
ปรับปรุงจากระบบ ISBN 10 หลักในระยะแรก ให้เป็นระบบ ISBN 13 หลักในระยะที่สอง ตามรหัสสากล
ของ EAN และ GS1 นั้น มีประเทศท่ีไม่ตรงกับรหัสสากลของ EAN และ GS1 และต้องปรับรหัสประเทศ