Page 30 - ไทยศึกษา
P. 30
๕-20 ไทยศึกษา
ในด้านอ�ำนาจหน้าที่ มูลนายระดบั สงู ท่มี ีศักดินาต้ังแต่ ๔๐๐ ขึ้นไปรบั ผิดชอบควบคุมไพร่จำ� นวน
หน่งึ ตามศักดนิ าทถี่ อื อยู่ และมหี น้าทค่ี วบคุมไพรด่ งั ท่ีได้กลา่ วไว้แลว้ ในเรือ่ งท่ี ๕.๑.๒ รวมทัง้ มสี ิทธิพเิ ศษ
บางประการ เชน่ เวลามคี ดีความมสี ทิ ธิแต่งทนายไปวา่ ความแทน ยกเวน้ คดที ถ่ี กู กล่าวหาวา่ เป็นกบฏ มี
สทิ ธเิ ขา้ เฝา้ ในเวลาทพี่ ระมหากษตั รยิ เ์ สดจ็ ออก ขนุ นางมสี ทิ ธใิ สเ่ สอื้ สมปกั 6 มสี ทิ ธนิ ำ� เรอื เขา้ ขบวนพระราชพธิ ี
เปน็ ต้น แต่ผูท้ ีม่ ศี กั ดินาสูงก็ต้องถกู ปรับไหมในคดีความต่างๆ สูงกวา่ ผูม้ ีศักดินาตำ่�
ส่วนมูลนายระดับล่างซึ่งมีศักดินาต�่ำกว่า ๔๐๐-๓๐ น้ัน สิทธิโดยท่ัวไปเหมือนพวกไพร่ มีสิทธิ
มากกวา่ ไพรต่ รงทไี่ มต่ อ้ งทำ� งานโยธาใหร้ ฐั ไมต่ อ้ งถกู สกั เปน็ ไพร่ แตส่ ทิ ธนิ ไ้ี มไ่ ดค้ รอบคลมุ ไปถงึ ลกู หลาน
ของขนุ นางเหลา่ น้ี แตก่ ารมบี ิดาเป็นขนุ นางแมเ้ พียงมูลนายระดับล่าง บตุ รย่อมจะมีโอกาสเข้ารับราชการ
ไดง้ า่ ยขน้ึ จงึ ไมต่ อ้ งเปน็ ไพร่ มลู นายระดบั ลา่ งมโี อกาสเลอื่ นขนึ้ เปน็ มลู นายระดบั สงู ได้ ถา้ มคี วามดคี วามชอบ
โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในราชการสงคราม ขนุ นางชนั้ ผนู้ อ้ ยเหลา่ นที้ ำ� หนา้ ทค่ี วบคมุ ไพรใ่ นการทำ� งานโยธาตาม
ทไี่ ดร้ บั มอบหมายจากมลู นายผใู้ หญ่ สว่ นประชาชนหรอื ไพรท่ มี่ ศี กั ดนิ า ๑๐-๒๕ นนั้ ตอ้ งถกู เกณฑแ์ รงงาน
ในขณะเดียวกันก็ต้องให้ความจงรักภักดี แรงงาน และของก�ำนัลแก่มูลนาย เพื่อตอบแทนความคุ้มครอง
ชว่ ยเหลือที่ไดร้ บั
ระบบศกั ดนิ าทตี่ ง้ั ขน้ึ และพฒั นาจนเปน็ ระบบทม่ี น่ั คงในสมยั อยธุ ยานนั้ จงึ มขี นึ้ เพอ่ื กำ� หนดหนา้ ท่ี
ขอบข่ายความรับผิดชอบ สิทธิ แหล่งอ�ำนาจ และฐานะของคนทุกกลุ่มในสังคม ส่วนเกณฑ์ส�ำคัญที่ใช้
ก�ำหนดศกั ดินาประกอบดว้ ย ชาตกิ ำ� เนดิ ต�ำแหนง่ หน้าทท่ี างราชการ และงานอาชีพ เกณฑ์เรอ่ื งต�ำแหน่ง
หนา้ ทท่ี างราชการมสี ว่ นสำ� คญั ไมน่ อ้ ยในการกำ� หนดศกั ดนิ า ดงั จะเหน็ ไดว้ า่ พระองคเ์ จา้ ทไี่ มม่ ตี ำ� แหนง่ ทาง
ราชการมีศักดนิ าตำ่� กว่าสมหุ พระกลาโหม สมุหนายก และพระยาบางต�ำแหน่ง การทเ่ี ป็นเชน่ น้เี พราะหลัง
การปฏริ ปู การปกครองในสมยั สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ ไดเ้ กดิ ระบบราชการซงึ่ ใชข้ นุ นางเปน็ ตวั จกั รกล
ในการบรหิ ารงานการปกครองทไี่ ดป้ ฏริ ปู ขนึ้ ใหม่ ตำ� แหนง่ หนา้ ทที่ างราชการจงึ มสี ว่ นสำ� คญั ในการกำ� หนด
อำ� นาจของพวกมลู นาย สว่ นผทู้ ไ่ี มไ่ ดร้ บั ราชการกม็ ศี กั ดนิ าตามงานอาชพี เชน่ ชา่ งฝมี อื ทว่ั ไป ศกั ดนิ า ๕๐
วณพิ ก ศักดนิ า ๕
6 ผา้ สมปัก หมายถงึ ผ้าลายหรือผา้ ปมู สมยั เก่าสำ� หรบั ขุนนางนุ่ง ผ้าเก้ียวก็เรยี ก เสอ้ื สมปกั คือ เสือ้ ทีท่ �ำด้วยผ้าชนิดนี้
