Page 55 - ไทยศึกษา
P. 55
สังคมไทย ๕-45
๒. การเล่ือนฐานะทางสังคม
การเล่ือนฐานะทางสังคม หรอื การเคลื่อนท่ีทางสงั คม มาจากภาษาอังกฤษว่า social mobility
หมายถึง การเปลี่ยนฐานะจากชนชั้นหนึ่งมาเป็นอีกชนชั้นหนึ่งทั้งในทางสูงข้ึนหรือต่�ำลงในโครงสร้างทาง
ชนช้ันของสังคมนั้นๆ แต่โดยท่ัวไปมักพิจารณาด้านการเลื่อนขึ้น ปัจจัยท่ีท�ำให้เกิดการเปล่ียนฐานะนี้มี
หลายประการ เช่น ระดับการศกึ ษา หรอื ระดบั รายได้ การงานอาชพี การแตง่ งาน หรือปัจจยั อืน่ ๆ แลว้
แต่สภาพของสงั คมนน้ั ๆ ในแต่ละช่วงสมัย
ในกรณีของสังคมไทย ในสมัยจารตี ช่องทางและโอกาสท่จี ะเลื่อนฐานะทางสงั คมมีอยนู่ อ้ ย ใคร
เกดิ ในชว่ งชนั้ ใดทางสงั คม กจ็ ะอยใู่ นชว่ งชนั้ นนั้ คอ่ นขา้ งตายตวั จงึ เปน็ สงั คมทค่ี อ่ นขา้ งนงิ่ การเลอ่ื นฐานะ
ทางสงั คมไมเ่ ดน่ ชดั เมอ่ื เปลย่ี นแปลงเขา้ สสู่ งั คมสมยั ใหม่ การเคลอื่ นทที่ างสงั คมเปดิ กวา้ งขน้ึ เนอ่ื งจากการ
ขยายตัวทางการศึกษาในระบบโรงเรียนและการขยายตัวของระบบราชการแบบใหม่ ดังที่ได้กล่าวไว้แล้ว
ในเรอ่ื งที่ ๔.๒.๒ และการเปดิ กวา้ งไดเ้ พมิ่ มากขน้ึ ตามการพฒั นาประเทศทเี่ คลอ่ื นไปในกระแสแหง่ กาลเวลา
ส่วนในสังคมไทยร่วมสมัยท่ดี ำ� รงอยู่ทกุ วันน้ี ปัจจยั สำ� คญั ๒ ประการ ทเี่ ก้ือหนุนการเลอ่ื นฐานะทางสังคม
ใหส้ งู ขน้ึ กค็ อื การศกึ ษาซงึ่ ตอ่ เนอ่ื งมาถงึ การงานอาชพี การมฐี านะทร่ี ำ�่ รวยมเี งนิ ทองมาก นอกจากนนั้ การ
เลื่อนช้ันหรือเปลี่ยนสถานะทางสังคมในรุ่นของตนเองมักมีอยู่น้อย มักจะเกิดในรุ่นลูก อีกประการหน่ึง
โอกาสในการเลอื่ นฐานะทางสงั คมยงั ไมไ่ ดก้ ระจายไปอยา่ งทวั่ ถงึ มคี วามเหลอ่ื มลำ�้ ระหวา่ งเมอื งใหญ-่ เมอื ง
เล็ก ตลอดจนถงึ เมอื งและชนบท
อารง สุทธาศาสน์ (๒๕๓๕, น. ๑๐๔) ได้สรุปสภาพการเคลื่อนท่ีทางสังคมที่ควรเป็นอยู่และ
เปน็ ไปในแต่ละสังคมไว้ดังน้ี
“สังคมทุกสังคมควรจะหาวิธีเปิดโอกาสหรือส่งเสริมให้คนในช้ันต่างๆ สามารถเลื่อนฐานะ
ของตนเองได้อย่างสะดวกและคล่องตัวพอสมควร มิฉะน้ันแล้วความสัมพันธ์และทัศนคติระหว่าง
ชนชนั้ ตำ่� และชนชน้ั สงู จะเกดิ ความเปน็ ปฏปิ กั ษไ์ ด้ ซง่ึ อาจจะนำ� ไปสกู่ ารเสยี เสถยี รภาพทางสงั คมได้
ในทสี่ ดุ การสง่ เสรมิ โอกาสนอี้ าจจะกระทำ� ไดห้ ลายอยา่ ง เชน่ โอกาสทางการศกึ ษา โอกาสทางอาชพี
และการสง่ เสริมฐานะของผู้ทีอ่ ยู่ในฐานะต่ำ� ใหม้ ากทส่ี ดุ ท่ีจะมากได้”
กิจกรรม ๕.๓.๑
๑. ปจั จัยท่ีใช้กำ� หนดการแบง่ ช่วงชัน้ ในสงั คมไทยร่วมสมยั มอี ะไรบ้าง
๒. ให้นักศึกษาสรปุ ข้อมลู สภาพการเล่อื นฐานะทางสงั คมทดี่ ำ� รงอยู่ในสงั คมไทยปจั จบุ นั
