Page 29 - วิถีไทย
P. 29
วถิ ีไทยกับความหลากหลายทางสงั คมและวฒั นธรรม 2-19
ชุมชนเมืองท่าในสยามประเทศ ช่วงพุทธศตวรรษที่ 17-19
ในช่วงพทุ ธศตวรรษท่ี 17-19 กลุ่มบ้านเมืองทวารวดีเผชิญภาวะถดถอย ในขณะทีบ่ ้านเมืองอันมี
ศูนย์กลางอยทู่ ่ีเมอื งพระนครของเขมรกำ� ลงั เรืองอำ� นาจ และแผข่ ยายอทิ ธพิ ลจนทั่วล่มุ แมน่ ำ�้ ตา่ งๆ รวมทงั้
ในดนิ แดนประเทศไทยดว้ ย เนอื่ งจากเขมรเปน็ ชนชาตทิ รี่ บั วฒั นธรรมอนิ เดยี อยา่ งเขม้ ขน้ จนถอื เปน็ ตวั แทน
ของวัฒนธรรมอินเดียในภูมิภาค มีต�ำนานเก่ียวกับพราหมณ์ตระกูลสูงจากอินเดีย มาแต่งงานกับธิดา
พน้ื เมืองเขมร แลว้ ตั้งตนเปน็ ปฐมกษัตริย์ของราชวงศ์กมั พูชา เผยแผว่ ัฒนธรรมศาสนาพราหมณ3์ 2
บา้ นเมอื งในวฒั นธรรมทวารวดเี กา่ อยา่ งเชน่ เมอื งลพบรุ ี เมอื งนครปฐม เมอื งอทู่ อง เมอื งเพชรบรุ ี
เมอื งคบู วั เมอื งจนั เสน เมอื งศรมี โหสถ เปน็ ตน้ ตา่ งกร็ บั อทิ ธพิ ลวฒั นธรรมพราหมณเ์ ขมรมาปรบั ประยกุ ต์
ใชใ้ นบา้ นเมอื งของตน ควบคกู่ บั ไดเ้ กดิ กลมุ่ บา้ นเมอื งแหง่ ใหมท่ ม่ี วี ฒั นธรรมแบบเขมร โดยอาจเปน็ การรบั
เอาวฒั นธรรมเขมรโดยคนพน้ื เมอื ง มาสรา้ งบา้ นแปงเมอื งขน้ึ ตามเสน้ ทางคมนาคมสำ� คญั แทนทจี่ ะเปน็ การ
แผอ่ ิทธิพลเข้ามาครอบงำ� ของอาณาจกั รเขมร บ้านเมอื งเหลา่ น้กี ไ็ ดแ้ ก่ เมืองสิงห์ จังหวัดกาญจนบุรี เมือง
ศามพุกกะ จังหวัดราชบุรี เมืองอมรเทวี จังหวัดปราจีนบุรี เมืองขีดขิน จังหวัดสระบุรี เมืองสุพรรณภูมิ
จงั หวดั สุพรรณบุรี เมืองอโยธยา จังหวัดพระนครศรอี ยุธยา เป็นตน้
ขณะเดยี วกนั ภายในวฒั นธรรมเขมร กไ็ มใ่ ชม่ แี ตเ่ ฉพาะเขมรพระนครกลมุ่ เดยี ว ยงั มเี ขมรทางแถบ
ทร่ี าบสงู โคราช เขมรทางแถบภาคตะวนั ตกหรอื ภาคตะวนั ออกของสยาม เขมรชองทางทศิ ตะวนั ตกเฉยี งใต้
ของเมอื งพระนคร แถบเมืองเพนียด จงั หวดั จนั ทบุรี เป็นตน้ กลุ่มวฒั นธรรมเขมรทางแถบท่ีราบสงู โคราช
อนั ไดแ้ ก่ เมอื งเสมา อำ� เภอสงู เนนิ จงั หวดั นครราชสมี า เมอื งโคราฆปรุ ะ อำ� เภอสงู เนนิ จงั หวดั นครราชสมี า
เมอื งพมิ าย จงั หวดั นครราชสมี า เมอื งโบราณแถบปกั ธงชยั เมอื งโบราณแถบประโคนชยั เมอื งโบราณแถบ
เขาพนมรงุ้ -เมืองตำ�่ จงั หวัดบรุ ีรมั ย์ เป็นต้น ได้พฒั นาความเช่ือทางศาสนาขนึ้ มาอกี แขนงหน่งึ คอื “พุทธ
ศาสนามหายาน” นับถือพระโพธิสัตวอ์ วโลกิเตศวร33
ขณะทบ่ี า้ นเมอื งทางแถบเขาบรรทดั ภาคตะวนั ตกของเมอื งเขมรพระนคร (พน้ื ทอ่ี ำ� เภอวฒั นานคร
อ�ำเภอตาพระยา อ�ำเภออรัญประเทศ อ�ำเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้วในปัจจุบัน) ถือเป็นกลุ่มเก่าท่ีเคร่ง
จารีต เพราะเป็นเขตศักดิ์สิทธ์ิเป็นย่านแสวงบุญของเขมรพระนครเดิม มีสถานที่ศักด์ิสิทธ์ิต้ังกระจายอยู่
เช่น ปราสาทสด๊กก๊อกธม อ�ำเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว ปราสาทเขาน้อยสีชมพู อ�ำเภออรัญประเทศ
จังหวัดสระแก้ว ปราสาทเขารัง อ�ำเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว เป็นต้น เม่ือเกิดเหตุการณ์ความวุ่นวาย
ทางการเมอื งภายในเมืองพระนคร กลมุ่ นี้มักเปน็ ฐานก�ำลังคนและความเชอ่ื ให้แกก่ ารกอบกบู้ ้านเมอื งของ
เขมรพระนครอยู่เสมอ เน่ืองจากเป็นแหล่งสงบปลอดภัย และมีแม่น�้ำพรมโหดสามารถเดินทางสู่เมือง
พระนครได้โดยสะดวก34
32 Stefano, Vecchia. (2007). Khmer: History and Treasures of an Ancient Civilization. Italy: White Star.;
แชนดเ์ ลอร,์ เดวิด. (2557). ประวตั ิศาสตรก์ มั พูชา. กรุงเทพฯ: มลู นิธิโครงการต�ำราสงั คมศาสตรแ์ ละมนุษยศาสตร์.
33 Revire, Nicolas & Murphy, Stephen. (Ed.). (2014). Before Siam: Essays in Art and Archaeology.
Bangkok: Riverbooks.
34 Bergess, John. (2010). Stories in Stone: the Sdok Kok Thom Inscription & the Enigma of Khmer
History. Bangkok: Riverbooks.; Mollerup, Asger. (2012). Ancient Khmer Sites in Eastern Thailand. Bangkok:
White Lotus Press.
