Page 37 - การจัดการทรัพยากรสารสนเทศท้องถิ่น
P. 37
การวเิ คราะหท์ รัพยากรสารสนเทศท้องถ่นิ 6-27
3.2 ดรรชนี (index) หมายถึง เครื่องมือหรือสิ่งบ่งชี้ไปยังข้อมูลและแหล่งข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องการ
ดรรชนอี าจจะเปน็ สว่ นหนงึ่ ของหนงั สอื เอกสาร หรอื เปน็ หนงั สอื เอกสารทเี่ ปน็ บญั ชรี ายการทม่ี รี ายละเอยี ด
เกย่ี วกบั ชอื่ หวั ขอ้ ค�ำศพั ท์ หวั เรอื่ ง ชอ่ื เรอื่ ง ชอ่ื ผแู้ ตง่ หรอื รายการอน่ื ๆ ทรี่ ะบตุ �ำแหนง่ ทอ่ี ยขู่ องขอ้ มลู หรอื
แหลง่ ขอ้ มลู เชน่ ระบวุ า่ อยหู่ นา้ ใดในหนงั สอื เลม่ เดยี วกนั หรอื ในหนงั สอื เลม่ ใด วารสารเลม่ ใด ความสำ� คญั
ของดรรชนี คือช่วยในการค้นหาสารสนเทศได้สะดวกและรวดเร็ว ทันกับความต้องการท่ีกระจายอยู่ในท่ี
ตา่ งๆ ไดอ้ ยา่ งท่วั ถึง
สำ� หรบั ความหมายของคำ� วา่ ดรรชนี ในบรบิ ทของการคน้ คนื สารสนเทศทม่ี งุ่ เนน้ การเขา้ ถงึ เนอ้ื หา
(subject access) ของเอกสารเป็นหลักนัน้ สงั เคราะหไ์ ดว้ า่ ดรรชนี คือ กลไกเชิงภาษาประเภทหน่ึง ท่ี
อยูใ่ นรปู ของคำ� หรือกลุม่ คำ� มฐี านะเปน็ ตัวแทนสาระ (document surrogate) ของเอกสาร และมบี ทบาท
ในการเปน็ เครอ่ื งมอื ชว่ ยคน้ หรอื แนะผใู้ ชไ้ ปสเู่ อกสารหรอื ขอ้ มลู ทต่ี รงกบั ความตอ้ งการ (นฤมล ปราชญโยธนิ ,
2560, น. 3-6)
ดรรชนเี ปน็ ตวั แทนสารสนเทศทถ่ี กู น�ำมาใชอ้ ย่างกว้างขวางในอดตี ทผ่ี า่ นมา ในระบบการจดั เก็บ
และคน้ คนื สารสนเทศ ดรรชนเี ปน็ เครอ่ื งมอื ทที่ �ำหนา้ ทช่ี ไี้ ปสขู่ อ้ มลู และแหลง่ ขอ้ มลู ตา่ งๆ โดยเฉพาะขอ้ มลู
ท่ีจัดเก็บในฐานข้อมูล ตลอดจนบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ต องค์ประกอบของดรรชนี ประกอบด้วย ศัพท์
ดรรชนี ขอ้ มลู เพอ่ื การเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ลกั ษณะทางกายภาพของเอกสาร อาทิ ชอ่ื ผเู้ ขียน ช่ือส�ำนกั พมิ พ์ หรอื
ชอ่ื หนว่ ยงานทจี่ ดั ทำ� ปที พี่ มิ พ์ ความยาวของเนอื้ หา รหสั ประจำ� เอกสาร ในบางฐานขอ้ มลู อาจมสี าระสงั เขป
ของเอกสารหรือเนอ้ื หาน้นั ประกอบด้วย
ดรรชนีมีขอบเขตแบบแคบและกว้าง ดรรชนีในวงแคบเป็นดรรชนีค้นเรื่องราวในหนังสือเล่มใด
เลม่ หนง่ึ หรอื ทเ่ี รยี กวา่ ดรรชนที า้ ยเลม่ ซงึ่ แมไ้ มไ่ ดอ้ ยใู่ นขอบขา่ ยของบรบิ ทของการทำ� หนา้ ทช่ี ไี้ ปยงั ขอ้ มลู
ของคอลเลก็ ชนั หรอื ในฐานขอ้ มลู ตา่ งๆ แตจ่ ากความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยี การเชอื่ มตอ่ ระบบคอมพวิ เตอร์
จนถึงเวิลด์ไวด์เว็บ ท�ำให้การเข้าถึงเน้ือหาหนังสือแต่ละเล่มในลักษณะดรรชนีท้ายเล่ม เข้ามาอยู่ใน
กระบวนการสรา้ งดรรชนใี นบริบทการค้นคืนสารสนเทศในยคุ ดจิ ิทัลได้
