Page 39 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 39
สุนทรียศาสตรข์ องภาพยนตร์ 1-29
เรื่องที่ 1.2.2
ความหมายและรูปแบบของสุนทรียศาสตร์ภาพยนตร์
ความหมายของสุนทรียศาสตร์ภาพยนตร์
จากแนวคิดเกี่ยวกับสุนทรียศาสตร์ของภาพยนตร์ข้างต้น จะเห็นได้ว่าการให้ค�ำนิยามต่อความ
หมายของสนุ ทรยี ศาสตรภ์ าพยนตรน์ นั้ มใิ ชเ่ รอื่ งทจี่ ะอธบิ ายกนั ไดอ้ ยา่ งรวบรดั แตใ่ นความหมายโดยกวา้ ง
น้ันอาจสรุปสั้นๆ ได้ว่า สุนทรียศาสตร์ภาพยนตร์ หมายถึง การประเมินคุณค่าภาพยนตร์ในฐานะที่เป็น
ศลิ ปะรปู แบบหนง่ึ ซงึ่ จะตคี วามหมายไปไดก้ วา้ งไกลหรอื ลกึ ซง้ึ เพยี งใดนนั้ ขนึ้ อยกู่ บั แนวความคดิ ทเี่ รามตี อ่
“ศลิ ปะ” และ “ความงดงามเชงิ ศลิ ปะ” วา่ ประกอบขน้ึ มาจากอะไรบา้ ง ในทนี่ ี้ การประเมนิ คณุ คา่ เชงิ ศลิ ปะ
ของภาพยนตร์ จงึ เป็นการศึกษาวเิ คราะหเ์ กี่ยวกับรูปแบบและเน้อื หาของภาพยนตร์ ตลอดจนเทคโนโลยี
ที่ใช้ในการผลิตภาพยนตร์ วา่ มบี ทบาทต่อการสร้างความหมายทลี่ กึ ซ้ึง ความรสู้ กึ พึงพอใจทางโสตสมั ผัส
และความจรรโลงใจใหแ้ กผ่ ชู้ มไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง ซง่ึ ความหมาย ความพงึ พอใจ และความจรรโลงใจทเี่ กดิ ขน้ึ น้ี
เองทีย่ กระดบั ภาพยนตร์ให้มีคณุ ค่าเทียบเทา่ กบั งานศิลปะแขนงอน่ื
รูปแบบของสุนทรียศาสตร์ภาพยนตร์
สนุ ทรยี ศาสตรภ์ าพยนตรท์ เ่ี ปน็ ทน่ี ยิ มและรจู้ กั กนั มากทสี่ ดุ ในโลกคอื สนุ ทรยี ศาสตรแ์ บบภาพยนตร์
ฮอลลีวูด หรือท่ีเรียกกันว่าภาพยนตร์แบบ “คลาสสิกฮอลลีวูด”4 (Classical Hollywood Cinema)
(Bordwell & Thompson, 1993, pp. 82-84) ทว่าสุนทรียศาสตร์ของภาพยนตร์ไม่ได้จ�ำกัดอยู่เพียง
รปู แบบเดยี ว เนอ่ื งจากบรบิ ททางสงั คมและวฒั นธรรมลว้ นแตม่ บี ทบาทสำ� คญั ในการหลอ่ หลอมสนุ ทรยี ศาสตร์
ทางภาพยนตร์ด้วย ดังจะเห็นได้จากภาพยนตร์ในแนวทางของ French new wave หรือ Italian
neo-realism หรอื ภาพยนตรข์ องผ้กู ำ� กบั ชาวยุโรป อาทิ อิงมาร์ เบริ ก์ แมน (Ingmar Bergman) ไมเคิล
แองเจโล อนั โตนโิ อนี (Michelangelo Antonioni) หรือเฟเดอริโก เฟลลนิ ี (Federico Fellini) ทตี่ ่างก็
พัฒนารูปแบบของสุนทรียศาสตร์ท่ีมีลักษณะโดดเด่นเฉพาะตัวขึ้นมา กล่าวคือเป็นภาพยนตร์ท่ีถ่ายทอด
“ความจรงิ ” ทแี่ ตกตา่ งไปจากแบบฮอลลวี ดู โดยไมใ่ ชว้ ธิ กี ารเลา่ เรอื่ งตามแบบแผนจารตี เดมิ ๆ เชน่ พฒั นา
วธิ กี ารเลา่ เรอ่ื งผา่ นแตล่ ะชอ็ ต (shot) มากกวา่ เปน็ ตอน (sequence) หรอื การตดั ตอ่ หลายๆ ชอ็ ตเขา้ ดว้ ยกนั
ภาพยนตรเ์ หล่าน้ใี ห้อิสระแก่ทงั้ ผ้สู ร้างและผู้ชมอย่างทไ่ี มพ่ บในภาพยนตร์ฮอลลีวูด
4 Classical Hollywood Cinema หรือ Classical Cinema คือรูปแบบการเล่าเรื่องของภาพยนตร์ท่ีพัฒนาขึ้นใน
ฮอลลวี ดู (ประเทศสหรฐั อเมรกิ า) ชว่ งทศวรรษที่ 30-50 โดยมลี ักษณะเด่นคอื มีตวั ละครหลกั เป็นจดุ ศูนย์กลางของเร่ือง ซ่งึ ความ
ปรารถนาและการกระทำ� ของตวั ละครนจ้ี ะผลกั ดนั ใหเ้ รอื่ งราวดำ� เนนิ ไปโดยมเี หตแุ ละผลสอดรบั กนั เปน็ ลกู โซ่ และน�ำไปสบู่ ทสรปุ อยา่ ง
บรบิ รู ณใ์ นตอนจบ ลกั ษณะสำ� คญั อกี ประการหนง่ึ ของภาพยนตรฮ์ อลลวี ดู คลาสสกิ คอื การใชเ้ ทคนคิ การตดั ตอ่ แบบตอ่ เนอ่ื ง (continuity
editing) เพอื่ ใหผ้ ู้ชมสามารถท�ำความเข้าใจและติดตามเน้อื เรอ่ื ง ตลอดจนรสู้ ึกคลอ้ ยตามไปกับโลกสมมติของภาพยนตร์ไดโ้ ดยง่าย
ปจั จบุ นั ลกั ษณะวธิ ีการเลา่ เรอื่ งแบบน้ีถือว่าเป็นมาตรฐานทไ่ี ด้รับความนิยมจากภาพยนตร์ทวั่ โลกโดยสว่ นใหญ ่
