Page 15 - ภาษาและทักษะเพื่อการสื่อสาร
P. 15
ภาษาเพือ่ การสือ่ สารในชวี ติ ประจ�ำวัน 4-5
เรื่องที่ 4.1.1
สถานการณ์การใช้ภาษาในชีวิตประจ�ำวัน
การใช้ภาษาในชีวิตประจ�ำวันมีวัตถุประสงค์เพื่อการปฏิสัมพันธ์กับคนในสังคมเป็นส่วนใหญ่
ดังน้ันจึงต้องค�ำนึงถึงสถานการณ์การใช้ภาษาว่า จะใช้กับใคร ใช้เมื่อใด และใช้อย่างไร โดยเริ่มจากการ
ทำ� ความเข้าใจในเร่ืองลกั ษณะการใช้ภาษา และบทบาทหน้าที่ของภาษาในสังคม
1. ลักษณะการใช้ภาษาในสังคม
การใชภ้ าษาในสงั คมในทน่ี ้ี หมายถงึ ลกั ษณะการพบปะพดู คยุ กนั ตวั ตอ่ ตวั อนั ไดแ้ ก่ การสนทนา
พูดคยุ การหยอกลอ้ การโตเ้ ถยี ง การสัมภาษณ์ และอน่ื ๆ ที่อยู่ในลกั ษณะเผชิญหน้ากัน การใชถ้ อ้ ยคำ�
ภาษา ในลกั ษณะดงั กลา่ วจดั วา่ เปน็ กจิ กรรมทางสงั คม สงั คมจะควบคมุ การใชภ้ าษาหรอื ถอ้ ยคำ� 2 ลกั ษณะ
คือ
1.1 ควบคุมโดยปทัสถานของสังคม (Norms) เช่น เมอื่ มีการเอ่ยทักทายกนั สงั คมก็ก�ำหนดวา่
ผู้มีมารยาทควรกล่าวตอบค�ำทักทายน้ันให้เหมาะสมกับสถานะของแต่ละบุคคล หรือในการประชุม หรือ
สนทนา ถ้ามีผู้ใดผู้หนึ่งก�ำลังพูดอยู่ คนอ่ืนไม่ควรสอดแทรกกลางคัน ควรรอให้พูดจบก่อน มิฉะนั้นจะ
ถอื เปน็ การเสียมารยาท
1.2 ควบคุมให้บุคคลประพฤติตามปทัสถานของสังคม เช่น ถ้าไม่มีมารยาทในการฟัง หรือ
พูดก่อกวนในทีป่ ระชมุ อาจมีบทลงโทษเชิญออกจากท่ีประชมุ หรือไม่ยอมรบั เขา้ กลมุ่ ดว้ ย เป็นตน้
การควบคมุ ทง้ั สองลกั ษณะนถี้ อื วา่ สงั คมใหค้ วามสำ� คญั เรอ่ื งการใชภ้ าษาและถอ้ ยคำ� เปน็ อยา่ งมาก
การทบ่ี คุ คลในสงั คมจะตอ้ งตดิ ตอ่ กนั จะตอ้ งมปี ฏสิ มั พนั ธก์ นั การแสดงพฤตกิ รรมคอื การใชถ้ อ้ ยคำ� ประกอบ
กับกริ ยิ าท่าทาง การเคลอ่ื นไหวรา่ งกาย สหี นา้ แววตา การมอง จงั หวะการพูด นาํ้ เสียง ลกั ษณะ การพดู
การใชภ้ าษา ทงั้ หมดนตี้ อ้ งเปน็ ไปตามขอ้ ตกลงร่วมกนั ของคนในสงั คม
2. บทบาทหน้าที่ของภาษาในสังคม
บทบาทหน้าที่ในท่ีน้ีหมายถึงการที่คนใช้ภาษาเพื่อท�ำกิจกรรมในสังคม จะเห็นว่าสังคมใช้ภาษา
ประเภทต่างๆ ในบทบาทหน้าที่ท่แี ตกตา่ งกนั ซ่ึงอาจจำ� แนกหนา้ ท่ตี ามประเภทของภาษาดังน้ี
2.1 ภาษาราชการ (Official language) หมายถึง ภาษาท่ีใช้ในกิจกรรมระดับชาติ เช่น ในการ
ประชมุ การประกาศทางราชการในวงการต่างๆ ของรัฐ ในหนังสอื ราชการที่ใช้ภาษาไทยมาตรฐาน
2.2 ภาษาเมืองหลวง (Capital language) คอื ภาษาทใ่ี ชใ้ นอาณาบรเิ วณเมอื งหลวงของประเทศ
ไม่จ�ำเป็นต้องเป็นภาษาเดียวกับภาษาราชการ เช่น ในประเทศอินเดีย ภาษาเมืองหลวงคือภาษาฮินดี
แตภ่ าษาราชการของอนิ เดยี คอื ภาษาองั กฤษ ในประเทศไทยภาษาเมอื งหลวง ไดแ้ ก่ ภาษาไทยกรงุ เทพฯ
ซึ่งเป็นพื้นฐานของภาษาไทยมาตรฐาน
