Page 16 - ทักษะชีวิต
P. 16
6-6 ทักษะชีวิต
เร่ืองที่ 6.1.1
อารมณ์
อารมณเ์ ปน็ สภาวะทอ่ี ยใู่ นการดำ� เนนิ ชวี ติ ของมนษุ ยใ์ นแทบทกุ ขณะและมกี ารเปลยี่ นแปลงอยเู่ สมอ
ขนึ้ อยกู่ บั สถานการณท์ บ่ี คุ คลประสบพบเจอ การดำ� เนนิ ชวี ติ ในแตล่ ะวนั จงึ มอี ารมณต์ า่ งๆ เกดิ ขน้ึ มากมาย
ทั้งอารมณ์ทางบวกและอารมณ์ทางลบ ที่ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย จิตใจและการแสดง
พฤตกิ รรมในหลากหลายลกั ษณะตามสภาวะอารมณท์ เ่ี กดิ ขน้ึ อารมณจ์ งึ เปน็ สง่ิ ทม่ี คี วามส�ำคญั และมอี ทิ ธพิ ล
ต่อชีวิตของมนุษย์ทกุ คน
1. ความหมายของอารมณ์
หากเปรยี บเทยี บอารมณก์ บั สง่ิ ทอี่ ยบู่ นโลกใบน้ี อารมณก์ เ็ ปรยี บเหมอื นกบั สที ม่ี อี ยมู่ ากมาย ทงั้ ที่
เป็นสีต้นแบบซึ่งเทียบได้กับอารมณ์พ้ืนฐาน เช่น ดีใจ เสียใจ โกรธ และสีท่ีเกิดการจากผสมสีต่างๆ
เขา้ ดว้ ยกนั ซงึ่ กเ็ ทยี บไดก้ บั อารมณท์ ม่ี คี วามหลากหลายซบั ซอ้ นขน้ึ อารมณเ์ ปน็ สง่ิ ทเ่ี กดิ ขนึ้ เพอ่ื ตอบสนอง
ต่อผู้คน สถานการณ์ และส่ิงต่างๆ รอบตัว จึงเป็นตัวแทนของธรรมชาติมนุษย์ในด้านต่างๆ โดยมนุษย์
เราทุกคนต่างรู้จักและเข้าใจดีว่าอารมณ์คืออะไร แต่การนิยามความหมายของค�ำว่า “อารมณ์” ก็ยังเป็น
เรื่องท่ีค่อนข้างยุ่งยาก เน่ืองจากอารมณ์เป็นสิ่งท่ีมีความซับซ้อนทั้งในแง่ของลักษณะอารมณ์และการ
แสดงออกทางพฤตกิ รรม ทำ� ใหไ้ มส่ ามารถตกี รอบคำ� นยิ ามของอารมณใ์ หช้ เี้ ฉพาะเจาะจงได้ อยา่ งไรกต็ าม
พจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน (2554) ไดใ้ หค้ ำ� นยิ ามอารมณใ์ นลกั ษณะของคำ� นาม หมายถงึ 1) สงิ่ ที่
ยดึ หน่วงจิตโดยผ่านทางตา หู จมกู ลิน้ กาย และใจ เช่น รปู เป็นอารมณข์ องตา เสียงเปน็ อารมณ์ของหู
เคร่ืองยึดถือเป็นจริงเป็นจัง เช่น เรื่องนี้อย่าเอามาเป็นอารมณ์เลย 2) ความรู้สึกทางใจท่ีเปลย่ี นแปลงไป
ตามสง่ิ เร้า เชน่ อารมณร์ กั อารมณ์โกรธ อารมณ์ดี อารมณร์ า้ ย 3) อัธยาศัย ปกตนิ ิสัย เชน่ อารมณข์ ัน
อารมณ์เยอื กเยน็ อารมณร์ ้อน และ 4) ความร้สู กึ เช่น อารมณ์ค้าง ใสอ่ ารมณ์ ความรสู้ ึกซ่งึ มักใช้ไปใน
ทางกามารมณ์ เชน่ อารมณ์เปลยี่ ว เกิดอารมณ์ และนยิ ามในลักษณะของคำ� วเิ ศษณ์ หมายถงึ มอี ธั ยาศยั
มีปกตนิ ิสยั
ในทางจติ วทิ ยา อารมณเ์ ปน็ กระบวนทม่ี คี วามซบั ซอ้ นและมคี วามเปน็ สากล โดยเปน็ กระบวนการ
ตอบสนองตอ่ สง่ิ เรา้ ภายนอก เพอ่ื รบั มอื กบั สถานการณใ์ นแตล่ ะขณะอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ (Plutchik, 1982;
Keltner & Shiota, 2003) มนุษย์มีการแสดงอารมณ์ออกมาได้ 2 ทาง คอื 1) การแสดงออกทางวาจา
เช่น การส่งเสียงดัง การหัวเราะ การกล่าวค�ำสบถ และ 2) การแสดงด้วยท่าทาง อาจท�ำได้โดยการ
แสดงออกทางใบหนา้ เชน่ การเม้มปาก ขมวดควิ้ ย้มิ ร้องไห้ การแสดงออกทางกริ ยิ าเคลอื่ นไหวรา่ งกาย
เช่น การชมู อื กำ� หมัด ปรบมอื เตะขาไปมา และการแสดงท่าทางตา่ งๆ เชน่ การนัง่ ตัวงอ ไหล่งุม้ ใชม้ อื
กมุ ขมบั (พรรณทพิ ย์ ศริ วิ รรณบศุ ย,์ 2553) มนษุ ยเ์ ราทกุ คนจะมลี กั ษณะพน้ื ฐานทางอารมณต์ ดิ ตวั มาตง้ั แต่
แรกเกดิ จำ� แนกออกเปน็ 3 ประเภทใหญ่ คอื 1) เดก็ เลย้ี งงา่ ย จะมอี ารมณด์ ี แจม่ ใส ยมิ้ งา่ ย มกี ารปรบั ตวั
