Page 58 - ลักษณะภาษาไทย
P. 58
7-48 ลกั ษณะภาษาไทย
2. การเปลย่ี นแปลงความหมายของสานวน
การเปล่ียนแปลงความหมายของสานวนเป็นการเปลี่ยนแปลงท่ีไม่ได้เกิดจากการเปลี่ยนแปลง
ถ้อยคาใดๆ แต่จะมคี วามหมายใหมเ่ ขา้ มาแทนความหมายเดมิ ของสานวนนั้น และเม่อื ใช้ความหมายใหม่
ของสานวนดังกล่าวกันต่อเน่ืองไปเรื่อยๆ ความหมายเดิมก็จะสูญไป ทั้งนี้แบ่งการเปลี่ยนแปลง
ความหมายของภาษิตออกเป็น 4 ลักษณะ ได้แก่ 1) ความหมายเปล่ียนไปเป็นความหมายอ่ืน
2) ความหมายตรงขา้ มกบั ความหมายเดิม 3) ความหมายแคบเขา้ และ 4) ความหมายกว้างออก (ไขสิริ
ปราโมช ณ อยธุ ยา, 2540, น. 83; อริยานวุ ัฒน์ สมาธยกลุ , 2550, น. 124) ดงั น้ี
2.1 ความหมายเปลีย่ นไปเป็ นความหมายอื่น เป็นสานวนที่ในปัจจุบันมีความหมายไม่เหมือนกับ
ความหมายเดมิ ท้ังน้ี การเปลี่ยนแปลงความหมายนั้นอาจจะไมเ่ กยี่ วข้องสมั พันธ์กับความหมายเดมิ เลย
หรอื มีเค้าความหมายเดิมอยูบ่ ้างกไ็ ด้ ตวั อยา่ งเช่น
สานวน ความหมายเดมิ ความหมายปัจจบุ ัน
1) ปากหอยปากปู “มีปากแตพ่ ูดไมไ่ ด้” “ชอบนินทาเลก็ นนิ ทาน้อย”
2) แก่วัด “งุ่มงา่ มไม่ทันสมยั ” “ร้มู ากเอาเปรยี บ”
3) เอาลูกเขามาเลี้ยง “เอาของคนอื่นมาช่ืนชมยินดีเนื่องจาก “เอาลูกของคนอื่นมาเลี้ยงเป็นลูก
เอาเม่ียงเขามาอม ของตนไมม่ ี, นา่ อาย, นา่ ขายหน้า” เป็นภาระรับผิดชอบที่หวังผล-
ตอบแทนแน่นอนไม่ได้”
4) ชักใย “พดู ติดตอ่ กนั เรือ่ ยไมห่ ยดุ ปาก” “บงการอยเู่ บอ้ื งหลงั ”
5) เข้าเลือด “ติดเปน็ นสิ ัยประจา” “ขาดทนุ เสยี ทรัพยไ์ ป”
6) มาเหนอื เมฆ “มาหรอื ปรากฏขน้ึ โดยไม่คาดหมาย” “มีความคดิ หรอื ชน้ั เชิงเหนือผู้อ่นื ”
2.2 ความหมายตรงข้ามกับความหมายเดิม เป็นสานวนท่ีในปัจจุบันมีความหมายที่ผิดไปจาก
ความหมายที่เคยใช้กันในอดีต ความหมายท่ีผิดไปน้ันจะตรงข้ามกับความหมายเดิม ซึ่งอาจเป็น
ความหมายในทางทด่ี ี หรอื ไม่ดีก็ได้ ตวั อย่างเช่น
สานวน ความหมายเดมิ ความหมายปัจจบุ ัน
1) ขึน้ คาน “หญิงโสดท่มี ีอายุแตย่ ังไม่มีสามี”
“หญิงโสดมีอายเุ พราะหาค่แู ตง่ งาน
2) ดดั จริต ทคี่ คู่ วรไมไ่ ด้” “แสร้งทากิรยิ าหรอื วาจาให้เกนิ ควร”
“ดัดแปลงความประพฤตใิ หด้ ี”
