Page 56 - ลักษณะภาษาไทย
P. 56
7-46 ลักษณะภาษาไทย
สานวนเดมิ สานวนปัจจุบนั ความหมาย
1) บอกหนงั สือสังฆราช สอนหนงั สือสงั ฆราช “สอนส่งิ ท่ีเขารู้ดอี ยู่แล้ว”
2) ฝามีหปู ระตูมตี า
กาแพงมีหูประตมู ตี า “การพดู หรือทาอะไรตอ้ งระมดั ระวัง”
3) มอื ไม่พายเอาตีนราน้า
4) หวั ชนกาแพง มอื ไมพ่ ายเอาเท้าราน้า “ไม่ช่วยทาชว่ ยคิดแต่ชอบพูดขัดขวาง”
หวั ชนฝา “มีลักษณะทีส่ ู้ไมย่ อมถอย”
จากตัวอย่างสานวนข้างต้นจะเห็นได้ว่า สานวนท่ี 1) ถึง 4) ปรากฏคาต่างกันแต่มีความหมาย
เหมือนกันของสานวนเดิมและสานวนปัจจุบัน กล่าวคือ สานวนท่ี 1) บอกหนังสือสังฆราช กับ สอน
หนังสือสังฆราช สังเกตได้จากคาว่า บอก (พูดให้รู้, เล่าให้ฟัง, แนะนา, บ่งให้รู้) กับ สอน (บอกวิชา
ความรู้ให้) ท้ังสองคามีความหมายเหมือนกัน เพราะต่างก็ใช้แทนกันได้ แต่ปัจจุบันนิยมใช้คาว่า สอน
มากกว่า
สานวนที่ 2) ฝามีหูประตูมีตา กับ กาแพงมีหูประตูมีตา สังเกตได้จากคาว่า ฝา (เครื่องกั้นด้าน
นอกหรือเครื่องกั้นแบ่งห้องของตัวเรือนโรงเป็นต้น) กับ กาแพง (เคร่ืองกั้น, เครื่องล้อมท่ีก่อด้วยอิฐ ดิน
หรือหิน เป็นต้น) ท้ังสองคาสามารถใช้แทนกันได้ แต่ปัจจุบันใช้คาว่า กาแพง แทนคาว่า ฝา อาจเป็น
เพราะต้องการใหค้ วามหมายกว้างขึ้นกว่าเดมิ กไ็ ด้ (ไขสริ ิ ปราโมช ณ อยุธยา, 2540, น. 41)
สานวนท่ี 3) มือไม่พายเอาตนี ราน้า กับ มอื ไม่พายเอาเทา้ รานา้ สังเกตได้จากคาวา่ ตีน (อวัยวะ
ส่วนลา่ งสดุ ของคนหรือสตั ว์) กับ เทา้ (อวัยวะสว่ นลา่ งสดุ ของคนหรือสัตว์) ท้ังสองคาสามารถใช้แทนกัน
ได้ แต่ทีป่ จั จบุ นั ใชค้ าว่า เทา้ อาจเป็นเพราะตอ้ งการให้เกดิ ความสภุ าพ ท้ังท่ีในความเป็นจรงิ แล้วสานวน
ไมไ่ ด้บอกว่า ตีน เปน็ คาท่ีไมส่ ุภาพแตอ่ ย่างใด
สานวนที่ 4) หัวชนกาแพง กับ หัวชนฝา สังเกตได้จากคาว่า กาแพง กับ ฝา สานวนน้ีอาจมี
ความคล้ายกันกับสานวนที่ 2) แต่มีความต่างกันตรงที่ว่า สานวนนี้ไม่ได้คล้องจองกันหรือสัมผัสกันของ
คา จงึ นยิ มพดู ใหส้ ้นั ทส่ี ดุ และสอื่ ความชดั ทีส่ ุด (ไขสริ ิ ปราโมช ณ อยุธยา, 2540, น. 43)
2) คาต่างกนั มีความหมายใกล้เคียงกัน คือ สานวน 2 สานวนที่เหมือนกันเกือบทุกประการ
แต่มีคาใดคาหน่ึงในสานวนน้นั ต่างกนั ซ่ึงคาท่ตี ่างกนั ดงั กล่าวจะมีความหมายใกลเ้ คียงกนั ตัวอย่างเชน่
