Page 44 - ลักษณะภาษาไทย

9-34 ลักษณะภาษาไทย

3. คำในวรรณกรรมและวรรณคดี

คาในวรรณกรรมและวรรณคดี เป็นคาภาษาบาลี-สันสกฤตที่ปรากฏใช้ในวรรณกรรมและ
วรรณคดี ผู้ประพันธ์สรรคาสร้างสรรค์ผลงาน คาท่ีผู้ประพันธ์ใช้น้ันอาจทาให้ผู้อ่านรู้สึกให้พลัง เกิด
ความหมายที่หลากหลาย เกิดความสละสลวยของคา เปน็ ตน้ ตัวอยา่ งเชน่

คำยมื ภำษำบำลี-สันสกฤตในลิลิตตะเลงพ่ำย พระนิพนธ์ สมเดจ็ พระมหำสมณเจ้ำ กรมพระปรมำ-
นุชิตชิโนรส

…บญุ เจา้ จอมภพพ้ืน แผน่ สยาม
แสยงพระยศยินขาม
พระฤทธ์ิดังฤทธร์ิ าม ขาดแกลว้
ราญอริราชแผ้ว รอนราพณ์ แลฤๅ

แผกแพ้ทกุ ภาย…
(กรมพระปรมานุชิตชโิ นรส)

คาว่า บุญ หมายถึง “ความบริสุทธ์ิ, ความสะอาด, ความสุข, ความดี” ภพ หมายถึง “โลก,
แผ่นดิน, วัฏสงสาร” สยาม หมายถึง “ดา, (สี)น้าตาล, ชื่อเรียกประเทศไทย” ยศ หมายถึง “ช่ือเสียง,
เกียรติ, ความรุ่งเรือง” ฤทธ์ิ หมายถึง “ความสาเร็จ” ราพณ์ หมายถึง “ยักษ์, ชื่อเรียกทศกัณฐ์” อริ
หมายถงึ “ข้าศึก, ศตั รู” และ ราช หมายถึง “พระเจ้าแผน่ ดนิ , ชนผรู้ ่งุ เรือง”

คำยมื ภำษำบำล-ี สันสกฤต ในปฐมสมโพธิ (แปล) ววิ ำหมงคลกคำถำ ปริจเฉทท่ี 1 (บุพพภำค)

…พระโพธิสัตว์ของพวกเราบังเกิดในตระกลู พราหมณ์มหาศาล…
(พระมหาสุรพล สงิ คิรตั น์, น. 211)

คาว่า โพธิสัตว์ หมายถึง “ท่านผู้ที่จะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า” ตระกูล หมายถึง “สกุล, วงศ์,
เช้ือสาย, เผ่าพันธ์ุ” พราหมณ์ หมายถึง “ผู้เนื่องมาจากพรหม, ผู้มีทิพยเวท” และ มหาศาล หมายถึง
“ผ้ยู ิง่ ใหญ่ในวรรณะนัน้ ๆ, มีทรัพย์สมบัติมากมาย”