Page 22 - เมื่อวัยใสเขียนเรื่องภูมิปัญญาไทย

เขยี นรอยกรองอยา งไรใหไพเราะ

ค. พจน

พจน ในที่นี้หมายถึงการใชถอยคำสำนวนหรือการใชภาษาใน
รอยกรอง ซึ่งไดแก เรื่องการใชโวหาร การใชสัญลักษณ และการสราง
ชีวิตใหแกสิ่งไมมีชีวิต ดังจะกลาวตอไปนี้

๑. การใชโ วหาร
โวหาร หมายถึง “ชั้นเชิงหรือสำนวนแตงหนังสือหรือพูด

ถอยคำที่เลนเปนสำบัดสำนวน” โวหารในรอยกรองอาจจำแนกประเภท
ไดเชนเดียวกับรอยแกว คือ อุปมาโวหาร บรรยายโวหาร พรรณนาโวหาร
เทศนาโวหาร และสาธกโวหาร ในที่นี้จะกลาวถึงเฉพาะอุปมาโวหาร ซึ่งใช
มากในรอยกรองและเปนเรื่องคอนขางละเอียดกวาโวหารประเภทอื่น

อุปมาโวหาร คือถอยคำสำนวนที่ใชกลาวเปรียบเทียบ การ
เปรียบเทียบนี้มีทั้งอุปมา อุปไมย อุปลักษณ และบุคลาธิษฐาน

๑) อุปมา - อุปไมย (simile) คือการเปรียบเทียบของสองสิ่งทั้ง
ในดานความเหมือนหรือความแตกตาง อุปไมย คือ เนื้อความที่ตองการ
กลาว อุปมา คือสิ่งที่นำมากลาวเปรียบ มักใชคำเชื่อมระหวางอุปไมยและ
อุปมาวา ดัง กล เชน เหมือน เปรียบ ดุจ เพียง ฯลฯ ตัวอยางเชน

แลววาอนิจจาความรัก เพิ่งประจักษดังสายน้ำไหล
(ความรัก - อุปไมย สายน้ำไหล - อุปมา)

อันรอยรสบุปผาสุมาลัย จะชื่นใจเหมือนสตรีไมมีเลย
(บุปผาสุมาลัย - อุปมา สตรี - อุปไมย)

ทรวดทรงสงศรีไมมีแมน อรชรออนแอนประหนึ่งเหลา

(ทรวดทรงอรชร - อุปไมย เหลา - อุปมา)

๑๔