Page 148 - องค์การและการจัดการและการจัดการทรัพยากรมนุษย์
P. 148
4-20 องค์การและการจัดการ และการจัดการทรัพยากรมนุษย์
2. การอ อกแบบโครงสรา้ งองคก์ าร
การออกแบบโครงสร้างอ งค์การเป็นขั้นท ี่ผู้บริหารร ะดับส ูง ตลอดจนบ ุคคลที่เกี่ยวข้องจะมีบทบาทส ำคัญใน
การตัดสินใจออกแบบหรือเลือกรูปแบบโครงสร้างองค์การให้เหมาะสมกับวิสัยทัศน์ ภารกิจ เป้าประสงค์ กลยุทธ์
และสภาพลักษณะขององค์การ โดยในข้ันนี้ผู้บริหารจะต้องดำเนินการเลือกรูปแบบโครงสร้างองค์การ เพ่ือให้ทราบว่า
องค์การควรใช้รูปแบบโครงสร้างใดในการบริหารและการดำเนินงาน ซึ่งการออกแบบโครงสร้างองค์การมีทั้งที่เป็น
องค์การแบบเครื่องจักรก ล (mechanistic organization) กับองค์การแบบส ิ่งมีช ีวิต (organic organization) ดัง
รายละเอียดต ่อไปน ี้ (Robbins and Coulter 2009: 207)
องคก์ ารแ บบเครือ่ งจักรก ล องค์การแ บบสงิ่ มีชวี ิต
- ความช ำนาญเฉพาะด้านส ูง - ทีมข้ามส ายงาน
- การจัดแ ผนกง านที่ช ัดเจนตายตัว - ทีมข้ามส ายก ารบ ังคับบ ัญชา
- สายการบ ังคับบัญชาชัดเจน - ความคล่องตัวข องข้อมูลสารสนเทศ
- ขอบเขตการควบคุมแคบ - ขอบเขตก ารค วบคุมก ว้าง
- รวมอ ำนาจ - กระจายอ ำนาจ
- ความเป็นทางการสูง - ความเป็นทางการต ่ำ
อย่างไรก ็ตามในก ารอ อกแบบอ งค์การในส ่วนน ีข้ อจ ำแนกเป็นการอ อกแบบท ีเ่ป็นท างการ แบบก ึ่งท างการห รือ
แบบช ั่วคราว และร ูปแ บบส มัยใหม่ ในข ั้นน ี้ผ ู้บ ริหารจ ึงต ้องอ อกแบบห รือเลือกร ูปแ บบโครงสร้างอ งค์การให้เหมาะสม
และรองรับกับการดำเนินตามภารกิจขององค์การ เพื่อให้โครงสร้างองค์การเอื้อประโยชน์แก่การบริหารและการ
ดำเนินงานขององค์การอย่างเกิดประสิทธิผลส ูงสุด ซึ่งในก ารตัดสินใจเพื่อการออกแบบโครงสร้างอ งค์การน ี้ผ ู้บริหาร
จะต ้องพิจารณาถึงป ัจจัยที่เกี่ยวข้อง 5 ปัจจัยห ลัก คือ
2.1 วิสัยทัศน์และกลยุทธ์ (Vision and Strategy) วิสัยทัศน์เป็นสิ่งที่ชี้ทิศทางขององค์การในอนาคต
การอ อกแบบโครงสรา้ งอ งคก์ ารจ งึ ต อ้ งส อดคลอ้ งก บั ท ศิ ทางท ีอ่ งคก์ ารต อ้ งการในอ นาคตด ้วย โดยห ากอ งค์การต อ้ งการ
เป็นผู้นำในตลาดที่มีการแข่งขันกันสูง การออกแบบองค์การต้องเป็นแบบเปิดในลักษณะองค์การแบบสิ่งมีชีวิตที่มี
ความย ืดหยุ่นข องโครงสร้างใหม้ ากท ีส่ ุด สว่ นก ลยทุ ธข์ องอ งคก์ ารในแ ต่ละอ งค์การย อ่ มจ ะแ ตกต า่ งก ัน และแ มอ้ งคก์ าร
เดียวกันกลยุทธ์ก็อาจจะแตกต่างกันในแต่ละช่วงเวลาหรือแต่ละสถานการณ์ และอาจจะแตกต่างกันในบางส่วนงาน
หรือแผนกงาน กลยุทธ์ขององค์การจึงเป็นสิ่งที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ โดยกลยุทธ์ขององค์การจะเปลี่ยนแปลงไป
ตามผลการวิเคราะห์สภาพแวดล้อม (SWOT Analysis) ซึ่งก ารวิเคราะห์สภาพแ วดล้อมจะทำให้อ งค์การได้ทราบถึง
จดุ แขง็ จดุ อ อ่ น โอกาส และข อ้ จ ำกดั ข องอ งคก์ าร ผลจ ากก ารว เิ คราะหส์ ภาพแ วดลอ้ มจ ะเปน็ ก ลไกส ำคญั ในก ารก ำหนด
กลยุทธ์ข องอ งค์การ ซึ่งแ ทบท ุกอ งค์การม ักจ ะก ำหนดก ลยุทธ์เพื่อเสริมส ร้างจ ุดแ ข็ง กำจัดจ ุดอ ่อน พัฒนาโอกาส และ
ลดข ้อจ ำกัดข องอ งค์การ เช่น หากก ำหนดก ลยุทธ์ม ุ่งส ร้างค วามเป็นเลิศด ้วยก ารผ ลิตแ ละบ ริการท ี่ม ีค ุณภาพ เพื่อต อบ
สนองต ่อก ารเปลี่ยนแปลงและก ารแข่งขันที่ร วดเร็วรุนแรง โครงสร้างท ี่เหมาะส มก ็คือโครงสร้างองค์การแ บบชั่วคราว
หรือแบบสมัยใหม่ เช่น แบบเมต ริก ซ์ แบบโครงการ แบบเครือข ่าย หรือแบบเสมือนจ ริง ซึ่งถือเป็นโครงสร้างแบบร าบ
ยืดหยุ่นส ูง และป รับต ัวได้ง ่าย แต่ห ากก ำหนดก ลยุทธ์ท ี่เน้นค วามม ั่นคงแ ละค วามเป็นม ืออ าชีพ โครงสร้างท ี่เหมาะส ม
ก็จะเป็นโครงสร้างแบบเป็นทางการ เช่น แบบตามหน้าที่ แบบตามผลิตภัณฑ์ หรือแบบตามกระบวนการซึ่งถือเป็น
โครงสร้างที่ม ีความแ น่นอนสูง เน้นความช ำนาญเฉพาะด ้าน เป็นต้น
ลขิ สทิ ธขิ์ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช
