Page 155 - องค์การและการจัดการและการจัดการทรัพยากรมนุษย์

การจัดองค์การ 4-27

ความน​ ำ

การ​จัด​องค์การ​จำแนก​ได้​หลาก​หลาย​รูป​แบบ​ขึ้น​อยู่​กับ​เกณฑ์​ที่​ใช้​ใน​การ​จำแนก ซึ่ง​เนื้อหา​ใน​ตอน​ที่ 4.3 นี้
ขอ​จำแนก​รูป​แบบ​การ​จัด​องค์การ​ออก​เป็น 3 รูป​แบบ​ใหญ่ๆ คือ (1) รูป​แบบ​การ​จัด​องค์การ​แบบ​เป็น​ทางการ
(2) รูป​แบบ​การ​จัด​องค์การ​แบบ​กึ่ง​ทางการ​หรือ​แบบ​ชั่วคราว และ (3) รูป​แบบ​การ​จัด​องค์การ​สมัย​ใหม่ โดย​ใน​แต่ละ​
รูปแบบก​ จ็​ ะแ​ ยกห​ รือแ​ บ่งก​ ารจ​ ัดอ​ งค์การไ​ดอ​้ ีกห​ ลายแ​ บบย​ ่อยๆ สำหรับใ​นส​ ่วนข​ องก​ ารจ​ ัดอ​ งค์การแ​ บบเ​ป็นท​ างการน​ ั้น​
จะ​เป็นไ​ป​ตามแ​ นวคิด​การ​จัดอ​ งค์การแ​ บบ​ดั้งเดิม หรือม​ ี​ลักษณะ​เป็นการ​จัด​องค์การ​ซึ่ง​สอดคล้อง​กับต​ ัว​แบบ​องค์การ​
ระบบ​ปิด (closed model of organization) หรือ​มี​ลักษณะ​การ​ออกแบบ​องค์การ​แบบ​เครื่องจักร​กล โดย​การ​จัด​
องค์การ​แบบ​เป็น​ทางการ​นี้​จะ​แสดง​ให้​เห็น​โครงสร้าง​หรือ​แผนภูมิ​องค์การ​อย่าง​ชัดเจน ดัง​นั้น​จึง​เห็น​ถึง​ลำดับ​ชั้น​หรือ​
สายก​ ารบ​ งั คบั บ​ ญั ชา ขอบเขตข​ องก​ ารส​ ัง่ ก​ ารแ​ ละก​ ารค​ วบคุมอ​ ย่างช​ ดั เจนต​ ามไ​ปด​ ว้ ย และโ​ครงสรา้ งด​ ังก​ ลา่ วจ​ ะม​ ค​ี วาม​
มั่นคงถ​ าวรห​ รือ​มี​เสถียรภาพ​สูง โดย​ไม่​อาจป​ รับ​เปลี่ยนต​ ามส​ ภาพแ​ วดล้อมท​ ี่เ​ปลี่ยนแปลง​ได้​โดย​ง่าย

ในข​ ณะ​ที่​รูป​แบบก​ ารจ​ ัด​องค์การแ​ บบก​ ึ่ง​ทางการห​ รือแ​ บบช​ ั่วคราวน​ ั้น​จะย​ ัง​คงแ​ สดง​ให้​เห็นถ​ ึง​โครงสร้างห​ รือ​
แผนภูมิอ​ งค์การ ซึ่งม​ ีค​ วามล​ ดห​ ลั่นข​ องส​ ายก​ ารบ​ ังคับบ​ ัญชา แต่โ​ครงสร้างด​ ังก​ ล่าวจ​ ะม​ ีค​ วามย​ ืดหยุ่นห​ รือม​ ีค​ วามเ​ป็น​
พลวัต​สูง​กว่า​รูป​แบบ​การ​จัด​องค์การ​แบบ​เป็น​ทางการ กล่าว​คือ โครงสร้าง​องค์การ​แบบ​กึ่ง​ทางการ​หรือ​แบบ​ชั่วคราว​
จะ​สามารถ​ปรับเ​ปลี่ยน​ได้ง​ ่าย​ตาม​สภาพแ​ วดล้อม​หรือส​ ถานการณ์ข​ อง​องค์การ​ที่​เปลี่ยนแปลงไ​ป การ​จัด​องค์การ​แบบ​
ชั่วคราวจ​ ึงม​ ีล​ ักษณะผ​ สมผ​ สานร​ ะหว่างต​ ัวแ​ บบอ​ งค์การร​ ะบบเ​ปิดก​ ับร​ ะบบป​ ิด และผ​ สมผ​ สานร​ ะหว่างก​ ารจ​ ัดอ​ งค์การ​
แบบ​เครื่องจักร​กล​กับ​แบบ​สิ่ง​มี​ชีวิต แต่​อย่างไร​ก็ตาม​องค์การ​แบบ​ชั่วคราว​ก็​มี​ลักษณะ​ที่​โน้ม​เอียง​เป็น​องค์การ​ระบบ​
เปิด​มากกว่า​ระบบ​ปิด และเ​ป็นอ​ งค์การ​แบบ​สิ่งม​ ีช​ ีวิต​มากกว่าก​ ารเ​ป็น​องค์การ​แบบเ​ครื่องจักร​กล

สำหรับร​ ูปแ​ บบก​ ารจ​ ัดอ​ งค์การส​ มัยใ​หม่น​ ั้นจ​ ะเ​ป็นการจ​ ัดอ​ งค์การซ​ ึ่งส​ อดคล้องก​ ับต​ ัวแ​ บบอ​ งค์การร​ ะบบเ​ปิด
(open model organization) เป็นร​ ูป​แบบก​ าร​จัด​องค์การท​ ี่ม​ ี​ความ​ยืดหยุ่น​หรือม​ ี​ความค​ ล่อง​ตัว ตลอดจ​ นม​ ี​ชีวิตช​ ีวา
(organic) สูงสุด โดย​นำ​เสนอ​เพียง​กรอบ​แนวคิด​หลัก​ใน​การ​จัด​องค์การ​สมัย​ใหม่​ซึ่ง​อาจ​ไม่​เห็น​หรือ​ไม่มี​โครงสร้าง​
หรือแ​ ผนภูมิอ​ งค์การท​ ี่ช​ ัดเจน เพราะส​ ายก​ ารบ​ ังคับบ​ ัญชาแ​ ละอ​ ำนาจห​ น้าที่ข​ องแ​ ต่ละต​ ำแหน่งจ​ ะผ​ ันแปรไ​ปต​ ามส​ ภาพ​
แวดล้อมห​ รอื ส​ ถานการณข์​ องอ​ งคก์ ารท​ เี​่ ปลี่ยนแปลงไ​ป สำหรับร​ ายล​ ะเอยี ดแ​ ละต​ วั อยา่ งร​ ปู แ​ บบก​ ารจ​ ัดอ​ งคก์ ารท​ ั้งส​ าม​
รูปแ​ บบน​ ั้นศ​ ึกษา​ได้จ​ ากเ​นื้อหา​ตอน​ที่ 4.3 เรื่อง​ที่ 4.3.1-4.3.3

ลขิ สทิ ธิ์ของมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช