Page 130 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 130
5-18 ก ารส่งเสริมสุขภ าพและก ารป้องกันโรค
1. รปู แ บบของกระบวนการเสรมิ พ ลงั
เนื่องจากกระบวนการเสริมพลังชุมชนมีผู้นำเสนอไว้หลายรูปแบบ ในที่นี้จะกล่าวถึงกระบวนการศึกษาเพื่อ
เสริมพลังของแฟรร์ แบบจำลองการเสริมพลังในการดำเนินงานสุขศึกษาของโทนส์ การเสริมพลังแบบหลายขั้นตอน
ของค าร์ และกระบวนการสนับสนุน 6 ขั้นตอนของย ูแ ละคณะ ดังนี้
1.1 กระบวนการศึกษาเพื่อเสริมพลัง (Empowerment Education) พัฒนามาจาก เปาโล แฟรร์ ซึ่งเป็น
นักการศ ึกษาช าวบ ราซิล ทีน่ ำก ระบวนการศ ึกษาท ีใ่หผ้ ูเ้รียนม สี ่วนร ่วมในก ารค ิด วิเคราะหใ์นป ระเด็นป ัญหาท ีต่ นเผชิญ
อยู่ ทำให้เกิดค วามเข้าใจ และม องเห็นแนวทางการควบคุมปัญหาดังก ล่าว รวมทั้งม าร่วมม ือก ันกระทำเพื่อก่อให้เกิด
การเปลี่ยนแปลงชีวิตข องตนแ ละก ลุ่ม จึงเป็นที่มาของก ารศึกษาเพื่อเสริมพลัง (Empowerment Education) ที่น ำ
มาใช้ในการเสริมพลังชุมชนเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อมในสังคมต่างๆ ทั้งนี้ กระบวนการศึกษาเพื่อ
เสริมพลังเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่มีความต่อเนื่องเป็นวงจรโดยไม่มีที่สิ้นสุดคือ เริ่มต้นจากการผ่านประสบการณ์
หรือสิ่งที่ได้ปฏิบัติ (Practice) แล้วนำมาคิดวิเคราะห์ ไตร่ตรอง (Reflection) ว่า ปัญหาคืออะไร มีความเป็นมา
และมีปัจจัยสาเหตุใดบ ้าง โดยโยงให้เห็นความเกี่ยวเนื่องข องปัจจัยต ่างๆ ซึ่งจ ะท ำให้เกิดความเข้าใจต่อป ัจจัยสาเหตุ
ที่เกี่ยวข้องทั้งหมด อันจะนำไปสู่การวางแผนการปฏิบัติ และการลงมือปฏิบัติเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยผลของ
การป ฏิบัติก ิจกรรมต ่างๆ ของผ ู้เรียนจ ะกลายเป็นประสบการณ์ใหม่ที่น ำไปสู่ว งจรก ารเรียนรู้ท ี่ต่อเนื่องต ่อไป
องค์ประกอบของกระบวนการเรียนรู้ของการศึกษาเพื่อเสริมพลัง ที่เป็นวงจรต่อเนื่องดังกล่าวสามารถแบ่ง
ย่อยออกเป็น 5 ขั้นตอน (Bishop, et al., 1988: 4) ดังภาพที่ 5.3
1. การผ ่าน
ประสบการณ์
5. การปฏิบัติ 2. การระบุ
ประสบการณ์
4. การวางแผน 3. การวิเคราะห์
ภาพท่ี 5.3 กระบวนการเรยี นรูข้ องการศกึ ษาเพ่อื เสรมิ พลงั
1.1.1 การผ่านประสบการณ์ (Experiencing) เป็นการจัดให้สมาชิกชุมชนได้มีประสบการณ์ หรือ
การดึงประสบการณ์เดิมของบุคคลมาเป็นจุดเริ่มต้น ซึ่งการผ่านประสบการณ์นับว่า เป็นแกนและเป็นจุดเริ่มต้นของ
กระบวนการเรียนรู้ โดยประสบการณ์ในที่นี้ หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่บุคคลเป็นอยู่ กระทำ รู้สึก มองเห็น หรือ
ได้ยิน ในการจัดกิจกรรมเพื่อเสริมพลังอาจมีการจำลองประสบการณ์จริงและมีความสำคัญต่อผู้เรียนออกมาใน
รูปข องภ าพถ่าย เรื่องเล่า การแ สดงบ ทบาทส มมติ ฯลฯ มาใช้ร ่วมก ับป ระสบการณ์ท ี่บ ุคคลม ีอ ยู่แ ล้ว ให้เป็นจ ุดเริ่มต ้น
ลขิ สิทธข์ิ องมหาวทิ ยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช
