Page 131 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 131
การเสริมพ ลังในการส่งเสริมสุขภ าพแ ละการป้องกันโรค 5-19
ของกระบวนการเรียนรู้ที่แต่ละคนจะนำมาแลกเปลี่ยนกันในกลุ่ม ประสบการณ์ที่จะก่อให้เกิดการเรียนรู้ได้ดีจะต้อง
เป็นจริง และเป็นรูปธรรมให้มากที่สุด เพื่อให้สมาชิกชุมชนสามารถเชื่อมโยงไปสู่ปัญหาและการแก้ไขปัญหาสุขภาพ
ที่เผชิญในชีวิตประจำวันหรือในชุมชนได้อย่างชัดเจนในการเรียนรู้ขั้นต่อไป เช่น ในการเสริมพลังชุมชนให้ตระหนัก
ในปัญหาโรคหัวใจและหลอดเลือด เนื่องจากมีกลุ่มเสี่ยงที่อ้วนลงพุงในชุมชนจำนวนมาก และนำไปสู่การร่วมกันใน
การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค โรคหัวใจแ ละห ลอดเลือดให้แก่คนในช ุมชนต่อไป โดยก ารนำภาพครอบครัว
ที่มีผ ู้ป ่วยด ้วยโรคอ้วน โรคอ ัมพฤกษ์ อัมพาต มาให้ส มาชิกและแ กนนำช ุมชนได้ด ู เพื่อเป็นการผ ่านประสบการณ์
1.1.2 การระบุประสบการณ์ (Naming Experience) เป็นกระบวนการสนับสนุนให้สมาชิกชุมชนได้
ระบแุ ละพ รรณนาป ระสบการณ์ (จากข ั้นต อนท ี่ 1) เช่น ใหส้ มาชกิ แ ต่ละค นในก ลุม่ ย ่อยไดพ้ ูดว า่ เมือ่ ด ภู าพด งั ก ล่าวแ ลว้
รู้สึกอ ย่างไร เป็นภ าพท ี่เราพ บช ินตาในค รอบครัวข องเรา หรือในช ุมชนของเราหรือไม่ ถ้าเราเป็นส มาชิกข องค รอบครัว
ในภาพนั้นเราจ ะร ู้สึกอย่างไร การท ี่สมาชิกชุมชนได้แ ลกเปลี่ยนความคิดเห็น ความร ู้สึก ค่าน ิยมท ี่ม ีต ่อประสบการณ์
หรอื ก ารเหน็ ภ าพด งั ก ลา่ วเชือ่ มโยงก บั ช วี ติ จ รงิ ร ว่ มก บั ผ อู้ ืน่ จะท ำใหเ้ กดิ ค วามเชือ่ มโยงเรือ่ งน ัน้ ๆ เขา้ ก บั ช วี ติ ข องต นแ ละ
มองเห็นว ่า สิ่งท ีเ่รียนร ูเ้รื่องส ุขภาพแ ละค วามเสี่ยงต ่อโรคห ัวใจแ ละห ลอดเลือดม คี วามส ำคัญต ่อช ีวิตแ ละค วามเป็นอ ยู่
ของต น ครอบครัว และส มาชิกในช ุมชน ทำให้เห็นค วามส ำคัญต ่อค วามเสี่ยงด ้านส ุขภาพแ ละเห็นค วามจ ำเป็นท ี่ต ้องม ี
การเปลี่ยนแปลงหรือค วบคุมป ัจจัยเสี่ยงเหล่านั้น เพื่อให้ม ีการเปลี่ยนแปลงสุขภาพไปในทิศทางท ี่พึงป ระสงค์
1.1.3 การว เิ คราะห์ (Analysis) เปน็ กร ะบ วนก ารท สี่ มาชกิ ช มุ ชนพ ยายามท ำความเขา้ ใจก บั ป ระสบการณ์
ที่ระบุในข ั้นท ี่ 2 ด้วยก ารค ิดอย่างไตร่ตรองว่า ใครค ือ ผู้ท ี่เกี่ยวข้องให้เกิดเหตุการณ์ด ังกล่าว และเกิดจากก ารกร ะทำ
อะไร ของใคร และก ารกร ะท ำด ังก ล่าวท ำให้เกิดผ ลกร ะท บต ่อใครบ ้าง ตลอดจ นส มาชิกช ุมชนเคยม ีป ระสบการณ์อ ะไร
ที่เกิดขึ้นในทำนองเดียวกันนี้ ซึ่งเป้าหมายของกระบวนการเรียนรู้ในขั้นตอนนี้คือ การช่วยให้สมาชิกชุมชนแต่ละคน
และก ลุ่มเกิดความเข้าใจ และม ีค วามก ระจ่างชัดในอิทธิพลแ ละความสัมพันธ์ข องปัจจัยต่างๆ ที่มีผลต่อสุขภาพ และ
ผลกร ะท บท ี่เกิดขึ้นต ามม าจ ากป ัญหาสุขภาพดังกล่าวด้วยต ัวของสมาชิกช ุมชนเอง เช่น จากข ั้นต อนท ี่ 2 ที่ได้พ ูดค ุย
ถึงความรู้สึกต่อภาพนั้น ให้วิเคราะห์ว่า การที่บุคคลในครอบครัวมีภาวะอ้วนเกิดและป่วยเป็นโรคอัมพฤกษ์อัมพาต
เกิดจ ากพ ฤติกรรมข องใคร เป็นต้น และป ัจจัยแ วดล ้อม อื่นๆ อะไรได้บ ้าง เช่น พฤติกรรมก ารก ินข องต นเองแ ละค นใน
ครอบครัวท ี่ไม่ถ ูกต้อง การชอบป รุงอาหารห วาน มัน เค็มของแ ม่บ ้าน การไม่มีแหล่งจำหน่ายอ าหารส ุขภาพในชุมชน
การไม่มีกลุ่มและสถานที่ออกกำลังกาย การไม่ได้ตรวจสุขภาพประจำปีและไปรับการรักษาตั้งแต่แรกเริ่มที่รู้ว่าป่วย
เป็นต้น
1.1.4 การวางแผน (Planning) เป็นขั้นตอนต่อมาที่ให้สมาชิกชุมชนคิดหากลวิธีที่จะลงมือปฏิบัติเพื่อ
การเปลี่ยนแปลง โดยเมื่อสมาชิกชุมชนเกิดความเข้าใจต่อปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับปัญหาจากการเรียนรู้และวิเคราะห์
ประสบการณ์หรือเหตุการณ์ท ี่เกิดข ึ้นแล้ว จะไม่สิ้นส ุดด ้วยความร ู้สึกผิด หรือร ู้สึกไม่สามารถเข้าไปแ ก้ไขอ ะไรได้ ใน
ทางต รงก ันข ้ามก ารว ิเคราะหจ์ ะช ่วยใหม้ องเห็นว ่า หลายป ัจจัยท ีเ่ป็นส าเหตขุ องป ัญหาเกิดจ ากต นเอง สมาชิกค รอบครัว
และสิ่งแวดล้อมในชุมชน ทำให้มองเห็นช่องทางในการเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขสิ่งที่เผชิญอยู่ โดยสมาชิกชุมชน
จะต้องตั้งคำถามกับตนเองและกลุ่มว่า หากต้องการเปลี่ยนแปลงสุขภาพของตนเองและครอบครัว เราจำเป็นต้อง
ปรับเปลี่ยนอะไร จะต ้องท ำอ ะไร และจะท ำอ ย่างไรเพื่อให้ลดความเสี่ยงแ ละมีสุขภาพด ีต ามที่ป รารถนา ซึ่งจะน ำม าส ู่
การร่วมกันกำหนดแผนและกลวิธีการดำเนินงานโดยใช้ศักยภาพที่มีอยู่ของตนและชุมชน โดยแผนนั้นเกิดขึ้นจาก
ความค ิดเกี่ยวก ับท างเลือกในก ารแ ก้ไขป ัจจัยส าเหตทุ ีเ่หมาะก ับว ิถชี ีวิต ศักยภาพท ีม่ อี ยู่ และค วามต ้องการข องส มาชิก
ชุมชนเอง ซึ่งท ำให้ชุมชนม ีแ นวโน้มท ี่จะนำไปสู่ก ารป ฏิบัติได้ม ากกว่าการให้ผ ู้อื่นมาก ำหนดว ิธีก ารให้ เช่น ชุมชนร่วม
กันกำหนดแผนว ่า ให้แต่ละค รัวเรือนจ ะปรับเมนูอ าหารจากท อดและผ ัด ที่ใช้น ้ำมันม ากๆ มาเป็นต ้ม นึ่ง อบ ยำ แทน
ลิขสทิ ธขิ์ องมหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช
