Page 137 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 137
การเสริมพ ลังในการส ่งเสริมสุขภาพแ ละการป้องกันโรค 5-25
มีก ารเชื่อมโยงก ับเรื่องส ุขภาพแ ละส ิ่งแ วดล้อม รวมท ั้งท ำให้เห็นค วามจ ำเป็นท ี่ต ้องม ีก ารร วมพ ลังข องค นในช ุมชนท ี่จ ะ
ขับเคลื่อนก ารพ ัฒนาชุมชนให้ไปส ู่เป้าหมายที่คาดห วังร่วมก ัน นอกจากน ี้ย ังช ่วยให้เกิดความคิดส ร้างสรรค์
3.4 กิจกรรมการส ร้างท ักษะทจ่ี ำเปน็ ได้แก่ ทักษะในการทำงานร ่วมก ันกับผู้อื่น และทักษะที่จำเป็นสำหรับ
การพัฒนาหรือแก้ไขปัญหาชุมชน เช่น กิจกรรมที่เน้นการเรียนรู้ทักษะการทำงานเป็นทีม การทำงานร่วมกับผู้อื่น
การสื่อสาร ความเสียสละ กิจกรรมการฝ ึกท ักษะในก ารส ำรวจลูกน้ำย ุงลายแ ละการทำลายแ หล่งเพาะพันธุ์ยุงลายเพื่อ
การแก้ไขปัญหาโรคไข้เลือดออกในชุมชน กิจกรรมฝึกทักษะการปฏิเสธสำหรับกลุ่มเยาวชนเพื่อการป้องกันปัญหา
สารเสพต ิด เป็นต้น การส ร้างท ักษะท ีจ่ ำเป็นท ีเ่ป็นส ่วนข าดข องก ลุ่มเป้าห มายน ีจ้ ะช ่วยใหก้ ลุ่มเป้าห มายม คี วามส ามารถ
เพิ่มข ึ้น และมีค วามมั่นใจในค วามสามารถข องตนเองที่จะเปลี่ยนแปลง หรือแ ก้ไขส ิ่งต่างๆ ได้สำเร็จ
3.5 กิจกรรมการแลกเปลี่ยนประสบการณ์เก่ียวกับปัญหา โดยการให้สมาชิกพูดคุยเกี่ยวกับปัญหา ผู้ที่
เกี่ยวข้อง ความรู้สึก ผลกระทบที่เกิดขึ้น เพื่อให้เกิดการเรียนรู้เกี่ยวกับการรับรู้ ความเชื่อที่มีต่อปัญหาที่เผชิญอยู่
ตลอดจนผลกระทบ ที่ทำให้เห็นว่า ปัญหานี้มีความสำคัญต่อชีวิตของตน ครอบครัว และคนในชุมชน และมีความ
จำเป็นที่จะต ้องม ีก ารป รับเปลี่ยนแ ก้ไขให้ป ัญหาล ดล งห รือห มดไป เพื่อช ีวิตท ี่ดีกว่า
3.6 กิจกรรมการวิเคราะห์ปัจจัยที่เก่ียวข้องกับปัญหา โดยเริ่มตั้งแต่การเลือกปัญหาของชุมชนที่สำคัญที่
ต้องการแก้ไข มาท ำการวิเคราะห์หาป ัจจัยสาเหตุ ทั้งที่เกี่ยวข้องกับต นเอง ครอบครัว สิ่งแวดล้อมในช ุมชนและน อก
ชุมชน โดยมีการเขียนให้เห็นค วามเชื่อมโยงข องป ัจจัยต ่างๆ ในภ าพรวมในรูปข องแ ผนที่ค วามคิด (Mind Mapping)
หรือแผนภูมิก้างปลา ฯลฯ ซึ่งจะทำให้ม องเห็นว ่า หลายๆ ปัจจัยอ ยู่ในวิสัยที่จ ะใช้ศักยภาพข องต นเอง ครอบครัวแ ละ
ชุมชนในการข จัดห รือแ ก้ไขป ัจจัยด ังกล่าว โดยอ าจให้ส มาชิกล งค ะแนนปัจจัยสำคัญท ี่เป็นส าเหตุข องป ัญหาในช ุมชน
ดังกล่าวแ ละเป็นปัจจัยที่ชุมชนสามารถแ ก้ไขได้ด้วยตนเอง เพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นว่า ชุมชนส ามารถร ่วมมือกันแก้ไข
ปัญหานั้นๆ ได้
3.7 กิจกรรมการวางแผนแก้ไขปัญหา เป็นกิจกรรมที่ให้สมาชิกชุมชนคิดวิธีการแก้ไขปัจจัยที่เป็นสาเหตุ
สำคัญและสามารถเปลี่ยนแปลงได้ โดยเลือกใช้ภูมิปัญญา หรือทุนทางสังคมที่ชุมชนมีอยู่ ซึ่งมีความสอดคล้องกับ
ศักยภาพและวิถีชีวิตของคนในชุมชน โดยมีการกำหนดบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบ ทรัพยากร วันเวลา สถานที่
ซึ่งก ารว างแผนด ังกล่าวจ ะม ีล ักษณะเป็นแผนที่จ ะน ำไปส ู่ก ารปฏิบัติต ่อไป (Plan for Action) การที่สมาชิกช ุมชนเป็น
ผู้วางแผนท ี่จะไปปฏิบัติกันเอง จะทำให้แผนน ั้นม ีความเป็นไปได้ในการปฏิบัติ เกิดความรับผิดชอบ ร่วมมือร ่วมใจใน
การด ำเนินง าน และม โีอกาสป ระสบค วามส ำเร็จไดม้ ากกว่าแ ผนทีก่ ำหนดโดยห น่วยง านภ ายนอก นอกจากน ีใ้นก ิจกรรม
การว างแผนย งั เปน็ การเพิม่ ท กั ษะก ารร ะดมส มอง การก ำหนดท างเลอื กแ ละก ารต ดั สนิ ใจข องส มาชกิ ก ลุม่ อกี ด ว้ ย ซึง่ เปน็
ส่วนสำคัญในการเพิ่มค วามสามารถในก ารแก้ไขป ัญหาข องชุมชนให้แก่ส มาชิกชุมชนต ามหลักการข องการเสริมพลัง
3.8 การที่สมาชิกชุมชนนำแผนไปปฏิบัติโดยเจ้าหน้าที่ติดตามให้การสนับสนุนการทำงานของชุมชน เมื่อ
ชุมชนได้ร่วมกันวางแผนการพัฒนาชุมชน หรือแก้ไขปัญหาชุมชนแล้ว เจ้าหน้าที่ต้องกระตุ้นและให้การสนับสนุน
การป ฏิบัติต ามแ ผนที่ได้ว างไว้ ด้วยก ารให้ส มาชิกช ุมชนม ีพ ันธสัญญาร ่วมก ันท ี่จ ะน ำแ ผนไปป ฏิบัติ รวมท ั้งก ารเข้าร ่วม
ประชุมเตรียมก ารก ับส มาชิกชุมชนของเจ้าห น้าที่ในฐ านะท ี่ป รึกษา และก ารต ิดตามชื่นชมการทำงานข องช ุมชน ตลอด
จนการช่วยแก้ไขปัญหาในการดำเนินในบางเรื่องจะช่วยเพิ่มความสามารถในการทำงานของชุมชนให้ประสบความ
สำเร็จตามแ ผนได้ โดยเฉพาะกรณีที่ชุมชนที่ยังไม่เข้มแข็งเริ่มท ำงานด ้วยตนเองในครั้งแ รกๆ ยังจ ำเป็นต ้องได้ร ับก าร
สนับสนุนจ ากเจ้าหน้าที่
3.9 การประเมินผลการทำงานของชุมชน โดยสมาชิกชุมชนควรมีการประชุมร่วมกันเพื่อประเมินผล
การทำงานเป็นระยะๆ ว่า ได้บ รรลุต ามว ัตถุประสงค์ท ี่ต ั้งไว้หรือไม่ มีปัญหาอ ุปสรรคอ ะไร เกิดก ารเรียนร ู้แ ละบ ทเรียน
ในเรื่องอ ะไร โดยในร ะยะแรกๆ เจ้าห น้าที่จ ะมีบ ทบาทเป็นผู้ให้คำป รึกษา และให้การส นับสนุนให้กลุ่มเกิดการเรียนร ู้
จากการสรุปบ ทเรียนท ี่ได้จากก ารทำงานร ่วมกันในแ ง่ม ุมต ่างๆ เพื่อการพ ัฒนาการทำงานในครั้งต ่อไป
ลขิ สิทธข์ิ องมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช
