Page 64 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 64
3-10 การส ่งเสริมสุขภ าพแ ละการป ้องกันโรค
แบบแผนที่ 1 ยุคก ารเกบ็ เก่ียวอาหาร (Collecting Food)
แบบแผนก ารบ ริโภคอ าหารในย ุคท ี่ 1 นี้อ ยู่ในช ่วงข องสังคมเกษตรกรรม ประชาชนด ำรงชีวิตด้วยก ารล ่าส ัตว์
และเก็บเกี่ยวอ าหาร ดังน ั้น ลักษณะอ าหารที่บ ริโภคจึงม ีค าร์โบไฮเดรตและใยอาหารสูง ในขณะท ี่ไขมันต่ำโดยเฉพาะ
ไขม ันอ ิ่มต ัวท ีไ่ดจ้ ากเนื้อส ัตวท์ ีล่ ่าม าได้ ซึ่งเนื้อส ัตวท์ ีล่ ่าม าไดม้ ไีขม ันไมอ่ ิ่มต ัวส ูงก ว่าในเนื้อส ัตวท์ ีค่ นในส ังคมส มัยใหม่
ที่บริโภคเนื่องจากเป็นส ัตว์ที่เลี้ยงเพื่อการบ ริโภค และในยุคน ี้ล ักษณะกิจกรรมทางก ายข องคนในย ุคนี้อยู่ในระดับสูง
เนื่องจากกิจกรรมในชีวิตป ระจำวันค ือ การล่าสัตว์แ ละท ำเกษตรกรรมส่งผ ลให้การเกิดภ าวะอ้วน ซึ่งพบน้อยม ากหรือ
ไม่มีเลย ในยุคน ี้ค นจะมีร ่างกายที่แข็งแ รงเนื่องจากมีก ิจกรรมทางก ายม าก แต่หากมีก ารเจ็บป ่วยจ ะเจ็บป่วยด้วยโรค
ติดเชื้อม ากกว่าโรคที่เกิดจ ากพฤติกรรม
แบบแผนที่ 2 ยุคอ ดอยาก (Famine)
ในขณะที่ความแตกต่างของลักษณะอาหารที่บริโภคมีน้อยมาก การเปลี่ยนแปลงของลักษณะอาหารจะ
แตกต่างกันไปตามวัฒนธรรมและช่วงเวลาที่เกิดความอดอยาก หรือขาดแคลนอาหารกะทันหัน จากการศึกษาพบว่า
การเปลี่ยนแปลงของอาหารจะมีความเชื่อมโยงหรือมีผลต่อความเครียดทางโภชนาการและการลดลงของความสูง
ช่วงระยะหลังของยุคนี้มีการแบ่งชนชั้นทางสังคมทำให้ความแตกต่างของรูปแบบการบริโภคเพิ่มขึ้นโดยผันแปรตาม
เพศและสถานะทางสังคม ลักษณะของความอดอยากมีความแตกต่างกันตามเวลาที่เปลี่ยนไป ในประเทศที่มีความ
เจริญจ ะส ามารถแ กป้ ัญหาค วามอ ดอยากแ ละโรคข าดส ารอ าหารข องป ระชาชนไดง้ ่ายก ว่าป ระเทศท ีด่ ้อยพ ัฒนา ในย ุคน ี้
กิจกรรมทางกายของประชาชนมีการเปลี่ยนแปลงจากยุคแรกเล็กน้อยและคนที่อยู่ในชนชั้นทางสังคมต่ำกว่าจะเกิด
โรคจ ากการข าดสารอาหาร
แบบแผนที่ 3 ยุคข องความอ ดอยากล ดน้อยลง (Reducing Famine)
ในย คุ น มี้ กี ารบ รโิ ภคผ กั ผลไมแ้ ละโปรตนี จ ากเนือ้ ส ตั วเ์ พิม่ ข ึน้ และก ารบ รโิ ภคอ าหารท มี่ แี ปง้ เปน็ ส ว่ นป ระกอบ
ที่สำคัญได้ลดน้อยลง อย่างไรก็ตามถึงแม้จะสามารถลดปัญหาภาวะอดอยากได้ แต่ภาวะดังกล่าว ยังคงมีอยู่จนถึง
ศตวรรษท ี่18 ในย ุคน ีก้ ิจกรรมท างก ายข องป ระชาชนเริ่มม กี ารเปลี่ยนแปลงค ือ มกี ารอ อกก ำลังก ายห รือก ิจกรรมท ีต่ ้อง
เคลือ่ นไหวร า่ งกายแ ละก ารพ กั ผ ่อนน อ้ ยล ง และด เู หมอื นว า่ จะก ลายเป็นล ักษณะข องก ารด ำเนนิ ช ีวิตป กตขิ องป ระชาชน
ทำให้เกิดโรคเกี่ยวก ับพ ฤติกรรมเพิ่มข ึ้น เช่น โรคห ัวใจ ความด ันโลหิตสูง เป็นต้น
แบบแผนท ี่ 4 ยคุ ท โ่ี ภชนาการม คี วามเกยี่ วขอ้ งก บั โรคไ มต่ ดิ ตอ่ (Nutrition-Related Non Communicable
Disease; NR-NCD)
ในย ุคน ี้เป็นยุคท ี่ค นในสังคมส่วนใหญ่มีร ายได้ส ูง มีการบริโภคอาหารที่มีไขมัน โคเลสเตอรอล น้ำตาลและ
สารท ี่ม ีส ่วนป ระกอบข องค าร์โบไฮเดรตส ูง ตลอดจ นก ารบ ริโภคอ าหารท ี่ม ีก รดไขม ันไม่อ ิ่มต ัวแ ละเส้นใยอ าหารน ้อยล ง
การบ ริโภคอาหารล ักษณะดังก ล่าว เป็นการบริโภคโดยทั่วไปในช ีวิตป ระจำว ัน ผลท ี่ต ามมาค ือ เกิดภาวะอ้วนและนำไป
สู่โรคที่เกิดจ ากค วามเสื่อมข องร ่างกาย (ซึ่งเทียบได้กับระยะสุดท้ายข องการเปลี่ยนผ่านทางว ิทยาการร ะบาด)
ลขิ สิทธข์ิ องมหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช
