Page 78 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 78
3-24 การส่งเสริมสุขภ าพแ ละก ารป ้องกันโรค
เร่ืองท ่ี 3.2.2
สถานการณแ์ ละแ นวโน้มก ารต ายของป ระชากร
1. สถานการณก์ ารตายข องป ระชากร
ข้อเท็จจริงและทัศนะต่อการตายมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาและเป็นรากเหง้าของระบบความคิดแม่บทที่
สำคญั ในแ ตล่ ะย คุ ส มยั วอลเตอร์ (Walter, 1994: 47) ไดแ้ บง่ ม มุ ม องก ารต ายอ อกเปน็ 3 ยคุ ค อื 1) แบบจ ารตี (Tradition)
เป็นยุคในส มัยโบราณท ี่ประชาชนย ังค งม ีค วามเชื่อเกี่ยวก ับภูตผี และวิญญาณ อายุขัยเฉลี่ยของประชาชนในยุคนี้ส ั้น
มากคือ ประมาณ 40 ปี และส่วนใหญ่เสียชีวิตจากโรคระบาด โดยพบอัตราตายสูงสุดในกลุ่มวัยเด็ก ยุคนี้เป็นยุคที่
การแพทย์และส าธารณสุขยังไม่เจริญ ดังน ั้น ระยะเวลาจ ากเจ็บจนเสียชีวิตจ ะร วดเร็วมาก 2) แบบท ันสมัย (Modern)
เป็นยุคที่การแพทย์และสาธารณสุขสมัยใหม่เริ่มเข้ามามีบทบาท มนุษย์จึงมีความพยายามที่จะควบคุมการตายโดย
การใช้วิธีต่างๆ ทั้งการแพทย์สมัยใหม่และการแพทย์แผนโบราณ อายุขัยเฉลี่ยของประชาชนในยุคนี้เพิ่มขึ้นมากคือ
ประมาณ 70 ปี สาเหตกุ ารต ายท สี่ ำคญั ค อื โรคม ะเรง็ แ ละโรคห ลอดเลอื ดส มอง และ 3) แบบน วท นั ส มยั (Neo- Modern)
เป็นย ุคท ี่เทคโนโลยีท างการแพทย์เจริญถ ึงข ีดส ุด อายุขัยเฉลี่ยของประชาชนในย ุคนี้ ประมาณ 80 ปี หรืออาจก ล่าวได้
ว่า เป็นส ังคมผู้สูงอ ายุ สาเหตุการตายที่ส ำคัญคือ มะเร็งและเอดส์ ดังตารางท ี่ 3.3
ตารางท ่ี 3.3 มุมม องต ่อค วามตายจำแนกต ามสถานการณใ์ นสังคม 3 ยคุ
สถานการณ์ในสังคม แบบจารตี แบบทนั สมยั แบบนวทันสมยั
(Tradition) (Modern) (Neo- Modern)
1. สาเหตุการตาย โรคระบาดต่างๆ
2. ระยะเวลาจากเจ็บจนเสียชีวิต รวดเร็ว มะเร็ง/หลอดเลือดหัวใจ มะเร็ง/เอดส์
3. อายุขัยเฉลี่ย (ปี)
4. สถานะของมนุษย์กับความตาย 40 ไม่แน่นอน อยู่ได้นาน
เป็นส่วนหนึ่ง/
5. วัยที่อัตราตายสูง อยู่ร่วมกับความตาย 70 80
6. การตายที่ไม่สมควรตาย เด็ก
คนเฒ่าคนแก่ พยายามควบคุมความตาย ให้ความสำคัญ/
7. ความตายกับสังคม (ที่เคารพนับถือ) อยู่ร่วมกับภาวะใกล้ตาย
เป็นเรื่องของชุมชน
8. สถาบันที่สัมพันธ์กับความตาย ทำงาน สูงอายุ
9. การดูแล โบสถ์/วัด
10. การเยียวยา เพื่อนบ้าน/ญาติ เด็ก/เยาวชน (ที่ประมาท/ เด็ก/เยาวชน (ที่ประมาท/
11. การตายที่ดี พิธีกรรม
รู้ตัว/มีสติ ไร้ความสามารถ) ไร้ความสามารถ)
แบ่งแยกระหว่างส่วนตัว/ ส่วนตัวเชื่อมโยง
สาธารณะ กับสาธารณะ
โรงพยาบาล บ้าน/สถานรับรองพักฟื้น
ครอบครัวเดี่ยว กลุ่มเพื่อนช่วยเพื่อน
เทคโนโลยี/ยา การพูดคุย
ไม่รู้/ตายเฉียบพลัน มีสติ/พิถีพิถัน/กำหนดเอง
ท่ีมา: Walter, 1994: 47.
ลิขสทิ ธ์ิของมหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช
