Page 163 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 163
การพัฒนาแบบยั่งยืนกับจ ริยธรรมต่อส ิ่งแ วดล้อม 12-33
เช่น กรณีข องความหายนะโบพาล (Bhopal disaster)4 จากก ารป ล่อยก ๊าซพ ิษของบ รรษัทข้ามชาติท ี่ผลิตยาฆ ่าแมลง
ในเมืองโบพ าล ในอินเดียที่ม ีผ ลทำให้ป ระชาชนในเมืองต ้องเสียช ีวิตจำนวนม ากและสารเคมีพ ิษซึมลงส ู่น้ำใต้ดิน และ
การล้มละลายของบ ริษัท เอนร อน (Enron)5 ในสหรัฐอเมริกา จากการท ุจริตฉ้อโกงของผู้บริหาร
ความส นใจน ี้ท ำให้เกิดก ารเปลี่ยนแปลงก ารให้ค วามห มายข องค ุณค่าห ลัก (core values) ของบ รรษัทภ ายใต้
จริยธรรมทางธุรกิจ เช่น กรณีของ บริษัทบ ริติชป ิโตรเลียม (บีพ ี) (British Petroleum Co.: BP) ของสหร าชอ าณาจักร
ที่มีการดำเนินกิจกรรมข ุดเจาะน้ำมันทั่วโลกใน ค.ศ. 2002 ได้กำหนดคุณค่าหลักของบริษัทใหม่และนำมาใช้เป็นชื่อ
บริษัท ว่า “เหนือก ว่าปิโตรเลียม” (Beyond Petroleum: BP) มีการป ระกอบธุรกิจที่เน้นการอ นุรักษ์สิ่งแ วดล้อมใน
พื้นที่ที่บ ริษัทดำเนินการ
ในภ าพร วมน ั้น จริยธรรมท างธุรกิจเกี่ยวข้องกับป ระเด็นต ่างๆ มากมาย ได้แก่ 1) ประเด็นข องการคาบเกี่ยว
กับป รัชญาข องธ ุรกิจ (philosophy of business) ที่เป็นเป้าหมายห นึ่งในการกำหนดวัตถุประสงค์ข องบ ริษัท เช่น ถ้า
วัตถุประสงค์หลักข องธ ุรกิจ คือ การทำให้เกิดผ ลตอบแทนต ่อผู้ถ ือหุ้นให้ม ากท ี่สุด แล้วบริษัทก ลับไปพ ิจารณาถ ึงผล
ประโยชน์แ ละสิทธิของผู้อ ื่นแ ทน ก็ถ ือว่าเป็นการผ ิดจริยธรรมห รือการไม่มีจริยธรรม (Friedman, 1970) 2) ประเด็น
ความร ับผ ิดช อบข องอ งค์กรธ ุรกิจต ่อส ังคม (Corporate Social Responsibility: CSR) ก็เป็นส ่วนห นึ่งข องจ ริยธรรม
ทางธุรกิจที่ว ่าด ้วยความถูกต ้องและห น้าที่ทางจริยธรรมระหว่างบ ริษัทแ ละส ังคมที่เกี่ยวข้อง 3) ประเด็นค วามถ ูกต้อง
และหน้าที่ทางคุณธรรมร ะหว่างบริษัทและผู้ถือหุ้น เช่น ความรับผิดชอบในการทำให้เกิดความไว้วางใจ (fiduciary
responsibility) จากผู้ถือหุ้น 4) ประเด็นจริยธรรมที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างบริษัท เช่น การควบกิจการ
โดยการเข้าซื้อกิจการอย่างไม่เป็นมิตร (hostile take-over) การจารกรรมทางธุรกิจ (industrial espionage) 5)
ประเด็นค วามเป็นผู้นำ เช่น บรรษัทภิบาล (corporate governance) การประกอบการท างส ังคม (corporate social
entrepreneurship) 6) ประเด็นการให้เงินสนับสนุนทางการเมืองของบ ริษัท การปฏิรูปกฎหมาย และ 7) ประเด็นการ
ใช้น โยบายด ้านจริยธรรมของบ ริษัทไปในทางที่ผ ิดเพื่อการตลาด เป็นต้น
อย่างไรก ็ตาม แม้จ ะม ีแ นวคิดเกี่ยวก ับจ ริยธรรมท างธ ุรกิจในป ระเด็นต ่างๆ ข้างต ้น แต่ในห มู่น ักว ิชาการส าขา
เศรษฐศาสตรแ์ ละบ รหิ ารธุรกจิ น ัน้ ยงั ม ขี ้อถ กเถยี งก นั ว ่า จรยิ ธรรมท างธ รุ กิจ เปน็ ส ิง่ ท เี่ กีย่ วขอ้ งแ ละจ ำเปน็ ส ำหรบั ธ รุ กจิ
4 ความห ายนะโบพาล (Bhopal disaster) เป็นอ ุบัติภัยทางอุตสาหกรรมครั้งร้ายแรงท ี่เกิดขึ้นจากโรงงานผ ลิตยาฆ ่าแมลงท ี่ดำเนินการ
โดยบริษัทย ูเนียนคาร์ไบด์ (Union Carbide: UCIL) ในเมืองโบพ าล แคว้นมัธยา ประเทศอินเดีย ในช่วงก ลางค ืนระหว่างว ันที่ 2–3 ธันวาคม ค.ศ.
1984 ได้ป ล่อยก ๊าซเมธิล ไอโซไซย าเนท (Methyl Isocyanate: MIC) และก ๊าซพิษอื่นออกไปน อกโรงงาน ส่งผลกระท บต่อสุขภาพของค นในเมือง
มากกว่า 500,000 คน ทำให้มีผ ู้เสียช ีวิตท ันทีถ ึง 3,787 คน ถึงแม้ว่าเวลาจ ะได้ผ ่านไปก ว่า 25 ปีหลังจากการป ล่อยก๊าซพ ิษ สารเคมีท ี่เป็นพ ิษจ ำนวน
390 ตัน ทีย่ ังถ ูกท ิ้งอ ยูใ่นโรงงาน UCIL กย็ ังร ั่วอ อกจ ากโรงงานแ ละซ ึมล งไปในน ้ำใต้ดินในภ ูมิภาคน ั้นแ ละส ่งผ ลกร ะท บต ่อส ุขภาพข องช าวโบพ าลน ับ
พันค นท ี่ต ้องอ าศัยน ้ำใต้ดิน ในป ัจจุบันค ดีท างแ พ่งแ ละอ าญาเกี่ยวก ับค วามห ายนะท ี่เกิดจ ากย ูเนียนค าร์ไบด์ (ปัจจุบันได้เปลี่ยนเจ้าของเป็น บริษัท
ดาว เคมิคอล–Dow Chemical Company) ยังอยู่ในการพิจารณาในชั้นศาลของสหรัฐฯ ศาลเมืองแมนฮัตตัน และศ าลเมืองโบพาล อินเดียโดย
มีห มายจ ับ นายวาเรน แอนเดอส ัน (Warren Anderson) ซึ่งเป็นป ระธานบริหารของยูเนียนค าร์ไบด์ ในขณะนั้น แต่ก็ยังไม่มีใครถูกพิพากษาแต่
อย่างใ ด
5 บริษัทเอนรอน (Enron Corporation) เป็นบริษัทอเมริกันที่ดำเนินธุรกิจด้านพลังงานในเมืองฮุสตัน รัฐเทกซัส ก่อนที่บริษัทจะ
ล้มล ะลายในป ลายป ี ค.ศ. 2001 บริษัทได้จ ้างพ นักงานป ระมาณ 22,000 คน และเป็นบ ริษัทช ั้นน ำทางด ้านไฟฟ้า ก๊าซธ รรมชาติ การส ื่อสาร และเยื่อ
กระดาษแ ละก ระดาษ บริษัทม ีร ายได้ป ระมาณ 1 แสนล ้านเหรียญส หรัฐใน ค.ศ. 2000 และไดร้ ับก ารย กย่องจ ากน ิตยสารฟ อร์จูน (Fortune) ใหเ้ป็น
บริษัทท ี่ม ีนว ัตก รรมส ูงที่สุดข องสหรัฐอเมริกาติดต่อกันถึง 6 ปี ในปลาย ค.ศ. 2001 ได้ม ีการเปิดเผยถ ึงการท ุจริตฉ้อโกงทางบัญชีอ ย่างแ ยบยล ที่
เรียกว ่า “Enron scandal” กรณีทุจริตฉ้อโกงข องเอนรอนนี้น ำไปสู่ค ำถามเกี่ยวกับก ารป ฏิบัติก ารท างบัญชีข องบ รรษัทม ากมายทั่วป ระเทศส หรัฐ
และเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เกิดการบัญญัติกฎหมายซาบานส์-ออกซ์ลีย์ 2002 (Sarbanes-Oxley Act of 2002) คดีเอนรอนได้ส่งผลกระทบต่อ
โลกธุรกิจในว งกว้างโดยทำให้เกิดก ารปิดก ิจการของบริษัทบัญชี ชื่อ อาเธอร ์ แอนเดอร์สัน (The Arthur Andersen accounting firm) ด้วย
ลิขสทิ ธ์ขิ องมหาวทิ ยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช
