Page 17 - สังคมโลก
P. 17
แนวคิดแ ละพัฒนาการของรัฐ 3-15
ชาวต ะวันต กไดด้ ำเนินก ารย ึดค รองแ ละจ ัดต ั้งอ าณานิคมในพ ื้นทีต่ ่างๆ ทั่วโลก ไมว่ ่าจ ะเป็นในภ ูมิภาคแ อฟริกา อเมริกา
และเอเชีย
รูปแบบการปกครองที่เกิดขึ้นในดินแดนเหล่านี้จึงมีลักษณะแตกต่างไปจากรูปแบบการปกครองของชาว
พื้นเมืองเดิม กล่าวคือแต่เดิมค วามเข้าใจเรื่องด ินแดนไม่ใช่ประเด็นส ำคัญของก ารปกครองของชาวพ ื้นเมืองเนื่องจาก
การมีพื้นที่อยู่ม าก แต่มีป ระชากรน้อย อำนาจเหนือคนในสังกัดจึงเป็นป ระเด็นส ำคัญข องอาณาจักรห รือการป กครอง
ของชาวพื้นเมืองมากกว่า แต่เมื่อชาวยุโรปได้มาถึงพร้อมกับความคิดเรื่องรัฐสมัยใหม่ การสร้างองค์การที่มีอำนาจ
เหนือพื้นที่จึงเกิดขึ้น โดยการจัดตั้งรัฐบาลหรือหน่วยการปกครองทำการควบคุมคนและทรัพยากรในพื้นที่นั้นๆ
แต่องค์การเหล่านี้ไม่ได้รับผิดชอบต่อคนในพื้นที่นั้นๆ กลับรับผิดชอบต่อประเทศแม่หรือประเทศเจ้าอาณานิคม
กองทัพท ี่ป ระจำการอ ยู่ในดินแดนท ี่ยึดครองจึงมีเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ในพื้นที่แล้วส่งไปยังประเทศแม่ได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ ทำใหอ้ งค์การท ีเ่กิดข ึ้นน ีไ้มอ่ าจจ ะเรียกว ่าเป็นร ัฐส มัยใหมไ่ดอ้ ย่างเต็มร ูปแ บบ เพราะไม่มอี ำนาจอ ธิปไตย
เป็นข องตนเอง เป็นเพียงหน่วยหนึ่งข องการปกครองของป ระเทศเจ้าอาณานิคมเท่านั้น
รฐั ส มยั ใหม่ในย คุ หลงั อาณานคิ ม
ภายห ลงั ก ารเกิดส งครามโลกค รั้งท สี่ อง ประเทศต า่ งๆ ในย โุ รปป ระสบป ญั หาท จี่ ะต อ้ งบ รู ณะป ระเทศจ ากค วาม
เสียห ายในส งคราม รวมท ั้งค ่าใชจ้ ่ายในก ารร ักษาไวซ้ ึ่งก องทัพเพื่อค วบคุมด ินแ ดนท ีเ่ป็นอ าณานิคมซ ึ่งเพิ่มส ูงข ึ้นเรื่อยๆ
รวมถึงผลประโยชน์ที่ได้จากประเทศอาณานิคมเริ่มลดลง ประกอบกับการเรียกร้องเอกราชของขบวนการชาตินิยม
ในดินแดนที่เป็นอาณานิคม ทำให้ในที่สุดประเทศเจ้าอาณานิคมต้องยอมมอบเอกราชให้กับคนในพื้นที่ต่างๆ ผลที่
ตามม าก ค็ ือก ารเกิดข ึ้นข องร ัฐบาลท ีม่ อี ำนาจเหนือด ินแ ดน เหนือป ระชาชนแ ละท รัพยากรในพ ื้นทีน่ ั้น รวมถ ึงม อี ธิปไตย
เป็นของตนเองและรับผิดชอบแต่เฉพาะคนในสังกัดของตน ไม่ได้เป็นเพียงหน่วยการปกครองของประเทศแม่
เจ้าอาณานิคมอีกต่อไป รัฐสมัยใหม่ที่สมบูรณ์หรือเต็มรูปแบบจึงเกิดขึ้น แต่ความท้าทายก็เกิดตามมาด้วยอันเนื่อง
มาจากกำหนดพื้นที่ของรัฐต่างๆ เหล่านั้นเกิดขึ้นจากความประสงค์ของประเทศเจ้าอาณานิคม โดยไม่คำนึงถึงคนที่
อยู่ในพื้นที่แต่อย่างใด ความขัดแย้งของคนที่มีชาติพันธุ์เดียวกันแต่แยกกลายเป็นสองประเทศหรือสองรัฐ หรือ
การนำคนจากภูมิภาคอื่นเข้ามายังพื้นที่ต่างๆ ในสมัยอาณานิคม ทำให้รัฐสมัยใหม่ที่เกิดขึ้นต้องเผชิญกับปัญหา
ต่อไ ป
กรณศี กึ ษารฐั ส มยั ใหม่ในภมู ภิ าคเอเชียต ะวนั อ อกเฉียงใต้
เมื่อไดก้ ล่าวถ ึงร ัฐส มัยใหมใ่นย ุคอ าณานิคมแ ละห ลังอ าณานิคมแ ล้ว ในท ีน่ ีจ้ ะก ล่าวถ ึงก รณีศ ึกษาร ัฐส มัยใหม่
ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยแบ่งออกเป็น 3 เรื่องคือ 1. เหตุการณ์ก่อนการมาถึงของชาติตะวันตกที่เป็น
สาเหตุท ี่ทำให้เกิดร ัฐส มัยใหม่ในภูมิภาค 2. รัฐส มัยใหม่ท ี่เกิดข ึ้นในยุคอาณานิคม และ 3. รัฐสมัยใหม่ท ี่เกิดข ึ้นหลัง
ยุคอ าณานิคม
เหตุการณ์ก ่อนก ารม าถ ึงข องช าติต ะวันต กน ั้น ดินแ ดนในภ ูมิภาคน ี้ม ีก ารป กครองในร ูปแ บบข องต นเอง ไม่ว ่า
จะเปน็ อ าณาจกั รท อี่ ยใู่ นด นิ แ ดนท เี่ ปน็ พ มา่ เชน่ อาณาจกั รต องอ ู หรอื อ าณาจกั รห งส าวด ี หรอื ด นิ แ ดนท เี่ ปน็ ป ระเทศไทย
เช่น อาณาจักรอยุธยา หรือด ินแ ดนที่เป็นประเทศล าว เช่น อาณาจักรล้านช้าง หรือดินแ ดนที่เป็นป ระเทศกัมพูชา เช่น
อาณาจักรพระนคร หรือส่วนที่เป็นดินแดนในคาบสมุทรมลายูที่เป็นประเทศมาเลเซียและสิงคโปร์ในปัจจุบัน หรือ
ด ินแดนในหมู่เกาะอ ินโดนีเซียซ ึ่งแยกอ อกเป็นดินแ ดนของส ุลต่านต ่างๆ
ลขิ สทิ ธิข์ องมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช
