Page 206 - สังคมโลก
P. 206
8-12 สังคมโลก
เรอื่ งท ี่ 8.1.2
พัฒนาการข องอ งค์การระหวา่ งประเทศ
พัฒนาการขององค์การร ะหว่างป ระเทศเริ่มเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อกว่า 2500 ปีมาแล้ว เมื่อนครรัฐกรีกได้ร่วม
จัดตั้งความร่วมมือทางการทหารระหว่างนครรัฐต่างๆ ซึ่งเปรียบได้กับองค์การระหว่างประเทศที่ว่าด้วยการทหาร17
อย่างไรก็ตาม พัฒนาการขององค์การระหว่างประเทศสมัยใหม่เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม
ของส ังคมโลกคือก ารป ฏิวัติอ ุตสาหกรรม (Industrial Revolution) และการป ฏิวัติฝรั่งเศส (French Revolution)
การเปลีย่ นแปลงส ภาพแ วดลอ้ มท างเศรษฐกจิ ท สี่ ำคญั ข องย โุ รป การป ฏวิ ตั อิ ตุ สาหกรรมข องอ งั กฤษในป ี 1760
โดยม ีก ารนำเอาเครื่องจักรไอน ้ำม าใช้เป็นค รั้งแ รกถ ือว่าเป็นป ัจจัยท ี่ส ่งผ ลต ่อก ารเปลี่ยนแปลงก ระบวนการผ ลิตส ินค้า
จากระบบครอบครัวไปสู่ระบบอุตสาหกรรม การปรับปรุงและการขยายตัวทางการคมนาคมขนส่งที่ใช้ระบบรางโดย
หัวรถจ ักรไอน้ำที่มีค วามท ันสมัยและร วดเร็วม ากข ึ้น และมีการผลักดันให้เกิดการขยายต ัวข องต ลาดสินค้าอย่างมาก
ดงั น ั้น การป ฏวิ ัตอิ ตุ สาหกรรมส ่งเสรมิ ใหเ้กดิ ค วามส มั พันธแ์ บบข ้ามช าตแิ ละเกิดก ารร วมต วั ก นั เพือ่ ป ฏิบัตหิ นา้ ทเี่ฉพาะ
ด้านท างเศรษฐกิจ ในทางกลับกันก ารป ฏิวัติฝรั่งเศสในป ี 1789 ได้ส ่งผ ลต่อสภาพแ วดล้อมการเมืองที่สำคัญในยุโรป
กล่าวค ือก ารป ฏิวัติฝ รั่งเศสได้ป ลุกก ระแสช าตินิยมให้เกิดข ึ้นอ ย่างก ว้างข วางในย ุโรป เช่น มีก ารเรียกร ้องก ารป กครอง
ตนเองแ ละก ารค วบคุมก ารไหลเวียนข องสินค้า บริการแ ละประชาชน เป็นต้น บรรดาร ัฐต่างๆ ในยุโรปจึงเล็งเห็นค วาม
จำเป็นที่จะต้องมีกลไกสำหรับความร่วมมือและการป้องกันอธิปไตยของชาติ ดังนั้น องค์การระหว่างประเทศจึงถือ
กำเนิดข ึ้นมาเพื่อเป็นก ลไกสร้างค วามส มด ุลให้เกิดข ึ้น
หลังจากคริสต์ศตวรรษที่ 19 องค์การระหว่างประเทศสมัยใหม่เริ่มถือกำเนิดและเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างช้าๆ
ซึ่งองค์การระหว่างประเทศดังกล่าวนี้อาจจะแบ่งได้เป็น 2 ระดับคือ ระบบสถาบันการเจรจาด้านการเมืองระดับสูง
(High-Politics System of Negotiating Institutions) และระบบสถาบันการป ฏิบัติหน้าที่ด้านก ารเมืองระดับต่ำ
(Low-Politics System of Functioning Institutions)18 ระบบการเจรจาการเมืองระดับสูงเป็นพัฒนาการจาก
ระบบคองเกรส (Congress System) ไปส ู่ร ะบบก ารประชุมที่ม ีส ถาบันร ะหว่างป ระเทศท ำห น้าที่รับผิดชอบ กล่าวคือ
หลังจากสงครามนโปเลียน (Napoleonic War) สิ้นสุดลง มหาอำนาจยุโรปได้มาประชุมร่วมกันเพื่อปรึกษาหารือ
เกี่ยวกับกิจการของยุโรปและได้เล็งเห็นความจำเป็นของการสร้างความมั่นคงในยุโรปให้เกิดขึ้นโดยมีการประชุมของ
บรรดาประมุขป ระเทศต่างๆ ซึ่งถ ือว่าเป็นจุดเริ่มต ้นข องระบบท ี่เรียกว ่าร ะบบค วามร่วมม ือ (Concert System) การ
ทำสัญญาพันธมิตรศักดิ์สิทธิ์ (Holy Alliance) และสัญญาพันธมิตรสี่ฝ่าย (Quadruple Alliance) ณ คองเกรส
แห่งเวียนนา (Congress of Vienna)19 ขึ้นในปี 1815 ซึ่งนับได้ว่าคองเกรสแห่งเวียนนาเป็นการนำเอาการทูต
แนวใหม่ท ี่มีก ารว างรากฐานการประชุมแบบหพุภ าคีอย่างเป็นร ะบบมาใช้ซึ่งส่งผลต ่อองค์การระหว่างป ระเทศที่สำคัญ
เช่น องค์การส ันนิบาตช าติ (League of Nations) และองค์การสหประชาชาติ (United Nations)
ก่อนสงครามโลกครั้งท ี่ 1 ไม่เคยม ีก ารจ ัดต ั้งส ถาบันในร ูปแ บบอ งค์การระหว่างป ระเทศข ึ้นอย่างเป็นท างการ
มีเพียงแต่การประชุมกันเป็นครั้งเป็นคราวที่เรียกว่าความร่วมมือแห่งยุโรป (Concert of Europe) ซึ่งไม่เพียงแต่
เป็นสถานที่ประชุมเพื่อยุติสงครามแ ละก ารทำส นธิสัญญาต่างๆ แล้ว ยังเป็นเวทีท ี่บ รรดาม หาอำนาจต่างๆ ในยุโรปได้
17 สมพงศ์ ชูม าก อ้างแล้ว หน้า 114
18 เพิ่งอ ้าง หน้า 115
19 ธารทอง ทองสวัสดิ์ อ้างแ ล้ว หน้า 611
ลิขสทิ ธิ์ของมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช
