Page 257 - สังคมโลก
P. 257
ขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมในสังคมโลก 10-17
ยุทธวิธที ีส่ ำคัญในก ารเคลื่อนไหวข องข บวนการเคลื่อนไหวภ าคป ระชาส ังคม แบ่งอ อกเป็นส องว ิธกี าร คือ การ
ใช้ส ันติวิธี และการใช้ค วามรุนแรง การใช้สันติว ิธีมีหลายป ระเภท ที่ส ำคัญ คือ การล อบบี้ (lobby) การแ สดงออกอย่าง
สงบ (peacefully demonstration) การเดินขบวนอย่างส งบ (peacefully march) การค ว่ำบาตร (boycott) เป็นต้น
และก ารใช้ค วามร ุนแรงม ีห ลายประเภท เช่น การก ่อความไม่ส งบ (unrest) การลอบสังหาร (assasination) เป็นต้น
องค์ประกอบส ำคัญท ี่ข บวนการเคลื่อนไหวภาคประชาส ังคมจะใช้ว ิธีการใดห รือยุทธวิธีใด ขึ้นอยู่กับ
1. ระดับของส มาชิก (level of membership) ที่แ บ่งอ อกเป็นสามส่วน คือ กลุ่มแ กนนำ (the inner) ที่เป็น
แกนน ำ ผู้นำ ผู้ก่อต ั้ง หรือก ลุ่มแ กนกลางข องขบวนการ เป็นส ่วนประกอบส ำคัญในการก ำหนดย ุทธวิธี เป้าห มาย การ
ดำเนินการ กิจกรรม แรงจูงใจ กลุ่มของสมาชิกที่ผูกพัน (the committed) เป็นกลุ่มที่เป็นสมาชิกขบวนการและ
เข้าร ่วมกิจกรรมอ ย่างส ม่ำเสมอในการดำเนินก ารท ั่วไป และก ลุ่มท ี่มีความผ ูกพันน้อยกว่า (trhe less committed)
เป็นกล ุ่มที่อ ยู่รอบนอก การเข้าร ่วมกิจกรรมค ำนึงถึงค วามพ อใจและความส ะดวก
2. สาธารณชน (the public) กลุ่มบุคคลภายนอกขบวนการและไม่มีส่วนในกิจกรรมของขบวนการ แบ่ง
ออกเป็นส ามประเภท คือ กลุ่มค นท ี่เห็นใจแ ละเห็นว ่าการดำเนินการของข บวนการม ีค วามชอบธ รรม และมีแนวโน้มท ี่
อาจเข้าร ่วมขบวนการในอ นาคต ความส ำคัญของค นกลุ่มนี้ คือ การเป็นฐ านอำนาจท างการเงินและความช อบธ รรม จึง
ต้องห ลีกเลี่ยงย ุทธวิธที ีท่ ำใหค้ นก ลุ่มน ีเ้สียค วามร ู้สึก แตต่ ้องใชย้ ุทธวิธที ีใ่หไ้ดร้ ับค วามเห็นใจจ ากค นก ลุ่มน ี้ กลุ่มท ีส่ อง
คือ กลุ่มท ีเ่ป็นป ฏิปักษแ์ ละต ่อต ้านข บวนการเคลื่อนไหวภ าคป ระชาส ังคม และม แี นวโน้มท ีด่ ำเนินก ารเพื่อล ดค วามช อบ
ธรรมของขบวนการเคลื่อนไหวภ าคป ระชาสังคม จึงค วรใช้ย ุทธวิธีที่หลีกเลี่ยงก ารเผชิญหน้าเพื่อส ร้างค วามช อบธ รรม
ใหก้ บั อ ีกฝ า่ ยห นึ่ง และเน้นก ารป ระนีประนอม กลุ่มท ีส่ าม คอื กลุม่ ท ไี่ มส่ นใจค วามเคลือ่ นไหวข องข บวนการเคลื่อนไหว
ภาคประชาสังคม หรือกลุ่มคนที่ทั้งเห็นด้วยและไม่เห็นด้วยกับการดำเนินการของขบวนการ จึงควรใช้วิธีที่เป็นกลาง
ลดความแ ตกต ่างร ะหว่างสมาชิกกับค นกลุ่มนี้ และม ุ่งส่งเสริมให้คนกลุ่มนี้ให้ความสนใจในขบวนการ
3. ความส ัมพันธก์ ับผ ูม้ อี ำนาจห รือเจ้าห น้าทีข่ องร ัฐท ีม่ อี ำนาจ (relationship to authorities) พัฒนาการข อง
ขบวนการทางสังคมนับเป็นส่วนสำคัญในการเลือกยุทธวิธี ในกรณีขบวนการมีพัฒนาการที่สูงจนกลายเป็นองค์การ
หรือส ถาบันท างส ังคมค วรเลือกใชย้ ุทธวิธแี บบส ันตวิ ิธเีพื่อใหม้ ผี ลต ่อผ ูม้ อี ำนาจท ีเ่กี่ยวข้อง ขบวนการท างส ังคมม คี วาม
ชอบธรรมและผู้นำขบวนการมักเป็นผู้มีอำนาจหรือเป็นฝ่ายเดียวกับผู้มีอำนาจ แต่หากพัฒนาการของขบวนการ
มีต่ำ บนพื้นฐานและเงื่อนไขทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมที่ต่ำหรือมีความแตกต่างสูง และขบวนการเคลื่อนไหว
ภาคประชาสังคมและผู้มีอำนาจเป็นคนละฝ่าย ในกรณีนี้ขบวนการอาจใช้วิธีการรุนแรงเพื่อเปลี่ยนแปลงสังคม และ
เป็นท ี่มาข องการป ฏิวัติในท ี่สุด
พัฒนาการของผู้นำนับเป็นส่วนสำคัญของขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคม ลำดับขั้นของพัฒนาการ
แบ่งอ อกเป็นส ี่ล ำดับขั้น ประกอบด้วย30 ขั้นแรก ขั้นก ารเริ่มต้น (preliminary) ผู้นำข บวนการม ักเริ่มจากการเป็นนัก
ปลุกร ะดม (rabble-rouser) ที่ท ำห น้าทีก่ ระตุ้นใหป้ ระชาชนค ำนึงถ ึงส ิทธหิ น้าทีแ่ ละผ ลป ระโยชนข์ องต น ขั้นต อนท ีส่ อง
ขั้นก ารเป็นที่ยอมรับห รือเป็นที่น ิยม (popular) ผู้นำขบวนการม ักเป็นบ ุคคลที่มองการณ์ไกล (visionary) ที่ม ีหน้าท ี่
ในการกำหนดวิสัยทัศน์ของสังคมในอนาคต โดยอาจสร้างเป็นพฤติกรรมการรวมเป็นกลุ่ม (collective behavior)
ทำให้เป็นการเริ่มต้นในการรวมกลุ่มอย่างแนบแน่น ขั้นตอนที่สาม การเป็นองค์การถาวร (formal organization)
ผู้นำขบวนการมักเป็นนักยุทธวิธี (tactician) มีภาวะผู้นำเชิงยุทธวิธีหรือการปฏิบัติการ ทำหน้าที่ในการวางแผน
30 See Tim Curry Robert Jiobu and Kent Schwirian Sociology for Twenty-First Century. New Jersey: Prentice Hall,
1997 p. 430.
ลขิ สิทธ์ิของมหาวทิ ยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช
