Page 260 - สังคมโลก
P. 260
10-20 สังคมโลก
เรอื่ งที่ 10.1.3
ความส ำคัญข องข บวนการเคลอ่ื นไหวภาคประชาส งั คม
ขบวนการเคลื่อนไหวภ าคประชาส ังคม มีความส ำคัญในแง่ที่สามารถประสานเชื่อมโยงชีวิตประจำวันเข้ากับ
การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองทั้งในระดับประเทศและในระดับโลก ขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมทำหน้าที่
สำคัญในการตั้งคำถามกับรูปแบบของสังคม การเมือง สิ่งแวดล้อมที่เป็นอยู่ในปัจจุบันว่าเป็นสิ่งที่เป็นปัญหาหรือ
ไม่ และให้ความสำคัญกับเรื่องมนุษยธรรมและการพัฒนาแบบเสมอภาคและเท่าเทียมกัน ดังนั้น ขบวนการ
เคลื่อนไหวภาคประชาสังคมจึงไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่เรื่องของการเมือง หรืออำนาจต่อรองผลประโยชน์ แต่สนใจ
พูดถึงการปกครองที่มีพื้นที่ให้กับเสรีภาพของประชาชนมากขึ้น ลดช่องว่างระหว่างรัฐกับประชาชนลง หรืออาจเรียก
ได้ว่ากระบวนการเคลื่อนไหวภ าคป ระชาส ังคมมีความส ำคัญในการเรียกร ้องก ารป กครองท ี่มีมิติข องค วามเป็นมนุษย์
มากข ึ้น33
แนวคิดข บวนการเคลื่อนไหวภ าคป ระชาส ังคมช ่วยพ ัฒนาค วามเป็นป ระชาธิปไตย ด้วยก ารข ยายบ ทบาทข อง
ประชาสังคมให้เข้มแข็งและกว้างไกลออกไป โดยมิได้มีความหมายเพียงแคบๆ ถึงการมีส่วนร่วมของประชาชนใน
กิจกรรมของรัฐ ในรูปของการไปใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้ง แต่ประชาธิปไตยหมายถึงการมีบทบาทอย่างแข็งขันของ
ประชาชนในป ระชาส ังคมม ากกว่า จึงเป็นป ระชาธิปไตยข องพ ลเมือง (Civil democracy) และก ารเมืองป ระชาธิปไตยก ็
คือการเมืองข องพ ลเมือง (Civil politics) ไม่ใช่ก ารเมืองของร ัฐหรือของพรรคการเมือง (state/party politics) อย่าง
ที่ผ ่านม า ซึ่งน ัยน ี้ป ระชาธิปไตยแ บบใหม่ก ็ค ือ ประชาธิปไตยข องพ ลเมือง การเมืองแ บบใหมก่ ็ค ือก ารเมืองข องพ ลเมือง
และขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมแบบใหม่ก็คือขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมของพลเมือง (Civil
social movement)
ขบวนการเคลือ่ นไหวภ าคป ระชาส งั คม จะม ผี เู้ ขา้ ร ว่ มท หี่ ลากห ลาย โดยร วมแ ลว้ เปน็ ผ ลม าจ ากก ารเปลีย่ นแปลง
ในบริบทของโลกาภิวัตน์ ส่งผลให้การเมืองพัฒนาเข้าสู่ระบอบประชาธิปไตยมากขึ้น เปิดพื้นที่ให้แสดงออกถึงความ
คับข้องใจ และการเรียกร้องทางการเมือง วาทกรรมระดับชาติในประเด็นเรื่องสิทธิ อัตลักษณ์ และการคุ้มครอง
สิ่งแวดล้อมกระตุ้นให้เกิดความตื่นตัวในสังคมด้วย ขณะเดียวกันการเฟื่องฟูขึ้นของระบบรัฐสมัยใหม่เศรษฐกิจ
เสรีนิยม และรูปแ บบใหม่ๆ ของอ ำนาจโลกาภ ิว ัตน ์ ส่งผ ลให้ค วามขัดแ ย้งเรื่องทรัพยากร การแตกกระจายของชุมชน
ต่างๆ และก ารค ุกคามว ิถีช ีวิตข องผ ู้คนเพิ่มข ึ้น กล่าวโดยส รุปพ ัฒนาการส ู่ร ะบอบป ระชาธิปไตย ความเจริญเติบโตท าง
เศรษฐกิจและโลกาภิวัตน์นำไปสู่ผลกระทบที่ขัดกันสองประการ คือคุกคามชีวิตและการทำมาหากินที่ผู้คนพึงพอใจ
แตข่ ณะเดียวกันก ลับเปิดโอกาสท างการเมืองแ ละใหค้ วามช อบธ รรมก ับข บวนการเคลื่อนไหวภ าคป ระชาส ังคม กระตุ้น
ให้ช นชั้นก ลางส นับสนุนข บวนการร ณรงค์ต ่อต ้านก ารค อรัปช ัน โดยผ ู้เข้าร ่วมข บวนการจ ะม าจ ากภ ูมิห ลังท ี่ห ลากห ลาย
เป็นขบวนการเคลื่อนไหวที่เกี่ยวโยงกับเรื่องสิ่งแวดล้อมและการแย่งชิงทรัพยากรธรรมชาติ เพราะกว่าครึ่งศตวรรษ
ที่ผ่านมาทรัพยากรธรรมชาติถูกแย่งชิงไปใช้และถูกทำลายเพื่อประโยชน์ส่วนบุคคลแทบทั้งสิ้น ดังนั้น ขบวนการ
เคลือ่ นไหวภ าคป ระชาส งั คมด งั ก ลา่ วจ งึ ม คี วามพ ยายามท จี่ ะห ยดุ ย ัง้ ก ระบวนการท ำลายท รพั ยากรธรรมชาติ แตส่ ง่ เสรมิ
การใช้แ ละก ารอนุรักษ์ท ี่ยั่งยืน จึงเป็นลักษณะร ่วมของข บวนการต ามท ้องถิ่นต่างๆ ที่อ าจม ีภูมิห ลังที่แ ตกต ่างก ันไป34
33 ไชยร ัตน์ เจริญสินโอฬาร อ้างแล้ว
34 ผาสุก พงษ์ไพจิตร อ้างแ ล้ว
ลขิ สทิ ธิ์ของมหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช
