Page 18 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 18
2-8 ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา
2. ตวั แบบเชงิ อนิ ทรีย์ (The Organic Model)
ตัวแบบนี้ถือว่าสังคมมีโครงสร้างเหมือนกันกับสิ่งมีชีวิต ระบบสังคมเปรียบเสมือนระบบร่างกาย
ของมนุษย์หรือสัตว์ ซึ่งประกอบด้วยส่วนต่างๆ ที่พึ่งพาอาศัยกัน ในทำ�นองเดียวกับระบบอวัยวะของมนุษย์
ที่พึ่งพาอาศัยกัน การเปรียบเทียบสังคมเป็นเสมือนสิ่งมีชีวิตเป็นแนวคิดของเฮอร์เบิร์ต สเปนเซอร์ (Her-
bert Spencer) สเปนเซอร์เชื่ออย่างแน่นแฟ้นว่า ในเบื้องสุดท้ายสรรพสิ่งทั้งหลายไม่ว่าจะเป็นในรูปแบบ
อินทรีย์ (organic) หรืออนินทรีย์ (inorganic) ไม่ว่าจะเป็นทางสังคมหรือไม่ใช่ทางสังคม ล้วนขึ้นอยู่กับกฎ
ววิ ฒั นาการทัง้ สิน้ “การใหเ้ หตผุ ลทางสงั คมวทิ ยาของสเปนเซอรท์ ัง้ หมดองิ อยูก่ บั การใชก้ ารอปุ มากบั ชวี วทิ ยา”
(นฤจร 2535: 5)
สเปนเซอร์ (Spencer, 1987: 592) ให้แนวคิดเกี่ยวกับสรรพสิ่งทั้งหลายรวมทั้งสังคมว่า
สรรพสิ่งทั้งหลายมีความเหมือนกันในลักษณะที่ว่า แต่ละส่วนแสดงออกซึ่งความร่วมมือระหว่างกัน
เพือ่ ประโยชนข์ องหนว่ ยรวม คณุ ลกั ษณะเชน่ นีเ้ ปน็ คณุ ลกั ษณะปกตขิ องสรรพสิง่ ทัง้ หลาย และเปน็ คณุ ลกั ษณะ
ปกติของสังคมด้วยเช่นกัน ยิ่งไปกว่านั้น ความร่วมมือขององค์กรที่มีชีวิตคือดัชนีบอกระดับของวิวัฒนาการ
ความจริงข้อนี้เป็นสัจธรรมสำ�หรับองค์กรทางสังคมด้วย
3. ตวั แบบเชงิ กระบวนการ (The Process Model)
นักคิดกลุ่มนี้เห็นว่าสังคมคือสังคม ไม่ใช่วัตถุแบบแนวคิดกลุ่มแรก หรือสิ่งที่มีชีวิตแบบแนวคิด
ของกลุ่มที่สอง นักคิดกลุ่มนี้ให้ความสนใจในปรากฏการณ์ที่แท้จริงของสังคม การศึกษาระบบสังคมจึงเน้น
ที่กระบวนการ ไม่ใช่การเปรียบเทียบตามสองแบบแรก องค์การทางสังคม (social organization) เกิดขึ้น
จากการปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ผู้กระทำ�การทางสังคม (social actors) มีปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน ผู้กระทำ�
การมีบุคลิกภาพ (personalities) แตกต่างกัน มีพฤติกรรมแตกต่างกัน มีอิทธิพลต่อการกระทำ�ของกันและ
กัน จากการปฏิสัมพันธ์นี้ ระเบียบของสังคม (social order) จึงเกิดขึ้น ระเบียบของสังคมมีลักษณะเป็น
แบบแผน เกิดขึ้นสมํ่าเสมอ สมาชิกยอมรับและถือเป็นแนวปฏิบัติต่อกัน จากการปฏิสัมพันธ์ตามระเบียบ
ของสงั คมนี้ ความเชือ่ ถือรว่ มกนั กเ็ กดิ ขึ้นกลายเป็นวฒั นธรรม (culture) แตล่ ะสงั คมมวี ฒั นธรรมของตนเอง
มีเอกลักษณ์ มีความแตกต่างจากสังคมอื่น องค์การทางสังคมจึงประกอบด้วย 3 ส่วนคือ (1) ระเบียบของ
สังคม (2) วัฒนธรรม และ (3) บุคลิกภาพ โอลเซน (Olsen, 1968: 62) ให้ข้อสังเกตว่า “องค์การทางสังคม
มีศูนย์กลางที่ระเบียบของสังคม ซึ่งถูกผสมผสานโดยบุคลิกภาพและวัฒนธรรม”
ภาพที่ 2.1 แสดงกระบวนการขององค์การทางสังคม ซึ่งเกิดขึ้นจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคลิกภาพ
ระเบียบของสังคม และวัฒนธรรม กระบวนการนี้มีอยู่ตลอดเวลาและเปลี่ยนแปลงตามกาลสมัย
