Page 23 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 23
ทฤษฎีระบบ 2-13
เรือ่ งที่ 2.1.3 ทฤษฎรี ะบบท่ีเกีย่ วขอ้ งกับการบรหิ ารการศกึ ษา
ทฤษฎรี ะบบท่ีเกยี่ วขอ้ งกับการบรหิ ารการศกึ ษา
จากตวั แบบของระบบสงั คมทัง้ 8 ประเภททีก่ ลา่ วถงึ แลว้ 5 ตวั แบบหลงั ถอื เปน็ ทฤษฎที ีม่ คี วามส�ำ คญั
ต่อการบริหาร ได้แก่ ทฤษฎีระบบทั่วไป ทฤษฎีระบบสังคมของพาร์สัน ทฤษฎีระบบสังคมของเกทเซลส์และ
กูบา ทฤษฎีระบบ 4 ของลิเคอร์ทและทฤษฎีองค์การการเรียนรู้ของเซงกี
ขอใหส้ งั เกตวา่ ตวั แบบ (model) และทฤษฎี (Theory) มลี กั ษณะใกลเ้ คยี งกนั มาก หลายกรณใี ชแ้ ทน
กันได้ อย่างกรณีของ 5 ตัวแบบที่กำ�ลังจะกล่าวถึงนี้ องค์ประกอบสำ�คัญของทฤษฎีก็คือ มโนมติ (concept)
และประพจน์หรือข้อเสนอ (proposition) ข้อเสนอเหล่านี้เป็นประโยชน์ต่อนักวิจัยและนักบริหาร นักวิจัยใช้
เป็นกรอบในการกำ�หนดสมมติฐาน นักบริหารใช้เป็นกรอบในการแก้ปัญหาและการตัดสินใจ
1. ทฤษฎีระบบทว่ั ไป
ทฤษฎีระบบทั่วไปเป็นทฤษฎีกว้าง ครอบคลุมระบบทุกระดับ จึงมีผู้นำ�ไปประยุกต์ใช้ในการศึกษา
ระบบต่างๆ ในการบริหารการศึกษา ทฤษฎีนี้ให้ประโยชน์หลายด้าน ที่สำ�คัญเช่น การวิเคราะห์ระบบโรงเรียน
การศึกษาความเปลี่ยนแปลง การวิเคราะห์นโยบาย และการทำ�งานร่วมกับกลุ่ม
2. ทฤษฎีระบบสังคมของพาร์สนั ส์
ระบบสังคมตามแนวคิดของพาร์สันส์มีหน้าที่ส�ำ คัญอยู่ 4 ประการ ซึ่งเรียกย่อว่า AGIL ระบบสังคม
จึงมี 4 ระดับคือ ระดับวัฒนธรรม ระดับสังคม ระดับบุคลิกภาพ และระดับชีวภาพ ดังได้กล่าวมาแล้ว ใน
แต่ละระดับสามารถแบ่งย่อยออกไปอีกเป็น 4 ระดับเช่นกัน ยกตัวอย่างเช่น ระบบวัฒนธรรม (L) สามารถ
แบ่งต่อไปได้อีกเป็น 4 ระบบย่อย ทฤษฎีของพาร์สันส์เป็นทฤษฎีหน้าที่นิยม (Functionalism) และเป็น
ประเภททฤษฎีมหภาค (Grand Theory) คือเป็นทฤษฎีสากลที่สามารถอธิบายระบบสังคมได้ทุกระบบ ไม่
ว่าระบบจะเล็กหรือใหญ่ ระบบจะมีหน้าที่สำ�คัญ 4 ประการดังกล่าวอยู่เสมอ
พาร์สันส์แบ่งองค์การออกเป็น 3 ระดับคือ ระดับสถาบัน ระดับการจัดการ และระดับเทคนิค
โรงเรียนก็สามารถแบง่ ได้เปน็ 3 ระดับได้เชน่ กนั แตล่ ะระดบั มหี นา้ ที่แตกต่างกัน ระดบั สถาบนั ทำ�หน้าทีร่ ักษา
แบบแผน (L) และบรู ณาการ (I) ระดบั การจดั การทำ�หนา้ ทีเ่ พือ่ นำ�โรงเรยี นไปสูว่ ตั ถปุ ระสงค์ (G) ระดบั เทคนคิ
ทำ�หน้าที่ปรับตัวเพื่อให้เข้ากับสภาพแวดล้อม (A) โรงเรียนจึงมีบทบาททั้ง 4 ประการคือ AGIL
3. ทฤษฎีระบบสังคมของเกทเซลส์และกบู า
ทฤษฎขี องเกทเซลสแ์ ละกบู าเกดิ ขึน้ ในยคุ การเคลือ่ นไหวทางทฤษฎี ในยคุ นีม้ ที ฤษฎที ีส่ �ำ คญั ทางดา้ น
การบริหารการศึกษาเกิดขึ้น 4 ทฤษฎี (Griffiths, 1988: 31) ได้แก่ ทฤษฎีระบบสังคม ทฤษฎีการตัดสินใจ