Page 39 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 39
ทฤษฎีระบบ 2-29
โดยที่โรงเรียนมีตัวป้อนที่หลากหลาย มีกระบวนการแปรสภาพหลายกระบวนการและมีผลผลิต
หลายประเภทออกสู่สภาพแวดล้อม โรงเรียนจึงเป็นระบบแบบเปิด ดังแสดงในภาพที่ 2.5 ภาพนี้น่าจะให้
แนวแก่ผู้บริหาร ดังนี้
1) โรงเรียนมีวัตถุประสงค์หลากหลาย โดยทั่วไปมักจะเข้าใจกันว่า โรงเรียนมีวัตถุประสงค์อย่าง
เดียวคือ การเรียนการสอน แนวคิดเชิงระบบชี้ให้เห็นว่า โรงเรียนมีผลผลิตหลายอย่าง ผลผลิตไม่ได้หมาย
ถึง การผลิตคนให้สำ�เร็จการศึกษาเพียงอย่างเดียว แต่หมายถึง สิ่งอื่นอันเป็นผลสืบเนื่องจากกระบวนการ
แปรสภาพในโรงเรียน ผลผลิตเหล่านี้มีทั้งตรงตามวัตถุประสงค์และไม่ตรงตามวัตถุประสงค์ ทั้งโดยตรง
และโดยทางอ้อม กระบวนการบริหารก่อให้เกิดทั้งความพึงพอใจและไม่พึงพอใจ ทำ�ให้ครูเจริญก้าวหน้าหรือ
ล้าหลังในวิชาชีพ ทำ�ให้ครูลา ครูขาดหรือขยันขันแข็งในการท�ำ งาน ผลผลิตของระบบจึงมีทั้งทางลบและทาง
บวก โรงเรียนจึงมีวัตถุประสงค์หลากหลาย สิ่งสำ�คัญก็คือ ทั้งผู้บริหารและครูจะต้องเห็นความส�ำ คัญของ
วัตถุประสงค์ร่วมกัน กำ�หนดวัตถุประสงค์ร่วมกันให้เด่นชัด และจัดตัวป้อนและกระบวนการให้สอดคล้อง
กับวัตถุประสงค์นั้นๆ กระบวนการดังกล่าวคือ การบริหารแบบยึดวัตถุประสงค์ (Management By Objec-
tives หรือ MBO) ซึ่งเป็นเทคนิคสำ�คัญอย่างหนึ่งในการบริหาร
2) ความสัมพันธ์ระหว่างส่วนต่างๆ ของโรงเรียน แนวคิดเชิงระบบชี้ให้เห็นว่าส่วนต่างๆ ของ
ระบบมีความพันธ์กัน พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน ตัวป้อนกระบวนการ ผลผลิต และสภาพแวดล้อม ล้วนแต่
มีความสัมพันธ์กันทั้งนั้น ทฤษฎีระบบทั่วไปจึงให้ภาพรวมของโรงเรียนแก่ผู้บริหาร เป็นภาพรวมที่รวมไว้ซึ่ง
ส่วนประกอบต่างๆ เห็นส่วนย่อยและหน้าที่ของส่วนย่อยที่ทำ�เพื่อวัตถุประสงค์ร่วมกัน หน้าที่ของผู้บริหารก็
คือ การกำ�กับดูแลให้ระบบทำ�หน้าที่เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ ในเมื่อผลผลิตเป็นวัตถุประสงค์สำ�คัญ ผู้บริหาร
จะต้องจัดหาตัวป้อน กระบวนการแปรสภาพ และปรับปรุงสภาพแวดล้อมซึ่งเอื้ออำ�นวยต่อการผลิตผลผลิต
นั้นๆ ให้มีคุณภาพ ชุมชน พ่อแม่ ผู้ปกครอง นักเรียน ครู ผู้บริหาร วัสดุอุปกรณ์เป็นส่วนประกอบสำ�คัญใน
การผลิตนักเรียนให้เป็นผู้สำ�เร็จการศึกษาที่มีคุณภาพ
3) การใช้ผลย้อนกลับ (feedback) ผลย้อนกลับเป็นตัวป้อนอย่างหนึ่ง ซึ่งมีบทบาทสำ�คัญต่อการ
ควบคุมการทำ�งานของระบบ คำ�ถามสำ�คัญก็คือ ได้มีการใช้ผลย้อนกลับอย่างไร หรือไม่ เพียงใด ในการ
ปรับปรุงการเรียนการสอนของครู ผลย้อนกลับทำ�ให้นักเรียนมีผลการเรียนดีขึ้นหรือไม่ โดยทฤษฎีผลย้อน
กลบั ท�ำ ใหร้ ะบบปรบั ตวั เพือ่ ท�ำ งานใหบ้ รรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ ผูบ้ รหิ ารจงึ ควรทีจ่ ะจดั ใหม้ รี ะบบการใชผ้ ลยอ้ นกลบั
ขึ้นในโรงเรียน เพื่อพัฒนาการศึกษาให้มีคุณภาพ
2. การเปลยี่ นแปลง
การเปลี่ยนแปลง (changes) หรือนวัตกรรม (innovations) เป็นกระบวนการที่จัดให้มีขึ้นเพื่อ
พัฒนาองค์การให้สามารถทำ�หน้าที่ได้อย่างมีคุณภาพและประสิทธิภาพ กริฟฟิธส์ (Griffiths, 1969) ให้
แนวคดิ ว่า ทฤษฎีระบบทัว่ ไปเขาไดเ้ สนอขอ้ เสนอ (prepositions) ของทฤษฎีการเปลีย่ นแปลงทางการบริหาร
8 ข้อ ดังนี้
