Page 69 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2

ทฤษฎีระบบ 2-59

2. การวิเคราะห์ลักษณะการบรหิ ารของโรงเรียนและเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษา

เครื่องมือดังกล่าวก็คือ ภาพฉายของโรงเรียน (The Profile of a School) ซึ่งกล่าวถึงข้างต้น ผู้
สนใจอาจติดต่อเจ้าของเครื่องมือนี้โดยตรง (Lunenberg and Ornstein, 2004: 55) เครื่องมือนี้สามารถ
นำ�ไปวิเคราะห์เขตพื้นที่การศึกษาได้ด้วย

3. การพัฒนาองคก์ าร

ทฤษฎีของลิเคอร์ทให้แนวคิดที่ชัดเจนในการบริหารองค์การ โดยอาจสรุปเป็นสมมติฐานสำ�คัญ 2
ประการ คือ

(1) ระบบ 4 เป็นระบบที่มีประสิทธิภาพสูงสุด
(2) การพัฒนาองค์การคือการปรับปรุงองค์การให้เป็นระบบ 4
สมมติฐานทั้งสองประการนี้ สามารถดำ�เนินการพิสูจน์ได้ทั้งคู่ แต่ในการพัฒนาองค์การ เราอาจ
ถือว่าสมมติฐานข้อแรกเป็นเพียงข้อตกลงเบื้องต้นที่ไม่ต้องพิสูจน์ (assumption) เพราะได้มีการพิสูจน์มา
แล้ว สมมติฐานที่รองรับถือเป็นหลักสำ�คัญในการพัฒนาองค์การหลักในการพัฒนา คือ
(1) ศึกษาสภาพปัจจุบันว่าองค์การอยู่ในระบบใด
(2) เริ่มต้นจากระบบนั้นแล้วขับเคลื่อนไปสู่ระบบ 4
การศึกษาสภาพปัจจุบันได้กล่าวถึงมาแล้ว คือจะต้องมีการศึกษาวิเคราะห์โดยใช้เครื่องมือวัด
ลักษณะการบริหารองค์การ มีการเก็บรวบรวมข้อมูลจากบุคลากรในองค์การ มีการวิเคราะห์และสรุปว่า
องค์การมีลักษณะการบริหารในระบบใด
โดยทฤษฎีแล้ว การขับเคลื่อนองค์การไปสู่ระบบ 4 ก็คือ การปรับปรุงองค์ประกอบทั้ง 8 ประการ
ให้มีสภาพเป็นองค์ประกอบระบบ 4 แต่การปรับปรุงองค์ประกอบเหล่านี้ก็ทำ�ได้ไม่ง่าย มีตัวปัจจัยอื่นเข้ามา
เกี่ยวข้อง ปัจจัยเหล่านี้สามารถจำ�แนกเป็นตัวแปร 3 ประเภท คือ
(1) ตัวแปรต้นเหตุ (Causal Variables)
(2) ตัวแปรแทรกซ้อน (Intervening Variables)
(3) ตัวแปรผลสุดท้าย (End-Result Variables)
(Lihert อ้างโดย Lunenberg และ Ornstein, 2004: 54)
ตัวแปรต้นเหตุมีหลายประการที่สำ�คัญ เช่น ทัศนคติผู้บริหาร วัตถุประสงค์ขององค์การ พฤติกรรม
ผูบ้ รหิ าร เปน็ ตน้ ตวั แปรแทรกซอ้ นคอื ตวั แปรทีเ่ กดิ ขึน้ จากผลของตวั แปรตน้ เหตุ เชน่ ทศั นคตขิ องผใู้ ตบ้ งั คบั
บัญชา ความจงรักภักดีของกลุ่ม และระบบการติดต่อสื่อสารภายใน เป็นต้น ตัวแปรผลสุดท้าย คือ ตัวแปร
ตาม เชน่ ผลการเรยี นของนกั เรยี น การขาดลาของครแู ละนกั เรยี น ความพงึ พอใจของครแู ละนกั เรยี น เปน็ ตน้
ตัวแปรที่สำ�คัญมากสำ�หรับการขับเคลื่อนไปสู่ระบบ 4 คือตัวแปรต้นเหตุ ตัวแปรนี้เป็นตัวแปรที่
เกี่ยวข้องกับผู้บริหารโดยตรงและอยู่ในอำ�นาจ และการกระทำ�ของผู้บริหาร การขับเคลื่อนที่สำ�คัญจึงอยู่ที่
การพยายามเพื่อเปลี่ยนแปลงตัวแปรต้นเหตุ กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ ต้องพัฒนาผู้บริหารเพื่อการเปลี่ยนแปลง
การพัฒนาผู้บริหารทุกระดับและทุกประเภทจึงจำ�เป็นมากในการขับเคลื่อนสู่ระบบ