Page 64 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 64
2-54 ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา
เรอื่ งที่ 2.4.4 ข้อวจิ ารณท์ ฤษฎรี ะบบสังคมของเกทเซลสแ์ ละกูบา
ข้อวิจารณ์ทฤษฎีระบบสังคมของเกทเซลส์และกบู า
ทฤษฎีของเกทเซลส์และกูบา รวมทั้งทฤษฎีหรือตัวแบบที่เกทเซลส์สร้างขึ้นโดยความร่วมมือกับ
นักวิชาการอื่นๆ เป็นที่ยอมรับกันอย่างแพร่หลาย กระนั้นก็ตาม ข้อวิพากษ์วิจารณ์เกี่ยวกับทฤษฎีนี้ก็มีหลาย
ข้อ (Lipham, 1988: 180) ได้แก่ 1) อ้างว่ามีความยิ่งใหญ่ในความเที่ยงตรงของตัวแบบ 2) ตัวแบบเป็น
ตัวแทนระบบปิด 3) มีทรรศนะเกี่ยวกับมนุษย์ในทางพฤติกรรมนิยม 4) ไม่กล่าวถึงค่านิยม และ 5) เป็น
ทาสของปรัชญาปฏิฐานนิยมเชิงตรรก (logical positivism) ลิพแฮมซึ่งเป็นผู้ร่วมงานคนหนึ่งของเกทเซลส์
ได้ตอบข้อวิพากษ์วิจารณ์ในลักษณะที่ไม่เห็นด้วย
ขอ้ แรกเกีย่ วกบั การอา้ งความยิง่ ใหญข่ องตวั แบบนัน้ เกทเซลสแ์ ละกบู าไมไ่ ดม้ ที รรศนะดงั กลา่ ว ตรง
กันข้ามในบทความเรื่อง การบริหารในฐานะเป็นกระบวนการทางสังคม เกทเซลส์ (Getzels, 1958: 165) ได้
สรุปวา่ ตวั แบบที่เสนอไมใ่ ชต่ ัวแบบที่เป็นไปไดเ้ พียงตัวแบบเดยี วหรือแมก้ ระทั่งวา่ เป็นตวั แบบที่ดี แตใ่ นเวลา
นั้น มันเป็นตัวแบบที่เป็นประโยชน์สำ�หรับกระตุ้นและให้แนวทางในการศึกษาเกี่ยวกับกระบวนการบริหาร
ข้อวิจารณ์ข้อที่ 2 น่าจะเป็นการวิจารณ์ตัวแบบเดิมของเกทเซลส์และกูบา เพราะตัวแบบเดิมมี 2
มิติ คือมิติสถาบันและมิติบุคคล ตัวแบบไม่ได้กล่าวถึงสภาพแวดล้อม ระบบจึงเป็นแบบเปิด ข้อจำ�กัดของ
ตัวแบบก็คือ ไม่สามารถจะอธิบายความสัมพันธ์ภายนอกองค์การได้ (Kimbrough and Nunnery, 1983:
307) อย่างไรก็ตาม ในตัวแบบต่อมาก็ได้มีการเพิ่มมิติทางวัฒนธรรมและมิติทางชีววิทยา ตัวแบบสุดท้ายได้
เพิม่ ชมุ ชนเปน็ กรอบรอบระบบเดมิ ตวั แบบระยะหลงั จงึ เปน็ ตวั แบบระบบเปดิ (Lunenbung and Ornstein,
1991: 55)
ขอ้ วจิ ารณข์ อ้ ที่ 3 และ 4 กม็ ลี กั ษณะเชน่ เดยี วกบั ขอ้ วจิ ารณท์ ี่ 2 คอื เปน็ การกลา่ วถงึ ขอ้ จ�ำ กดั ของแบบ
เดิม ตัวแบบระยะหลังได้เพิ่มมิติทางมานุษยวิทยาหรือมิติทางวัฒนธรรม ข้อวิจารณ์ที่ว่าตัวแบบมีทรรศนะ
แบบพฤติกรรมนิยมจึงน่าจะหมดไป เช่นเดียวกันกับข้อวิจารณ์ที่สี่ เมื่อมีการเพิ่มความเชื่อและค่านิยมเข้า
ในตัวแบบ ข้อวิจารณ์ที่ว่าไม่กล่าวถึงค่านิยมจึงตกไป
ทฤษฎรี ะบบสงั คมของเกทเซลส–์ กบู า เปน็ ทฤษฎที ีเ่ กดิ ในยคุ ของการเคลือ่ นไหวทางทฤษฎี (Theory
Movement) ปรัชญาสำ�คัญที่เป็นฐานของความคิดในยุคนี้ก็คือ ปรัชญาปฏิฐานนิยมเชิงตรรก (logical
positivism) ในปัจจุบันแนวคิดนี้ก็ยังมีอิทธิพลอยู่ แต่ในขณะเดียวกันก็มีแนวคิดของกลุ่ม
ปรากฏการณน์ ยิ ม (phenomenological) และกลุม่ ทฤษฎวี พิ ากษ์ (Critical Theory) เกดิ ขึน้ (Cul-
bertson, 1988: 21) นักทฤษฎีสอง 2 กลุ่มหลังได้วิจารณ์นักทฤษฎีกลุ่มแรก เช่น กรีนฟิลด์ (Greenfield,
1984) และเบทส์ (Bates) เป็นต้น ข้อวิจารณ์ที่สำ�คัญก็คือ ทฤษฎียุคการเคลื่อนไหวทางทฤษฎีไม่เหมาะสม
ข้อบกพร่องอยู่ที่การพยายามแยกสิ่งที่เป็นอยู่ (is) ออกจากสิ่งที่ควรจะเป็น (ought) แยกปัญหาการบริหาร
ออกจากการศึกษา ลืมปัญหาที่แท้จริงของการศึกษา เช่น ปัญหาความไม่เสมอภาคซึ่งเกิดขึ้นในระบบ ที่เป็น
