Page 73 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 73
ทฤษฎีระบบ 2-63
เรอื่ งที่ 2.6.1 มโนมตพิ น้ื ฐานของทฤษฎีองคก์ ารการเรยี นรู้
1. ฐานคติ (assumption)
ฐานคติ (assumption) หรือข้อตกลงเบื้องต้น เป็นหลักการทั่วไปที่เป็นที่ยอมรับโดยไม่ต้องพิสูจน์
ผู้ศึกษาทฤษฎีองค์การการเรียนรู้ต้องยอมรับหลักการต่อไปนี้ ซึ่งเซงกี (Peter M. Senge) เรียกว่ากฎแห่ง
วินัยข้อที่ 5 (Senge: 57-67)
(1) ปัญหาในวันนี้มาจากการแก้ปัญหาเมื่อวานนี้
(2) ท่านผลักแรงเท่าไร ระบบย่อมผลักกลับแรงเท่านั้น
(3) พฤติกรรมย่อมปรับเปลี่ยนดีขึ้นก่อนที่จะเลวลง
(4) ออกง่ายก็ย่อมเข้าง่าย
(5) การรักษาโรคอาจจะเลวร้ายไปกว่าตัวโรค
(6) ยิ่งเร็วก็ยิ่งช้า
(7) เหตุและผลใช่ว่าจะสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิดในห้วงของเวลาและอาณาบริเวณของพื้นที่
(8) การเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อยอาจได้ผลอย่างมหาศาล แต่บริเวณที่จะเกิดคานงัดที่ดีที่สุดอาจ
จะมองเห็นน้อยที่สุด
(9) ท่านอาจจะได้ก้อนเค้กและกินได้ด้วยแต่ไม่ใช่พร้อมกันทันที
(10) ตัดช้างเป็นสองส่วนไม่ทำ�ให้ได้ช้างสองตัว
(11) ไม่มีที่ถูกตำ�หนิ
ฐานคติทั้ง 11 ประการนี้ ให้แนวคิดเกี่ยวกับระบบต่างๆ ระบบมีความเชื่อมโยงกัน ปัญหาในวันนี้
เชือ่ มโยงกบั การแกป้ ญั หาเมือ่ วนั วาน สรรพสิง่ ทัง้ หลายเชือ่ มโยงกนั และมผี ลกระทบซึง่ กนั และกนั เราออกแรง
บีบระบบหนึ่งมากเพียงใด ระบบนั้นก็ย่อมออกแรงผลักกลับมากเพียงนั้น เหตุและผลไม่ใช่สัมพันธ์กันแบบ
เส้นตรง มันสัมพันธ์กันทั้งบวกและลบ ทั้งเส้นตรงและเส้นโค้ง มันซับซ้อน การเปลี่ยนแปลงที่เล็กน้อยอาจ
ได้ผลมหาศาล ถ้ามี
คานงัดที่ดี แต่คานงัดที่ดีจะมองเห็นยาก ผู้นำ�การเปลี่ยนแปลงจะต้องพยายามหาคานงัดที่ดี จะ
ต้องเข้าใจโครงสร้าง (structure) ของระบบ ไม่ใช่มองเห็นแต่เพียงเหตุการณ์ (event) ซึ่งเป็นแต่เสี้ยวหนึ่ง
ของระบบเท่านั้น
2. ความหมาย
เจา้ ของทฤษฎอี งคก์ ารการเรียนรู้ไมไ่ ดใ้ หค้ ำ�จำ�กดั ความของระบบโดยตรง แต่กไ็ ดใ้ หค้ ำ�อธบิ ายเกีย่ ว
กับการคิดเชิงระบบไว้ ทำ�ให้เราเข้าใจได้ว่า ระบบมีลักษณะเป็นอย่างไร เซงกีไม่ได้บอกว่าระบบประกอบด้วย
ปจั จยั น�ำ เขา้ กระบวนการหรอื ปจั จยั ผลลพั ธ์ แตบ่ อกใหเ้ หน็ วา่ ระบบมคี วามเชือ่ มโยงซึง่ กนั และกนั และระบบ
มีลักษณะซับซ้อน เซงกีระบุว่า
